Điều hành tết

TCCSĐT - Tết Tân Mão đang đến từng ngày. Theo ước tính, nhu cầu hàng hóa dịp Tết này tăng khoảng 20- 25% so với những ngày thường. Thế nhưng điều làm nhiều người lo ngại là giá hàng hóa chứ không phải lượng hàng. Nhiều biện pháp bình ổn giá đã và đang được triển khai áp dụng song áp lực giá tăng vẫn luôn là nỗi lo của các nhà quản lý, luôn ám ảnh người tiêu dùng và ngay chính các doanh nghiệp. Vấn đề là làm sao để các biện pháp quản lý thị trường, bình ổn giá thật sự phát huy hiệu quả, làm sao để ai cũng có Tết vui.

Tại Hà Nội, cách đây chưa đầy 2 tuần, trong một số siêu thị, nhiều biển giá hàng trên các kệ bày hàng hóa đã được bóc đi, để trống - có lẽ là để chờ giá mới. Và cho đến giờ, các biển giá mới đã được thay vào. Đơn giản nhất là giá cà phê hòa tan - một loại hàng đã trở nên phổ biến trong cuộc sống của nhiều người dân đô thị và là món hàng cũng khó thiếu trong Tết ngày nay của người dân thành phố. Cà phê Việt loại đen có đường lúc trước giá bán lẻ trong các siêu thị là 32.000 đồng/hộp, nay lên đến 36.500 đồng - 37.000 đồng/hộp, cũng nhãn hiệu cà phê này nhưng loại sữa đá giá lúc trước 44.000 đồng/hộp, nay lên 47.000đồng/hộp. Còn giá bán ở các quầy hàng trên đường phố cao hơn khoảng 1.000 đồng. Các loại hàng hóa thiết yếu của Tết như bánh kẹo, măng, miến mộc nhĩ, thịt các loại cũng tăng giá thêm từ 2.000 đồng trở lên. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, giá thủy, hải sản biến động khá mạnh. Các loại tôm, cá lóc, cá thu tăng thêm từ 3.000 đồng – 3.500đồng/kg tùy loại. Nhiều loại rau, củ, quả, đặc biệt là hoa được dự báo còn tăng mạnh hơn từ nay đến 30 Tết. Và thực tế là cho đến những ngày cận Tết này, giá nhiều loại hàng hóa trên thị trường vẫn đang tăng.

Ngay như số liệu của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy: nửa đầu tháng 1-2011, giá nhiều mặt hàng lương thực, thực phẩm tươi sống và rau xanh đã tăng 10-20% - đó là mức tăng tính trung bình. Thực tế, có nhiều mặt hàng tăng giá mạnh hơn. Ngay cả một số hàng hóa không phải phục vụ trực tiếp cho dịp Tết như các loại vật liệu xây dựng, sắt thép… cũng tăng giá. Càng gần Tết, mức tăng càng rõ ràng hơn. Chỉ số giá tiêu dùng tháng 1 của Hà Nội tăng 1,68%, của Thành phố Hồ Chí Minh tăng 1,1%. Chỉ số tăng trung bình của cả nước thường dao động giữa 2 mức này của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, chỉ số giá này cũng chưa phản ánh hết mức tăng của thị trường, bởi thông thường, chỉ số giá tiêu dùng được Tổng cục Thống kê công bố vào ngày 22 hoặc 23 hằng tháng, đương nhiên số liệu tổng hợp được lấy từ trước đó nữa, trong khi những ngày cuối tháng 1 này mới là cao điểm của biến động giá. Vì thế, những biến động giá cuối tháng 1-2011 thực tế là góp phần mạnh vào mức tăng giá tiêu dùng của tháng 2.

Có điều thật đáng mừng là tại các trung tâm, đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ hàng nội đang chiếm ưu thế. Hàng nội những năm gần đây mẫu mã phong phú, đặc biệt, chất lượng ngày càng được tăng lên, cơ bản đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong cuộc sống hiện đại.

Và trong điều kiện giá cả chung của thị trường đang tăng, những cố gắng bình ổn giá của các đơn vị được nhà nước hỗ trợ thực hiện bán hàng bình ổn giá là rất đáng ghi nhận. Nhiều mặt hàng vẫn được bán với giá thấp hơn giá thị trường. Nhiều loại hàng lương thực, thực phẩm như trứng gia cầm, dầu ăn, gạo, rau, củ quả… được bán với giá thấp hơn giá thị trường từ một đến vài nghìn đồng mỗi đơn vị hàng hóa.

Các biện pháp hỗ trợ lãi vay ngân hàng cho doanh nghiệp để chuẩn bị hàng Tết đã được các thành phố lớn triển khai ngay từ nửa cuối năm 2010. Những ngày gần Tết các cửa hàng và siêu thị trong danh mục thực hiện bán hàng bình ổn giá đều thực hiện bán các mặt hàng với giá thấp hơn giá thị trường. Có điều, vốn hỗ trợ thì có hạn mà nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của thị trường thì lớn, thậm chí lớn hơn rất nhiều khả năng đáp ứng của các đơn vị này nên nhiều người đã đổ xô vào các điểm bán hàng bình ổn giá mua gom hàng ra rồi bán với giá ngang bằng của giá thị trường để ăn chênh lệch. Như vậy, việc bình ổn giá không những không mang lại hiệu quả mong muốn mà người tiêu dùng có nhu cầu thật sự vẫn phải mua hàng với giá cao ngoài thị trường. Nhiều cửa hàng, siêu thị hạn chế tình trạng này bằng cách chỉ bán hạn chế số lượng hàng bình ổn cho mỗi khách mua hàng nhưng biện pháp này ít mang lại hiệu quả bình ổn giá. Chính vì thế, một số đơn vị đề nghị được tăng giá bán hàng lên cho gần hơn với giá chung của thị trường. Thế nhưng nếu biện pháp này được thực hiện thì mục tiêu hỗ trợ để bình ổn giá mà nhà nước đặt ra sẽ không còn hiệu quả.

Một mối lo khác là nguy cơ hàng giả, hàng kém chất lượng và hàng lậu trong những dịp Tết như thế này càng có điều kiện được tung ra thị trường. Trong nhiều sạp hàng, kể cả bán buôn và bán lẻ, vẫn xuất hiện vô khối hàng không nhãn mác, không rõ xuất xứ. Nho khô, mứt hoa quả, ô mai, bánh, mứt, kẹo các loại bày la liệt bán theo cân hoặc được đóng vào các hộp nhựa mỏng không nhãn mác, cùng lắm có thêm dải chữ đỏ “Chúc mừng năm mới” in nhòe. Cùng đó, trong nhiều quầy rượu đầy ắp các loại rượu tây đủ nguồn gốc xuất xứ, giá bán lẻ từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng một chai nhưng người mua thì chỉ khi uống mới phát hiện là hàng giả. Trong vòng 2 tháng qua, riêng tại Hà Nội đã có 440 vụ hàng lậu, 170 vụ hàng kém chất lượng và 900 vụ gian lận thương mại bị phát hiện và xử lý. Đáng chú ý và rất nguy hiểm là xuất hiện rất nhiều vụ buôn bán hàng lậu là rượu ngoại, thuốc lá ngoại và pháo nổ. Một số vụ buôn bán rượu và thuốc lá lậu, vận chuyển pháo nổ vào thị trường trong nước đã bị phát hiện và bắt giữ. Đáng mừng là với những có gắng của lực lượng chức năng quản lý thị trường, nhiều vụ vi phạm đã được phát hiện bắt giữ, góp phần ngăn chặn những thiệt hại đáng tiếc có thể xảy ra.

Cho đến nay Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản và chỉ đạo các bộ, ngành như Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cùng các bộ, ngành khác và các địa phương thực hiện nhiều biện pháp để bảo đảm cung ứng hàng hóa phục vụ Tết và quản lý giá cả trước, trong và sau Tết Tân Mão. Các giải pháp này đang được triển khai thực hiện ráo riết. Nhưng thị trường thì muôn màu, muôn mặt. Có khi chỉ đôi chút lơ là, sao nhãng là có thể xảy ra những hành vi tiêu cực, làm mất ổn định thị trường, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và cho nền kinh tế. Giờ đây, vai trò điều hành Tết để có được Tết vui và an toàn không chỉ là của các bộ, ngành, các cơ quan chức năng quản lý thị trường nữa, mà còn là vai trò và ý thức của mỗi tổ chức kinh doanh, mỗi người tiêu dùng.

Tại các trung tâm thành phố lớn và các đô thị khác, hàng hóa giờ đây đang rất dồi dào, phong phú. Tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hàng Việt phục vụ Tết cũng đã được chuyển về từ cả tháng nay và vẫn đang tiếp tục chuyển về phục vụ bà con. Nơi Trường Sa đảo xa, hàng và quà Tết cho các chiến sĩ đang làm nhiệm vụ canh giữ biển trời tổ quốc cũng đã đến nơi, mang niềm vui từ đất liền chung vui cùng đảo./.