Trong nước, cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta đã bước vào một giai đoạn mới: tích cực cầm cự và chuẩn bị tổng phản công!

Dân ta hăng hái xốc tới. Kẻ địch lo thua nhưng vẫn dấn sâu vào chiến tranh. Chúng bày trò đàm phán và ký Hoà ước Pháp - Bảo Đại, rằng Bảo Đại sẽ “đem lại nền hoà bình” cho Việt Nam.

Ngoài nước, Quân giải phóng nhân dân Trung Hoa đang đại tiến công về phía Nam (Nam Hạ), khí thế ngút trời.

Báo chí nước ta và báo chí phương Tây liên tiếp phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh về tình hình thời cuộc. Sau đây là lược trích một số câu hỏi và trả lời tiêu biểu⁽¹⁾.

Trả lời báo chí nước ta

Sau phiên họp đầu năm 27-1-1949 của Hội đồng Chính phủ, Bác Hồ trả lời các nhà báo trong nước.

Về tình hình cuộc kháng chiến: “Sự thất bại của Pháp và sự thắng lợi của ta ở Việt Bắc 1947 đã mở đầu giai đoạn thứ hai. Hiện nay, nhiệm vụ của Chính phủ, của quân đội và nhân dân ta là ra sức thực hiện chiến lược cầm cự và chuẩn bị tổng phản công, để đi đến thắng lợi cuối cùng.

Về thái độ ta đối với Vĩnh Thuỵ: “Ông Vĩnh Thuỵ đã trịnh trọng thề trung thành với Tổ quốc, với nhân dân và Chính phủ. Nếu ông ấy cam tâm buôn dân bán nước, thì ông ấy sẽ bị tội phản quốc như những kẻ phản quốc khác.

Về tin đồn hiệp ước giữa Mao - Hồ: “Thực dân Pháp chẳng những phao tin, mà còn đăng hẳn hoi lên báo một bản hiệp ước bí mật giữa Mao Trạch Đông và Hồ Chí Minh (…)

Việc này tỏ rằng:

- Bọn thực dân rất hoang mang, sợ bóng sợ gió.

- Chúng có bệnh nói láo “vô trung sinh hữu”.

- Chúng khinh dân Pháp và người thế giới, tưởng nói dại, nói dột thì họ cũng nghe.

- Chúng muốn dùng tài liệu giả dối ấy để cầu cứu với nước khác, vì chúng tự thấy thất bại đã đến nơi rồi”.

Trả lời Hãng thông tấn Anh Roi-tơ (ngày 2/2-1949)

- Hỏi: Đối với cuộc đàm phán giữa cựu hoàng Bảo Đại với Chính phủ Pháp, lập trường của Chủ tịch là thế nào?

Trả lời: Chúng tôi không nhìn nhận những cuộc đàm phán ấy.

- Hỏi: Người ta có thể cứ coi cựu hoàng Bảo Đại vẫn giữ chức tối cao Cố vấn của Chính phủ Việt Nam không?

Trả lời: Ông ta đã tự cách chức ấy rồi.

- Hỏi: Nếu Bảo Đại trở về Việt Nam với những hiệp định Chính phủ Pháp cho Việt Nam độc lập và thống nhất thì thái độ của Cụ sẽ thế nào?

Trả lời: Xin ông xem lại câu trả lời số 1 và số 2.

- Hỏi: Nếu những hiệp định ấy sẽ làm cho thoả mãn những nguyện vọng của dân Việt Nam thì sự quyết định của Cụ sẽ thế nào?

Trả lời: Xin ông xem những câu trả lời trên.

- Hỏi: Đối với tình hình hiện tại ở nước Tàu, lập trường của Cụ là thế nào? Nếu ông Mao Trạch Đông sẽ đứng đầu Chính phủ Trung Hoa, thì thái độ của Chính phủ Cụ sẽ thế nào?

Trả lời: Vì điều kiện địa lý, lịch sử, kinh tế, … đã mấy nghìn năm, dân tộc Việt Nam và dân tộc Trung Hoa như là bà con thân thích, Chính phủ Trung Hoa nào được nhân dân Trung Hoa ủng hộ thì Chính phủ Việt Nam sẽ thừa nhận chính phủ ấy.

Trả lời phỏng vấn báo Pháp France Soir (28-2-1949)

                                                                   

Bác Hồ đang trả lời thư từ khắp mọi miền gửi đến Người.

- Hỏi: Theo ý Chủ tịch, những điều kiện mà Bảo Đại đã thu được ở Hạ Long, Cannơ và Ba Lê có làm thoả mãn nguyện vọng của nhân dân Việt Nam không?

Trả lời: Chỉ có độc lập thật sự và thống nhất thật sự mới có thể làm thoả mãn nguyện vọng Việt Nam.

- Hỏi: Theo ý Chủ tịch, giữa Chính phủ của Chủ tịch với Bảo Đại có thể có thoả ước hay không?

Trả lời: Trong một nước, làm gì có thoả ước giữa một tư nhân công dân với Chính phủ do toàn dân cử ra.

- Hỏi: Nếu có thể có thoả ước, thì điều kiện thoả ước phải như thế nào?

Trả lời: Xem câu trả lời thứ 2.

- Hỏi: Những việc xảy ra ở Trung Hoa có thể làm thay đổi tình hình Đông Dương không? Chủ tịch liên lạc với ông Mao Trạch Đông như thế nào?

Trả lời: Những việc xảy ra ở Trung Hoa có thể làm thay đổi tình hình Đông Dương hoặc nhiều hoặc ít. Tôi chưa có liên lạc gì với ông Mao.

Trả lời nhà báo Mỹ Harôn Ixăc (5-3-1949)

- Hỏi: Theo ý Cụ thì cuộc đàm phán giữa Pháp và Bảo Đại sẽ thế nào?

Trả lời: Chúng tôi không cần biết đến cuộc đàm phán ấy.

- Hỏi: Trong thời gian gần đây, lực lượng Việt Nam có thể đánh quỵ Pháp được không? Và theo tình hình hiện tại, thì bao giờ cuộc đánh ấy sẽ đến?

Trả lời: Chắc chắn có thể đánh quỵ thực dân. Bao giờ thời cơ đến tôi sẽ nói với ông.

- Hỏi: Theo ý Cụ, thì tình hình nước Tàu sẽ có lợi ích cho cuộc độc lập của Việt Nam không?

Trả lời: Độc lập của Việt Nam luôn luôn nhờ nơi lực lượng của Việt Nam.

- Hỏi: Theo ý Cụ thì Việt Nam sẽ được Tàu giúp hay không và giúp bằng hình thức gì?

Trả lời: Xin ông xem lại câu trả lời trên.

- Hỏi: Cụ có sợ Việt Nam thành một nước chư hầu của nước nào không?

Trả lời: Không. Tôi không sợ.

Trả lời điện phỏng vấn của nhà báo Mỹ Oantơ Brít (tháng 3-1949)

- Hỏi: Với điều kiện gì thì Cụ nhận Liên hợp quốc can thiệp vào việc Việt Nam?

Trả lời: Độc lập và thống nhất thật sự của Việt Nam.

- Hỏi: Cụ có nói rằng Việt Nam sẽ ở trong khối Liên hiệp Pháp. Điều này sẽ có những nhân nhượng gì trong sự hoàn toàn độc lập?

Trả lời: Phải… Nhưng không phải Liên hiệp Pháp trong hình thức thiên lệch của nó hiện nay, và với điều kiện là không hại đến sự hoàn toàn độc lập.

- Hỏi: Cụ có phải là một người cộng sản nữa không?

Trả lời: Tôi luôn luôn là một người yêu nước, tranh đấu cho độc lập và thống nhất thật sự của Tổ quốc tôi.

- Hỏi: Việt Nam công khai tuyên bố rằng trong 24 vị trong chính phủ, 4 vị là cộng sản. Thế thì 4 vị ấy có ảnh hưởng đặc biệt hay cũng như các vị khác?

Trả lời: Tất cả các Bộ trưởng Chính phủ Việt Nam đều cộng đồng phụ trách và ảnh hưởng quân bình.

- Hỏi: Một khi độc lập đã thành công, về mặt quốc tế, Cụ sẽ đưa Việt Nam đứng với Nga và các nước đồng minh của Nga hay là với dân chủ phương Tây, hay là theo chính sách độc lập của mình?

Trả lời: Một khi đã độc lập, Việt Nam sẽ đứng với tất cả các nước bầu bạn.

- Hỏi: Vì kết quả cộng sản thắng lợi ở Tàu, Cụ có kế hoạch hoặc đang chuẩn bị kế hoạch gì và sự cộng tác với Chính phủ mới sẽ thành lập ở Tàu không?

Trả lời: Luôn luôn có sự cộng tác giữa nhân dân Tàu và Việt, bất kể chính phủ Tàu theo hình thức nào.

Trả lời phỏng vấn của nhà báo Stanley Harríon, phóng viên báo Telepress (26-3-1949)

- Hỏi: Thế nào thì có thể chấm dứt cuộc chiến tranh ở Việt Nam?

Trả lời: Pháp công nhận Việt Nam thống nhất thực sự và độc lập thực sự thì chiến tranh sẽ lập tức chấm dứt.

- Hỏi: Vì lẽ gì mà Việt Nam thành công về mặt quân sự?

Trả lời: Vì toàn dân đoàn kết để chống thực dân Pháp và để tranh lấy thống nhất và độc lập thật sự cho Tổ quốc mình.

- Hỏi: Việc gì là việc cần thiết, cấp bách nhất trong các nước Viễn Đông để giữ gìn hoà bình thế giới?

Trả lời: Việc cần thiết, cấp bách nhất là tất cả các nước Viễn Đông được độc lập và thống nhất thật sự.

- Hỏi: Khi ngoại thương Việt Nam đã khôi phục, thì Việt Nam sẽ giao dịch với các nước dân chủ nhân dân những gì?

Trả lời: Việt Nam sẽ giao dịch với tất cả các nước nào trên thế giới muốn giao dịch với Việt Nam một cách thật thà.

Trả lời phỏng vấn của báo Pháp Tribune (20-4-1949)

1. Hỏi: Khi Việt Nam đã hoàn toàn độc lập, thì sẽ đối với người Pháp như thế nào?

Trả lời: Việt nam sẵn sàng cộng tác thân thiện với nhân dân Pháp. Những người Pháp tư bản hay công nhân, thương gia hay trí thức, nếu họ muốn thật thà cộng tác với Việt Nam thì sẽ được nhân dân Việt Nam hoan nghênh họ như anh em bầu bạn. Song nhân dân Việt Nam kiên quyết cự tuyệt những người Pháp quân phiệt. Nói cho rõ hơn là: Cũng như những nước độc lập khác cự tuyệt quân đội ngoại quốc đóng trên đất nước mình, nhân dân Việt Nam kiên quyết cự tuyệt quân đội Pháp đóng ở Việt Nam.

*

*     *

Xuân Kỷ Sửu năm nay, tìm đọc lại những bài trả lời phỏng vấn báo chí của Bác Hồ 60 năm về trước, cảm thấy Bác nói về thời cuộc hiện thực mà cứ như những lời tiên tri. Tất cả đều ứng nghiệm. Cho cuộc kháng chiến của nhân dân ta. Và cho cả mối quan hệ giữa cách mạng nước ta với cách mạng các nước và đặc biệt là cách mạng Trung Hoa.

Tài liệu của Viện Lịch sử quân sự Việt Nam cho biết: Vào tháng 4 năm 1949, theo đề nghị của Ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc ở tỉnh Quảng Tây với phía Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với Trung ương Đảng quyết định dùng bộ đội chủ lực của quân khu Việt Bắc và bộ đội địa phương hai tỉnh Lạng Sơn, Hải Ninh (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh) mở chiến dịch “Thập đại vạn sơn”, giúp Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc mở rộng vùng căn cứ Ung-Long-Khâm (tên tắt của Ung Châu, Long Châu và Khâm Châu thuộc đất Quảng Tây). Người căn dặn các cán bộ chỉ huy tham gia làm nghĩa vụ quốc tế 10 chữ:

“Cẩn thận, bí mật, đoàn kết, hữu nghị, thắng lợi”.

Xuân Kỷ Sửu 2009