Quán triệt, thực hiện Điều lệ Đảng, các quy định, hướng dẫn của Trung ương; được sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Quân ủy Trung ương (QUTW), Tổng cục Chính trị (TCCT), những năm qua các cấp ủy, tổ chức đảng trong Quân đội đã có nhiều chủ trương, giải pháp phát triển đội ngũ đảng viên, nâng cao tỷ lệ lãnh đạo, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Quân đội. Từ năm 2009 đến nay, bình quân hằng năm Đảng bộ Quân đội kết nạp trên 20.000 đảng viên, góp phần đưa tỷ lệ lãnh đạo trong toàn quân từ 53,07% lên 56,55%(1). Hầu hết số đảng viên mới được kết nạp đã phát huy tốt vai trò tiền phong gương mẫu, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, là tấm gương sáng để quần chúng noi theo, góp phần xây dựng đội ngũ đảng viên trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng, lãnh đạo xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. 

Từ thực tiễn công tác phát triển đội ngũ đảng viên trong Quân đội những năm qua, có thể rút ra một số kinh nghiệm chủ yếu sau:

Một là, phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi tổ chức, mọi lực lượng trong công tác phát triển đội ngũ đảng viên.

Trong công tác phát triển đội ngũ đảng viên thì các cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan, đơn vị, đoàn thể là chủ thể; quần chúng có nguyện vọng vào Đảng là đối tượng, là mục tiêu cần xây dựng. Do đó, để nâng cao chất lượng, hiệu quả phát triển đội ngũ đảng viên, trước hết cần phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện của các chủ thể, của đội ngũ cán bộ, đảng viên. 

Mặt khác, phong trào cách mạng của quần chúng là nơi nuôi dưỡng người tốt việc tốt, sản sinh những nhân tố tích cực, do đó cần phát huy vai trò nòng cốt của các đoàn thể, qua phong trào cách mạng của quần chúng để lựa chọn những người ưu tú bổ sung cho Đảng và rèn giũa đội ngũ cán bộ, đảng viên. Phong trào cách mạng đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải gần gũi quần chúng, đi sát cơ sở, sát thực tiễn, thấu hiểu nguyện vọng quần chúng, đồng cam cộng khổ để lãnh đạo quần chúng, thông qua đó mà học hỏi quần chúng, để rèn luyện bản thân, hoàn thiện nhân cách người cộng sản và thực hiện nhiệm vụ đảng viên. 

Hiện nay, khi thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự là 18 tháng, để tăng thêm số lượng đảng viên trong Quân đội và có nguồn kết nạp vào Đảng trong đối tượng hạ sĩ quan, chiến sĩ thì cấp ủy, chỉ huy đơn vị tuyển quân cũng cần phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và cơ quan quân sự địa phương nơi tuyển quân, lựa chọn số đảng viên trẻ nhập ngũ với tỷ lệ thích hợp; đồng thời, quan tâm phát hiện những người ưu tú trong số thanh niên nhập ngũ để tiếp tục giáo dục, rèn luyện họ đủ tiêu chuẩn, điều kiện kết nạp vào Đảng trong thời gian tại ngũ. 

Có thể khẳng định, tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện của cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị, cán bộ, đảng viên; phát huy vai trò các đoàn thể quần chúng, thông qua phong trào cách mạng của quần chúng và phát huy vai trò của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương là những yếu tố quan trọng tạo nên kết quả của công tác phát triển đội ngũ đảng viên trong Quân đội. 

Hai là, thường xuyên quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc điều kiện, phương châm, phương hướng kết nạp đảng viên.
 

Công tác phát triển đảng viên là nhằm tăng thêm sinh lực cho Đảng, trẻ hóa đội ngũ cán bộ, bảo đảm sự kế thừa và phát triển của Đảng.

Việc nắm vững phương châm, phương hướng, nguyên tắc, thủ tục kết nạp người vào Đảng có ý nghĩa quan trọng, góp phần lựa chọn, kết nạp những người thực sự ưu tú, đồng thời cảnh giác đề phòng các phần tử cơ hội, phản động chui vào phá hoại Đảng. Kết nạp người vào Đảng phải coi trọng tiêu chuẩn, đặc biệt là tiêu chuẩn giác ngộ chính trị, đạo đức, lối sống và năng lực công tác, chống khuynh hướng coi nhẹ chất lượng, chạy theo số lượng đơn thuần; phát triển đội ngũ đảng viên phải luôn đi đôi với củng cố tổ chức đảng. Trong việc kết nạp đảng viên phải coi trọng chất lượng hơn số lượng, khắc phục chủ nghĩa thành phần; kết nạp vào Đảng những người đã được rèn luyện trong thực tiễn phong trào cách mạng, đã chứng tỏ là người ưu tú nhất trong quần chúng, giác ngộ lý tưởng chủ nghĩa cộng sản, có động cơ vào Đảng đúng đắn, trung thành với chủ nghĩa xã hội, với Tổ quốc và nhân dân, phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu trong lao động sản xuất, chiến đấu, công tác, học tập, có liên hệ với quần chúng và được quần chúng tín nhiệm. Yêu cầu phải đáp ứng đúng những điều kiện để trở thành đảng viên và những nguyên tắc kết nạp người vào Đảng là những vấn đề then chốt của công tác xây dựng đội ngũ đảng viên.

Trong Quân đội, phải coi trọng kết nạp vào Đảng những quần chúng ưu tú trong đội ngũ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, viên chức quốc phòng, hạ sĩ quan, chiến sĩ, nhất là những quần chúng ưu tú là đoàn viên thanh niên trong đội ngũ sĩ quan trẻ, cán bộ chính trị, cán bộ chỉ huy, quản lý, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, học viên các trường đại học, cao đẳng, trung cấp nghề, phụ nữ, dân tộc thiểu số. Lựa chọn kết nạp vào Đảng những quần chúng ưu tú trong các tầng lớp công nhân, lao động trong các doanh nghiệp quân đội. Đặc biệt coi trọng phát triển đảng viên, nâng cao tỷ lệ lãnh đạo ở những đơn vị làm nhiệm vụ trọng yếu, nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu, hoạt động ở những địa bàn khó khăn gian khổ, phức tạp như biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa…
 

Ba là, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chính trị phải làm tốt công tác lựa chọn, giáo dục, bồi dưỡng nguồn kết nạp Đảng. 

Lựa chọn nguồn phát triển đảng viên là nội dung rất quan trọng, tạo cơ sở cho công tác bồi dưỡng nguồn kết nạp Đảng. Ngay từ bước tuyển quân, các đơn vị tuyển quân cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan quân sự địa phương nắm, phân loại chất lượng thanh niên nhập ngũ, trên cơ sở đó lựa chọn nguồn kết nạp đảng viên; chú trọng số quần chúng ưu tú được địa phương giới thiệu để bồi dưỡng, phát triển thành cán bộ địa phương; tổ chức xác minh, kết luận chính xác những vấn đề về lịch sử chính trị và thực tế chính trị hiện nay của đối tượng và gia đình họ, làm cơ sở cho quá trình bồi d¬ưỡng, giáo dục, rèn luyện đối tượng để kết nạp Đảng tại đơn vị sau này. 

Công tác phát triển đảng viên trong quân đội phải chú trọng kết nạp vào Đảng nhiều đối tượng quần chúng, nhằm thực hiện nhiều mục tiêu, đó là vừa bảo đảm yêu cầu xây dựng quân đội ngày càng chính quy, hiện đại, vững mạnh, trung thành với sự nghiệp cách mạng, vừa góp phần xây dựng hệ thống chính trị của những khu vực khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Quá trình huấn luyện tại đơn vị, các cấp ủy tiếp tục rà soát, sàng lọc số quần chúng đã được tuyển chọn vào nguồn phát triển đảng viên trong giai đoạn tuyển quân, đưa những người không đủ điều kiện, tiêu chuẩn ra khỏi nguồn và lựa chọn, bổ sung vào nguồn những quân nhân qua thực tế huấn luyện tại đơn vị chứng tỏ là người có tinh thần trách nhiệm cao, động cơ phấn đấu đúng đắn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Hướng lựa chọn nguồn kết nạp đảng viên ở cơ sở cần tập trung vào các đối tượng là cán bộ trung đội, tiểu đội, khẩu đội, quân nhân chuyên nghiệp, viên chức quốc phòng, những người công tác ở các bộ phận trọng yếu, những người là nguồn đào tạo cán bộ quân đội và nguồn cán bộ của địa phương sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Việc lựa chọn nguồn phát triển đảng viên phải công tâm, khách quan, dân chủ, chống các biểu hiện chủ quan, hẹp hòi, thành kiến cá nhân... Kết hợp chặt chẽ lựa chọn nguồn kết nạp đảng viên với lựa chọn nguồn đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật phục vụ lâu dài trong Quân đội.

Giáo dục, bồi dưỡng nguồn phát triển đảng viên là khâu quan trọng bảo đảm chất lượng đảng viên mới. Nội dung bồi dưỡng nguồn kết nạp đảng viên phải toàn diện cả về kiến thức, năng lực và phẩm chất đạo đức, lối sống; kết hợp chặt chẽ việc nâng cao trình độ nhận thức, kinh nghiệm thực tiễn với rèn luyện bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm cho người vào Đảng thông qua thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Việc tổ chức học và cấp giấy chứng nhận qua lớp bồi dưỡng kiến thức về Đảng cho đối tượng được kết nạp phải thực hiện đúng nội dung, chương trình quy định của Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng cục Chính trị. Các cấp ủy, chi bộ cần coi trọng rèn luyện, thử thách quần chúng vào Đảng bằng cách giao cho đối tượng thực hiện nhiệm vụ khó, gian khổ; qua các phong trào hành động cách mạng của đơn vị; kết hợp công tác giáo dục, bồi dưỡng của tổ chức đảng, lãnh đạo, chỉ huy đơn vị với giao việc, tạo điều kiện để quần chúng tự học, tự rèn theo tiêu chuẩn đảng viên.

Kết hợp xây dựng nguồn kết nạp đảng viên với tuyển chọn nguồn đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật. Do tính đặc thù về nhiệm vụ và để giữ vững sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện của Đảng đối với Quân đội, đòi hỏi người cán bộ trong Quân đội đồng thời phải đủ điều kiện, tiêu chuẩn trở thành đảng viên. Thực tiễn cho thấy, tuyệt đại đa số cán bộ quân đội là đảng viên, đa số đảng viên trong Quân đội là cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, số đảng viên là hạ sĩ quan, chiến sĩ chiếm tỷ lệ rất nhỏ và thường xuyên biến động. Hiện nay do yêu cầu nhiệm vụ, tổ chức biên chế và việc thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời hạn 18 đến 24 tháng nên rất khó phát triển đảng viên trong đối tượng hạ sĩ quan, chiến sĩ. Trong thời gian tại ngũ như trên, số ít hạ sĩ quan, chiến sĩ có thể phấn đấu trở thành đảng viên nhưng nếu không được đào tạo để phục vụ trong Quân đội lâu dài thì khi hết thời hạn phục vụ tại ngũ họ lại chuyển ra khỏi Quân đội. Do đó, việc xây dựng nguồn kết nạp Đảng luôn gắn liền với xây dựng nguồn đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật nhằm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ - đảng viên, làm nòng cốt xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. 

Bốn là, kết hợp công tác phát triển đảng viên với xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện, tạo môi trường tích cực cho quá trình phấn đấu của quần chúng vào Đảng. 

Chú trọng kết hợp công tác kết nạp đảng với xây dựng cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh. Công tác phát triển đảng viên là một nội dung quan trọng cấu thành toàn bộ công tác xây dựng Đảng. Các cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng là nơi trực tiếp lãnh đạo, tổ chức quần chúng thực hiện nhiệm vụ, là chủ thể của quá trình tuyển chọn, bồi dưỡng, kết nạp quần chúng vào Đảng. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên có ý nghĩa trực tiếp quyết định đến quá trình phấn đấu, trưởng thành của quần chúng. Tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, đội ngũ cán bộ, đảng viên có chất lượng cao vừa là nhân tố bảo đảm cho tính hiệu quả của công tác phát triển đảng viên, vừa có tác dụng nêu gương, tạo môi trường tích cực để giáo dục động cơ, xây dựng niềm tin, thúc đẩy quần chúng nỗ lực phấn đấu trở thành đảng viên. Do đó, công tác phát triển đảng viên không thể tách rời việc xây dựng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Phát triển đảng viên phải đi đôi với quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên và củng cố, kiện toàn tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. Chăm lo xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh và thường xuyên cải tiến, nâng cao chất lượng sinh hoạt, hoạt động lãnh đạo của đảng bộ, chi bộ; thông qua hoạt động lãnh đạo của tổ chức đảng và phong trào quần chúng, lựa chọn, bồi dưỡng, kết nạp quần chúng ưu tú vào Đảng. 

Gắn công tác phát triển đảng viên với xây dựng các tổ chức, cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, tạo môi trường thuận lợi cho quần chúng phấn đấu vào Đảng. Quan hệ giữa quần chúng có nguyện vọng vào Đảng với các tổ chức, cơ quan, đơn vị là mối quan hệ phức hợp, là quan hệ giữa con người với tổ chức, giữa bộ phận với toàn bộ. Trong mối quan hệ đó, các tổ chức, cơ quan, đơn vị là môi trường công tác, nơi trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện, phân công, kiểm tra công tác và đánh giá kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ. Cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện là môi trường tốt, là điều kiện thuận lợi để quần chúng có nguyện vọng vào Đảng tu dưỡng, rèn luyện theo tiêu chí đảng viên, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. 

Công tác phát triển đảng viên phải xuất phát từ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị để xác định phương hướng, nội dung, biện pháp bồi dưỡng, kết nạp đảng viên; đồng thời thông qua quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị mà lựa chọn, giáo dục, rèn luyện, kết nạp quần chúng vào Đảng. Đưa đối tượng kết nạp Đảng vào các hoạt động thực tiễn của đơn vị, thông qua việc thực hiện nhiệm vụ, chức trách được phân công trong các tổ chức, trong phong trào quần chúng để quần chúng vào Đảng tu dưỡng, rèn luyện tiến bộ. 

Năm là, tổ chức kết nạp người vào Đảng đúng nguyên tắc, thủ tục và giáo dục, bồi dưỡng đảng viên dự bị để chuyển thành đảng viên chính thức đúng kỳ hạn. 

Trên cơ sở lựa chọn, bồi dưỡng nguồn, các cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng cần thực hiện tốt các bước, các nội dung trong quy trình xem xét, kết nạp người vào Đảng theo quy định của Điều lệ Đảng. Trước khi chi bộ xét và ra quyết nghị báo cáo cấp ủy có thẩm quyền chuẩn y kết nạp, chi ủy cần kiểm tra lại điều kiện của người vào Đảng, lấy ý kiến nhận xét của tổ chức quần chúng nơi người đó sinh hoạt, nếu thấy cần có thể lấy nhận xét của cấp ủy đảng nơi quần chúng cư trú. Khâu thẩm định vấn đề lịch sử chính trị và chính trị hiện thời của người vào Đảng cần được thực hiện theo đúng quy định của Ban Chấp hành Trung ương. Việc tổ chức buổi lễ kết nạp đảng viên phải chu đáo, đúng nguyên tắc, thủ tục, bảo đảm sự trang trọng, có tác dụng giáo dục và tạo ấn tượng sâu sắc đối với người vào Đảng và mọi người tham dự; đặc biệt phải làm cho người được kết nạp vào Đảng nhận rõ niềm vinh dự, tự hào và trách nhiệm lớn lao khi được đứng trong hàng ngũ của Đảng, phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc và sự nghiệp xây dựng, chiến đấu của Quân đội.

Theo quy định của Điều lệ Đảng, người được kết nạp vào Đảng phải trải qua thời kỳ dự bị. Đây là thời kỳ quan trọng để người được kết nạp vào Đảng tiếp tục phấn đấu, rèn luyện một cách toàn diện về phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực công tác, thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên trên cương vị, chức trách được giao. Trong thời kỳ dự bị, cấp ủy, chi bộ phải tiếp tục phân công đảng viên chính thức giúp đỡ đảng viên mới phấn đấu tiến bộ; tổ chức cho đảng viên dự bị học tập theo chương trình quy định của Ban Tuyên giáo Trung ương nhằm nâng cao nhận thức về Đảng, về nhiệm vụ, tư cách đảng viên; tiếp tục bồi dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác, tạo điều kiện để đảng viên mới hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đủ điều kiện, tiêu chuẩn để chuyển thành đảng viên chính thức đúng kỳ hạn.

Nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ xây dựng, chiến đấu của Quân đội trong giai đoạn mới đặt ra yêu cầu cao đối với công tác phát triển đảng viên. Kinh nghiệm phát triển đảng viên những năm qua là tiền đề quan trọng để các cấp ủy, tổ chức đảng làm tốt hơn nữa công tác phát triển đảng viên trong những năm tới, góp phần xây dựng đội ngũ đảng viên trong Quân đội có chất lượng cao, có số lượng hợp lý, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Quân đội, lãnh đạo toàn quân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, thực sự là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu trung thành, đủ sức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./.

-----------------------------------------

(1) Năm 2009, Đảng bộ Quân đội kết nạp 21.452 đảng viên; năm 2010 kết nạp 19.682 đảng viên; 9 tháng đầu năm 2011 kết nạp 14.762 đảng viên; trung bình hằng năm kết nạp 20.272 đảng viên. Tỷ lệ lãnh đạo của toàn quân năm 2009 là 53,07% (riêng chủ lực 49,25%); đến tháng 9-2011, tỷ lệ lãnh đạo của toàn quân tăng lên 56,55% (riêng chủ lực 53%)