Ngày 11-7-1995, Tổng thống Mỹ Bin Clin-tơn (Bill Clinton) đã chính thức tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Trong 15 năm qua, Việt Nam và Mỹ đã liên tục phát triển mối quan hệ và hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Những thành tựu và kết quả mà hai nước đạt được trong thời gian qua đã vượt ngoài dự đoán; đồng thời khẳng định: tôn trọng lẫn nhau, thiện chí hợp tác sẽ mang lại lợi ích to lớn cho nhân dân hai nước.

Nhân dịp kỷ niệm 15 năm bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ, Tướng Giêm Giôn (James Jones) - Cố vấn An ninh quốc gia của Tổng thống B.Ô-ba-ma trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam về mối quan hệ hợp tác triển vọng giữa 2 nước.

PV: Thưa Tướng Giêm Giôn, năm nay Việt Nam và Mỹ kỷ niệm 15 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Ông đánh giá như thế nào về mối quan hệ này trong 15 năm qua?

Tướng Giêm Giôn: Trước tiên, tôi rất tự hào nói rằng mối quan hệ của hai nước hiện nay rất tốt và chúng ta có đầy đủ lý do tin tưởng rằng mối quan hệ này sẽ phát triển mạnh hơn trong thời gian tới.

Tôi nghĩ rằng đầu tiên xuất phát từ việc Chính phủ Việt Nam đã nhiệt tình hỗ trợ Chính phủ Mỹ trong việc tìm kiếm hài cốt những người lính Mỹ bị mất tích trong chiến tranh và chúng tôi đánh giá cao sự trợ giúp này.

Tiếp đến, mối quan hệ đó đã phát triển mạnh hơn đánh dấu bằng sự tăng trưởng trong quan hệ thương mại hai nước, từ lúc khởi đầu chỉ là vài trăm triệu USD nhưng bây giờ đã ở mức 16 tỉ USD. Đây là một mốc đáng kể, và cũng chính là lý do để tin rằng quan hệ thương mại giữa hai nước sẽ tiếp tục được cải thiện và phát triển hơn.

Hai bên cũng đã có hợp tác rất thú vị là việc tàu Hải quân Mỹ do một người Mỹ gốc Việt chỉ huy đã cập cảng thăm Việt Nam. Ngoài ra, ngay tại Mỹ, có một cộng đồng lớn người Mỹ gốc Việt, họ có thể tự do đi về Việt Nam thăm gia đình và người thân, khi quay trở lại Mỹ họ đã nói về những bước tiến vượt bậc mà Việt Nam đã đạt được trong lĩnh vực giáo dục và y tế.

Tôi cho rằng mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ là rất mạnh và cá nhân tôi rất tự hào về mối quan hệ này.

PV: Ông dự đoán mối quan hệ Việt – Mỹ sẽ phát triển như thế nào trong thời gian tới, và đâu sẽ là lĩnh vực mà hai nước cần ưu tiên thúc đẩy hợp tác?

Tướng Giêm Giôn: Tôi nghĩ rằng mối quan hệ hai nước sẽ vẫn tiếp tục phát triển trên đà này. Chúng ta có thể trao đổi một cách thoải mái và thẳng thắn về nhiều vấn đề.

Tôi thấy không có cái gì cản trở mối quan hệ gần gũi giữa hai nước. Tôi cho rằng Việt Nam đang tiếp cận vấn đề rất nhanh và sẽ trở thành những người đi đầu trong khu vực. Việt Nam bây giờ có thể đóng vai trò lãnh đạo thông qua những việc mình đã làm. Đây là một cách tốt hơn để cho các nước khác đạt được những bước tiến cụ thể.

Tôi nghĩ rằng chúng ta luôn tìm ra được lĩnh vực hợp tác cân bằng, việc hợp tác sẽ phụ thuộc vào sự vận động và thay đổi của thế giới. Có thể ở một số năm thì hai nước sẽ đẩy mạnh hợp tác về an ninh, còn những năm khác có thể hợp tác về thương mại. Tôi thấy rằng mối quan hệ hữu nghị và niềm tin tưởng lẫn nhau giữa hai bên đã có sẵn và đang rất mạnh, cho nên tôi cho rằng mối quan hệ hợp tác giữa hai nước sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới.

PV: Thưa ông, vị trí của Việt Nam như thế nào trong chính sách của Mỹ đối với khu vực ASEAN nói riêng và châu Á nói chung? Và ông hy vọng Việt Nam sẽ làm gì cho khối ASEAN?

Tướng Giêm Giôn: Như tôi đã đề cập trong câu trả lời trước của tôi, do những thành công mà Việt Nam đã đạt được cho nên các nước khác trông đợi vào Việt Nam rất nhiều. Sự lãnh đạo đi liền với trách nhiệm, tôi nghĩ rằng Việt Nam đang trở thành một nước rất có trách nhiệm, thể hiện khả năng lãnh đạo không những đối với các vấn đề lớn trong khu vực mà còn các vấn đề khác mà thế giới đang phải đối mặt.

PV: Hiện Việt Nam và Mỹ vẫn còn có quan niệm khác nhau về một số vấn đề như tự do, tự do tín ngưỡng và nhân quyền, ông có nghĩ rằng hai nước sẽ giải quyết được vấn đề này không? Và chúng sẽ được giải quyết như thế nào?

Tướng Giêm Giôn: Một số vấn đề có thể phải mất nhiều thời gian. Bản thân nước Mỹ cũng phải sẵn sàng để thế giới bình luận về những hạn chế của chúng tôi. Trong lịch sử, chúng tôi cho rằng Mỹ là một xã hội tự do, chúng tôi cũng tự chỉ trích mình xem liệu chúng tôi có tuân theo những giá trị đó, chúng tôi đã làm đúng như chúng tôi nói hay không? Nếu chúng tôi không thực hiện được thì chúng tôi cần phải sửa lại.

Tôi nghĩ rằng trong mối quan hệ Việt – Mỹ, tôi có thể nói một cách lạc quan rằng xu hướng hiện nay là chúng ta có thể đồng ý thảo luận tất cả các vấn đề, kể cả các vấn đề nhạy cảm. Và tôi tin tưởng rằng, nếu lãnh đạo hai nước có thiện chí và sẵn sàng hợp tác với nhau thì các vấn đề đó sẽ dần được đề cập và cuối cùng chúng ta sẽ giải quyết được tất cả mọi vấn đề.

PV: Sau 15 năm bình thường hóa quan hệ, mặc dù vẫn còn những khác biệt về một số vấn đề nhưng quan hệ Việt - Mỹ đã phát triển ở mức cao nhất trên các lĩnh vực như hợp tác an ninh, quốc phòng và hạt nhân. Ông có nhận xét gì về sự hợp tác này?

Tướng Giêm Giôn: Tôi cho rằng, đối với một loạt các vấn đề lớn được hai nước xác định trong quan hệ song phương mà phía Việt Nam quan tâm là rất tốt và triển vọng trong tương lai rất lớn. Mối quan hệ này sẽ tiếp tục phát triển, và chúng ta sẽ tham gia vào nhiều vấn đề khác nữa, ví dụ như lĩnh vực đào tạo, trao đổi văn hóa, trao đổi khoa học...

Năng lượng và khí hậu là chủ đề lớn đối với tất cả các quốc gia lớn và nhỏ. Chúng ta phải suy nghĩ về việc phổ biến vũ khí hạt nhân và vũ khí hủy diệt hàng loạt, hay về vấn đề khủng bố bởi nó có thể xảy ra ở khắp nơi. Trong một thế giới toàn cầu hóa và thông tin nhanh như hiện nay, việc chúng ta can dự vào các vấn đề này là rất quan trọng. Do vậy, cần xây dựng mối quan hệ bền vững giữa hai nước và tiếp tục phát triển nó trong thời gian tới.

PV: Với tư cách là Cố vấn An ninh quốc gia, ông cho rằng quan hệ Việt – Mỹ đóng góp như thế nào cho an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương?

Tướng Giêm Giôn: Tôi cho rằng đó là một điểm sáng trong quan hệ hợp tác về an ninh giữa hai nước chúng ta. Tôi cũng vừa nhấn mạnh đến những phấn đấu to lớn của hai nước trong lĩnh vực thương mại. Quan hệ thương mại sẽ đem lại sự ổn định cho nhân dân của hai nước và nó cũng đóng góp cho vấn đề an ninh.

Tôi nghĩ rằng đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó Mỹ cũng là một thành viên, sự phát triển hòa bình của các mối quan hệ giữa các nước là một phần trong chiến lược quốc gia để làm cho thế giới an toàn hơn, yên bình hơn thông qua việc hiểu biết nhau hơn, chia sẻ quan điểm, hợp tác chặt chẽ hơn ở tất cả những chủ đề và lĩnh vực khác nhau chứ không riêng chỉ có hợp tác về mặt quân sự.

Vấn đề an ninh trong thế kỷ XXI tập trung nhiều vào cách chúng ta xử lý vấn đề biến đổi khí hậu, vấn đề năng lượng và thương mại như thế nào, và vấn đề chúng ta sẽ hợp tác trên lĩnh vực khoa học và giáo dục ra sao. Đây chính là những điều mà chúng ta cần suy nghĩ. Nếu chúng ta có thể thực hiện được những hợp tác này thì chúng ta đều sẽ được hưởng lợi cho nên tôi nghĩ rằng, tương lai của Mỹ và Việt Nam rất xán lạn và mối quan hệ giữa hai nước cũng sẽ được mở rộng trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và tôi rất mong được đến thăm Việt Nam.

PV: Thưa ông, Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma có kế hoạch thăm Việt Nam thời gian tới không? Và Tổng thống Mỹ sẽ nêu vấn đề gì tại Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - ASEAN?

Tướng Giêm Giôn: Năm 2009, Tổng thống Ô-ba-ma đã có khoảng thời gian ở nước ngoài nhiều hơn bất cứ một Tổng thống Mỹ tiền nhiệm nào trong năm đầu tiên nắm quyền. Tôi tin tưởng rằng ở những điểm mà Tổng thống đã đến thăm đều là những khu vực quan trọng.

Tôi hy vọng rằng một ngày nào đó Tổng thống Ô-ba-ma sẽ đến thăm Việt Nam, đây là một điều quan trọng phải thực hiện.

Tôi cũng rất vui khi biết rằng Ngoại trưởng Mỹ H.Clin-tơn cũng có kế hoạch đi thăm Việt Nam, như vậy là đã có quan chức cấp cao đại diện cho Chính phủ Mỹ sẽ đề cập các vấn đề cần thiết. Và tôi nghĩ rằng, các vấn đề Ngoại trưởng đề cập cũng sẽ tập trung vào những gì mà chúng ta đã nói ở trên.

PV: Xin cảm ơn ông!./.