Phát huy vai trò làm chủ của nông dân trong xây dựng nông thôn mới

TCCSĐT - Ngày 22-1-2011, Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới Trung ương đã tổ chức Hội nghị sơ kết chương trình năm 2010 và triển khai nhiệm vụ kế hoạch năm 2011 với mục tiêu: xây dựng được mô hình nông thôn mới trong thực tiễn và rút ra những kinh nghiệm để triển khai trên diện rộng Chương trình Quốc gia xây dựng nông thôn mới mà Chính phủ đã ban hành.

Các đồng chí: Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới Trung ương; Trương Vĩnh Trọng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Ngô Văn Dụ, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng; Cao Đức Phát, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chủ trì Hội nghị.

Dự Hội nghị còn có các đại biểu là thành viên Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới Trung ương; Thường trực Ban Chỉ đạo các tỉnh, thành phố và các xã điểm xây dựng nông thôn mới.

Phát biểu kết luận chỉ đạo Hội nghị, đồng chí Trương Tấn Sang đánh giá cao và biểu dương những nỗ lực, cố gắng của Ban Chỉ đạo các cấp; các bộ, ban, ngành Trung ương và các địa phương, Ban Quản lý các xã và đặc biệt là sự cố gắng của nhân dân 11 xã điểm đã tích cực tham gia, tổ chức triển khai thực hiện Chương trình thí điểm xây dựng nông thôn mới.

Đồng chí Trương Tấn Sang đã chỉ rõ một số hạn chế, yếu kém cần tập trung khắc phục trong thời gian tới. Đó là việc triển khai một số nội dung còn chậm so với kế hoạch; còn lúng túng trong cơ chế huy động nội lực, cơ chế ưu tiên lồng ghép các nguồn vốn của các chương trình mục tiêu trên địa bàn cho các xã điểm, trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp, các viện nghiên cứu vào thực hiện chương trình, trong giải ngân, thanh quyết toán các nguồn vốn ngân sách cấp... Việc triển khai các nội dung về phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động, nâng cao thu nhập cho người dân ở một số xã chưa mạnh. Các nội dung về phát triển giáo dục, y tế, xây dựng đời sống văn hóa, xã hội ở các xã điểm chưa đạt được kết quả như mong muốn...

Đồng chí Trương Tấn Sang nhấn mạnh: công việc của Chương trình còn khá nhiều, trong khi thời gian chỉ còn gần 1 năm. Để đạt được mục tiêu của Chương trình, Ban Chỉ đạo các cấp tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng trong nội bộ Đảng, chính quyền, đoàn thể, đặc biệt trong nhân dân các xã điểm về yêu cầu, mục tiêu của Chương trình. Phương châm: “dân biết, dân làm, dân giám sát và dân hưởng thụ” cần được thực hiện đầy đủ, coi trọng, phát huy vai trò làm chủ của người dân trong tất cả các nội dung xây dựng nông thôn mới. Các địa phương huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, Nhà nước hỗ trợ một phần và chỉ đạo “ưu tiên làm trước” các chương trình mục tiêu trên địa bàn cho các xã điểm. Đồng chí Trương Tấn Sang cho rằng, thực hiện đúng chủ trương này thì chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới thành công và sẽ được nhân ra diện rộng.

Đồng chí Trương Tấn Sang yêu cầu: trên cơ sở kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương, các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương, Ban Chỉ đạo các tỉnh, thành phố và các xã điểm cần cụ thể hóa thành kế hoạch công tác triển khai thực hiện, có phân công trách nhiệm cụ thể; phấn đấu đến cuối năm 2011 phải đạt được yêu cầu: có 8/11 xã cơ bản hoàn thành tất cả các tiêu chí nông thôn mới; các xã còn lại do có điểm xuất phát thấp sẽ hoàn thành chậm nhất vào năm 2013. Các địa phương cần tập trung hoàn thiện, phê duyệt quy hoạch chi tiết trên các lĩnh vực tại các xã điểm ngay trong quý I/2011. Đồng thời, xây dựng quy chế quản lý quy hoạch; tổ chức tuyên truyền sâu rộng để người dân ở các xã hiểu và thực hiện quy hoạch. Các địa phương tập trung hoàn thành cơ bản cơ sở hạ tầng thiết yếu theo đề án.

Ngoài vốn ngân sách cấp theo kế hoạch, các tỉnh cần ưu tiên lồng ghép vốn của các chương trình, dự án trên địa bàn tỉnh, thành phố cho xã điểm, thực hiện tốt phương châm “huy động nội lực tại chỗ là chính”, tạo thuận lợi cho nhân dân tổ chức thực hiện các công trình, dự án, để “các xã điểm về đích trước, làm mẫu” cho các địa phương khác học tập. Ban Chỉ đạo các cấp tập trung chỉ đạo khai thác các nguồn lực cho phát triển sản xuất, tăng thu nhập và chuyển dịch cơ cấu lao động; chỉ đạo các đơn vị liên quan giúp các xã điểm xây dựng và phát triển các mô hình sản xuất có hiệu quả; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; ngành ngân hàng tăng cường và mở rộng việc cho vay vốn tín dụng cho sản xuất và phát triển kinh tế ở các xã.

Các địa phương ưu tiên lồng ghép đưa các dự án khuyến nông, khuyến công vào xã điểm; xây dựng được nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả, tạo nhiều việc làm mới, nâng cao giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích và thu nhập của người dân; tiếp tục hỗ trợ, hướng dẫn để củng cố nâng chất lượng các hợp tác xã đã có, mở rộng và phát triển thêm các hợp tác xã sản xuất, dịch vụ hoặc các Tổ hợp tác phù hợp, có hiệu quả thực sự trên địa bàn xã; hình thành và phát triển các mối liên kết giữa sản xuất – chế biến – tiêu thụ giữa nông dân (hợp tác xã, tổ hợp tác) với nhà khoa học và doanh nghiệp và các đối tác khác. Công tác đào tạo nghề tiếp tục mở rộng gắn với triển khai các dự án phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu lao động ở các xã điểm.

Các địa phương đẩy mạnh và nâng cao chất lượng thực hiện các nội dung của chương trình về giáo dục, y tế, văn hóa, bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh trật tự; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần, chất lượng cuộc sống của nhân dân các xã điểm; hoàn thành cơ bản việc xây dựng các thôn, bản, làng và hộ gia đình đáp ứng tiêu chí “văn hóa nông thôn mới ”, phấn đấu đến cuối năm 2011 mỗi xã có ít nhất 60% số thôn (ấp, xóm, làng, bản), 80% số hộ gia đình đạt chuẩn "văn hóa nông thôn mới".

Thành viên Ban chỉ đạo các cấp, các bộ, ban, ngành Trung ương, các sở, ngành địa phương có liên quan cần tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ theo phân công; tập huấn, bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ các tổ công tác của Ban Chỉ đạo tăng cường cho xã và cán bộ quản lý cấp xã, nhất là kỹ năng, phương pháp, cách làm để có thể vận dụng sáng tạo trong tổ chức thực hiện.

Cùng với tập trung chỉ đạo thực hiện các tiêu chí, xây dựng được các mô hình nông thôn mới trên thực tế ở các xã điểm, Ban Chỉ đạo chương trình các cấp, các bộ, ban, ngành Trung ương, các sở, ngành, địa phương có liên quan cần tiếp tục nghiên cứu, sơ kết, tổng kết rút ra những kiến nghị, đề xuất các kiến nghị về tiêu chí xã nông thôn mới phù hợp với từng địa bàn, vùng, miền của đất nước; về các cơ chế, chính sách để triển khai thực hiện chương trình quốc gia của Chính phủ trên quy mô toàn tỉnh, toàn quốc.

Theo Báo cáo của Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới Trung ương, đến hết năm 2010 và sau gần 2 năm thực hiện, so với mục đích, yêu cầu đề ra, Chương trình đã thành công bước đầu và đạt được một số kết quả quan trọng. Số tiêu chí theo Bộ tiêu chí Quốc gia, các xã đã đạt và cơ bản đạt được, tăng hơn gấp 2 đến 3 lần so với trước khi triển khai. Đến nay đã có 7/11 xã đạt được 10 tiêu chí trở lên, trong đó có 3 xã đạt 14/19 tiêu chí; 3 xã đạt từ 8-10 tiêu chí. Trong đó, một số xã đã đạt được các tiêu chí về thu nhập, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và tổ chức sản xuất có hiệu quả, đây được xem là những tiêu chí khó thực hiện nhất. Các nội dung xây dựng các hạ tầng thiết yếu và phát triển sản xuất ở các xã đã đạt được kết quả rõ nét và toàn diện hơn; các hoạt động văn hóa, xã hội và môi trường được quan tâm; hệ thống chính trị và công tác cán bộ ở các xã điểm được củng cố, nâng cao; an ninh trật tự được giữ vững.

Một số xã xây dựng được mô hình tốt ở một số mặt như: mô hình phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập; mô hình huy động các nguồn lực cho phát triển; mô hình phát triển sản xuất gắn với xây dựng hình thức tổ chức sản xuất phù hợp; mô hình liên kết sản xuất giữa nông dân với doanh nghiệp, thu hút doanh nghiệp tham gia xây dựng nông thôn mới;... các mô hình này đã được các địa phương khác đến tham quan và học tập. Như vậy, có thể khẳng định sau gần 2 năm thực hiện chương trình, mô hình xã nông thôn mới theo 19 tiêu chí đã dần hình thành trong thực tiễn.

Từ thực tiễn chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tại các xã điểm đã rút ra được một số kinh nghiệm tốt về biện pháp, cách làm, cơ chế huy động các nguồn lực và công tác tổ chức thực hiện... Những kinh nghiệm đó đã kịp thời chuyển giao cho Chính phủ, là cơ sở để Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương ban hành nhiều Nghị định, Quyết định, cơ chế, chính sách phục vụ cho triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đây là những chính sách và điều kiện quan trọng để tiếp tục thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 26/NQ-TW của Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”.

Các bộ, ngành, Trung ương, Ban chỉ đạo tỉnh, thành phố đã triển khai và tổ chức thực hiện chương trình tập trung, đồng bộ hơn; đã bám sát vào kế hoạch và các Thông báo, Kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương, tích cực tháo gỡ và cơ bản giải quyết được những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Chương trình; đồng thời huy động các lực lượng của ngành, địa phương hỗ trợ, hướng dẫn các xã điểm thực hiện. Ban quản lý các xã đã bám sát vào đề án được duyệt, cụ thể hóa các nội dung và yêu cầu của Ban Chỉ đạo các cấp để tổ chức thực hiện, huy động cả hệ thống chính trị và nhân dân trong xã tham gia. Do đó, kết quả và tiến độ công việc của Chương trình năm 2010 đã được đẩy nhanh hơn theo từng tháng, từng quý./.