Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 20-12 đến ngày 26-12-2010)

TCCSĐT - Ngày 23-12-2010, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 11 các nguyên thủ quốc gia và chính phủ thuộc Tổ chức Hợp tác Kinh tế (ECO) đã bế mạc tại I-xtan-bun (Thổ Nhĩ Kỳ) với việc thông qua một tuyên bố tập trung vào vấn đề thắt chặt hợp tác kinh tế khu vực để đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực và đối phó với những vấn đề mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu.

1. WB thúc đẩy hiệu quả viện trợ, trao đổi thương mại

WB kêu gọi thúc đẩy hiệu quả viện trợ, trao đổi thương mại đối với các nước chậm phát triển nhất thế giới.

Ngày 20-12-2010, Ngân hàng Thế giới (WB) đã kêu gọi “đối tác nghiên cứu mới về hiệu quả viện trợ và trao đổi thương mại đối với các nước chậm phát triển nhất thế giới" nhằm chuẩn bị cho Hội nghị cấp cao Liên hợp quốc về các nước chậm phát triển nhất (LDC) sẽ diễn ra tại I-xtan-bun (Thổ Nhĩ Kỳ), vào tháng 5-2011. Chủ tịch WB, Rô-bớt B. Giâu-lích (Robert B. Zoellick) nhấn mạnh, đối tác này sẽ dựa trên sáng kiến “Dữ kiện mở, tri thức mở và giải pháp mở” của WB, trong đó xác định các ưu tiên đối với các nước LDC về thương mại, đặc biệt là tài trợ thương mại để thúc đẩy tăng trưởng thông qua chi phí thương mại thấp. Liên hợp quốc và WB lưu ý rằng, chi phí thương mại cao vẫn là cản trở chính đối với các nước chậm phát triển nhất, đồng thời tài trợ thương mại để hỗ trợ tăng khả năng thương mại sẽ tạo ra lợi ích lớn cho các nước này. Các cam kết của WB trong các dự án tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại của các nước LDC từ mức 2,8 tỉ USD năm 2008, đã lên tới 4,6 tỉ USD trong năm 2010. Các nghiên cứu của WB và Liên hợp quốc tập trung vào hiệu quả viện trợ cho các nước LDC trong thúc đẩy trao đổi thương mại và hội nhập quốc tế của các nước này, trong đó đặc biệt là đầu tư đào tạo phát triển kỹ năng kinh doanh và buôn bán của lực lượng lao động để tăng sức cạnh tranh của các nước LDC trên các thị trường quốc tế.

2. Hội thảo về FTA giữa Việt Nam - Liên minh Hải quan tại Nga

Ngày 21-12-2010, Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga đã tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và các nước tham gia Liên minh Hải quan - công cụ hữu hiệu tăng cường quan hệ thương mại song phương". Hội thảo đã diễn ra sôi nổi với khá nhiều tham luận của các đại biểu, đại diện các cơ quan hữu trách và của giới khoa học. Các tham luận tập trung nhấn mạnh mối quan hệ đối tác thương mại truyền thống giữa Nga và Việt Nam; dẫn ra những số liệu trao đổi hàng hóa không ngừng tăng lên giữa hai nước trong những năm gần đây; sự hợp tác trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học - công nghệ, kỹ thuật. Các tham luận đồng thời thừa nhận các mối quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư hiện nay chưa xứng với tiềm năng to lớn và mối quan hệ đối tác chiến lược giữa Việt Nam - Nga, và truyền thống, hữu nghị giữa Việt Nam với Ca-dắc-xtan (Kazakhstan) và Bê-la-rút (Belarus). Các đại biểu cho rằng, cần tìm ra nguyên nhân để khắc phục những trở ngại nhằm thúc đẩy các mối quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư theo phương hướng đã được lãnh đạo cấp cao các nước đặt ra; cần có phương thức cung cấp thông tin, dỡ bỏ những hạn chế, rào cản, tiến tới ký kết FTA song phương, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển các mối quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Nga, Ca-dắc-xtan, Bê-la-rút. Từ đó giúp Việt Nam và các nước nói trên tiếp tục phát triển xa hơn nữa, tiến tới hình thành Khu vực mậu dịch tự do Việt Nam - Liên minh Hải quan.

3. Trung Quốc - EU đối thoại Kinh tế - thương mại cấp cao lần thứ ba

Ngày 21-12-2010, tại thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU) đã tiến hành vòng Đối thoại Kinh tế - thương mại cấp cao lần thứ ba. Phát biểu trong cuộc họp báo chung, Phó Thủ tướng Vương Kì Sơn cho biết, tại cuộc đối thoại kéo dài một ngày này, hai bên đã đạt được "những thỏa thuận quan trọng." Theo ông Vương Kì Sơn, Trung Quốc và EU nhất trí tăng cường hợp tác thương mại trong lĩnh vực công nghệ cao và sẽ tổ chức cuộc họp đầu tiên của Nhóm làm việc thương mại công nghệ cao Trung Quốc - EU vào một ngày gần đây. Hai bên cũng cam kết thúc đẩy thương mại, đầu tư, đổi mới và hợp tác trong lĩnh vực hải quan. Tại cuộc đối thoại, các quan chức Trung Quốc và EU cũng tái khẳng định tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác trong Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20) và các diễn đàn kinh tế toàn cầu khác cùng thúc đẩy cải cách các quy chế, chuẩn mực kinh tế và tài chính quốc tế. EU đã đồng ý sẽ tăng cường tiếp xúc với Bắc Kinh để sớm công nhận Trung Quốc là nền kinh tế thị trường. Người đứng đầu phái đoàn EU, ông An-mu-ni-a (Almunia) khẳng định, EU coi trọng quan hệ đối tác chiến lược với Trung Quốc. Quan chức EU nêu rõ các nước thành viên sẽ thúc đẩy quan hệ thương mại và kinh tế với Bắc Kinh cũng như tăng cường quan hệ đối tác chiến lược giữa hai bên. Trong 11 tháng đầu năm 2010, kim ngạch thương mại hai chiều giữa EU và Trung Quốc đạt 433,88 tỉ đô la, tăng 33,1% so với cùng kỳ năm ngoái.

4. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đối thoại trực tiếp với thanh niên thế giới

Ngày 21-12-2010, tại trụ sở chính của Liên hợp quốc ở thành phố Niu Oóc (Mỹ), hơn 150 thanh thiếu niên từ khắp thế giới đã tham gia cuộc đối thoại trực tiếp với các đại sứ của 15 nước thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Cuộc đối thoại trên có chủ đề "Thế giới của các em, tương lai của các em, tiếng nói của thế hệ mới." Sự kiện chưa từng thấy trong lịch sử Hội đồng Bảo an này nhằm đưa tiếng nói của thanh niên thế giới đến Hội đồng Bảo an, cơ quan quyền lực nhất của Liên hợp quốc có trách nhiệm bảo vệ hòa bình và an ninh quốc tế. Trong cuộc đối thoại, thanh niên thế giới đã đề cập đến các vấn đề đa dạng của những thách thức sống còn mà thế hệ mới hiện đang phải đối mặt, từ chống khủng bố và biến đổi khí hậu đến chấm dứt đói nghèo và xung đột. Trước sự kiện này, 1.000 thanh thiếu niên từ 13 đến 21 tuổi ở 90 nước trên khắp thế giới đã được mời đối thoại với Hội đồng Bảo an thông qua video hoặc văn bản về các thách thức sống còn đối với hòa bình và an ninh mà thế hệ trẻ đang đối mặt. Tham gia cuộc đối thoại, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun khẳng định, những thông điệp gửi tới Hội đồng Bảo từ thanh thiếu niên thế giới rất đơn giản và thẳng thắn. Thế giới đang đứng trước nhiều cuộc khủng hoảng và nay Hội đồng Bảo phải đáp ứng ngay chứ không phải vào thời điểm nào đó trong tương lai.

5. Ai-len ban hành Đạo luật ngân hàng mới gây tranh cãi

Đêm 21-12-2010, Phủ Tổng thống Ai-len cho biết, Tổng thống nước này là Ma-ri McA-li (Mary McAleese) đã ký ban hành đạo luật mới với tên gọi Đạo luật ổn định các thể chế cho vay, bao gồm một loạt điều khoản về cải cách và cơ cấu lại khu vực ngân hàng từng rơi vào tình trạng vỡ nợ của Ai-len. Tuy nhiên, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) tuần trước đã phát tín hiệu phản đối đạo luật mới khi gợi ý Ai-len nên tham vấn ECB trước khi ban hành đạo luật này. Theo ECB, đạo luật mới không hoàn toàn chặt chẽ về pháp lý đối với một số vấn đề quan trọng trong Khu vực đồng ơ-rô. Các đảng đối lập trong Quốc hội Ai-len cũng phản đối Đạo luật này vì lo ngại văn bản này trao quá nhiều quyền hạn cho Bộ trưởng Tài chính Bri-an Lê-ni-han (Brian Lenihan). Tổng thống Ai-len, McA-li đã có lúc dự tính chuyển đạo luật mới lên Tòa án Tối cao Ai-len xem xét liệu văn bản này có đi ngược lại Hiến pháp nước này hay không. Nhằm trấn an dư luận trong và ngoài nước, Bộ Tài chính nước Ai-len đã khẳng định, việc ông Lê-ni-han thực thi các quyền hạn mới theo Đạo luật ổn định các thể chế cho vay không gây nguy hiểm cho Ngân hàng Trung ương Ai-len, ECB, bất kỳ ngân hàng trung ương nào ở các nước EU khác, hay các nhà cho vay đối với các thể chế được nhà nước đảm bảo. Bộ này nhấn mạnh ông Lê-ni-han không thể đưa ra các chỉ thị cụ thể hay thực hiện các giao dịch tài sản cụ thể nếu các quyết định này không được Ngân hàng Trung ương Ai-len ủng hộ.

6. Giá dầu tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008

Ngày 22-12-2010, trong các phiên giao dịch, giá dầu mỏ thế giới đã tăng lên mức cao nhất trong 2 năm qua, giữa lúc có thông tin nói rằng dự trữ dầu thô ở Mỹ tuần qua giảm mạnh. Tại thị trường Niu Oóc, giá dầu thô ngọt nhẹ giao tháng 2-2011 đã tăng lên 90,80 USD/thùng, mức cao nhất kể từ tháng 10-2008, sau đó giảm xuống còn 90,48 USD/thùng vào lúc đóng cửa phiên giao dịch, tăng 66 xen (cent) so với giá đóng cửa ngày 21-12. Tại Luân Đôn, giá dầu thô Bren (Brent) biển Bắc giao cùng tháng cũng vọt lên 93,94 USD/thùng, sau đó cũng giảm xuống còn 93,65 USD/thùng, tăng 45 xen so với giá đóng cửa ngày 21-12. Cùng ngày, Bộ Năng lượng Mỹ đã công bố các số liệu dự trữ dầu của nước này trong tuần kết thúc vào ngày 17-12, cho thấy dự trữ dầu thô đã giảm 5,3 triệu thùng, nhiều hơn gấp đôi so với dự đoán của các chuyên gia chỉ là 2,3 triệu thùng. Điều này cho thấy nhu cầu năng lượng đang tăng lên ở nền kinh tế lớn nhất thế giới này. Các nhà phân tích cho rằng, trước khi có thông báo của Bộ Năng lượng Mỹ, giá dầu cũng đã tăng lên mức cao trong 2 năm qua do thời tiết lạnh ở Bắc bán cầu, đô la Mỹ yếu và nhu cầu năng lượng ở Trung Quốc tăng lên.

8. Liên hợp quốc thông qua 58 nghị quyết về văn hóa và xã hội

Ngày 23-12-2010, trong phiên họp toàn thể tiếp tục tiến trình kết thúc chương trình nghị sự chủ yếu của kỳ họp thứ 65, Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 65 đã thông qua 58 nghị quyết về các vấn đề văn hóa, xã hội, nhân đạo và quyền con người. Các nghị quyết về phát triển xã hội, tiến bộ của phụ nữ, người tị nạn, vấn đề người bản xứ, ngăn chặn tội phạm, tư pháp hình sự, quy chế đối xử đặc biệt với nữ tù nhân, kiểm soát buôn bán ma túy và quyền trẻ em đã nhận được sự đồng thuận của tất cả 192 nước thành viên Liên hợp quốc. Đặc biệt các nước thành viên đều khẳng định, quyền của trẻ em phải được bảo vệ trong mọi lĩnh vực và nhất trí yêu cầu bảo đảm ngân sách 500 triệu USD cho Tổ chức Phụ nữ Liên hợp quốc để tổ chức này thực hiện hiệu quả các ủy nhiệm đảm bảo bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ trên phạm vi toàn cầu. Các nghị quyết được Liên hợp quốc thông qua cũng lên án việc sử dụng lính đánh thuê như là phương tiện vi phạm quyền con người và cản trở việc thực hiện quyền tự quyết của các dân tộc, khẳng định sự cần thiết loại trừ mọi hình thức kích động hằn thù hoặc phân biệt đối xử dựa trên tôn giáo, sắc tộc. Các nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc cũng đề cập đến hoạt động của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, quyền tự quyết của nhân dân Pa-le-xtin (Palestine), toàn cầu hóa, trật tự quốc tế bình đẳng, các biện pháp áp đặt trừng phạt đơn phương, quyền phát triển, thúc đẩy hòa bình như là một khía cạnh của quyền con người.

9. Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 11 của Tổ chức Hợp tác Kinh tế

Ngày 23-12-2010, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 11 các nguyên thủ quốc gia và chính phủ thuộc Tổ chức Hợp tác Kinh tế (ECO) đã bế mạc tại I-xtan-bun (Thổ Nhĩ Kỳ) với việc thông qua một tuyên bố tập trung vào vấn đề thắt chặt hợp tác kinh tế khu vực để đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực và đối phó với những vấn đề mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu. Các nước thành viên đã khẳng định lại những cam kết về việc thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn 2015, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ký kết Hiệp định thương mại ECO (ECOTA) của tất cả các nước thành viên. Tuyên bố kêu gọi các nước thành viên ký các thỏa thuận đã được mở cho việc ký kết và kết thúc một số dự án cũng như các sáng kiến nhằm tăng cường hoạt động của ECO.Tuyên bố cũng khẳng định tầm quan trọng của việc buôn bán trong các nước thành viên, yêu cầu giải quyết những khó khăn và hạn chế về kỹ thuật đang cản trở hoạt động buôn bán tự do. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy mạng lưới giao thông vận tải, Tuyên bố khẳng định dự án vận tải đường sắt nối I-xla-ma-bát (Pakixtan) – Tê-hê-ran (I-ran) – I-xtan-bun (Thổ Nhĩ Kỳ) khởi công hồi tháng 8-2010 là một thành công và một tuyến đường sắt tương tự cũng sẽ được thực hiện giữa I-xtan-bun – A-ma-tư (Ca-dắc-xtan) vào năm 2011.

Tuyên bố cũng tập trung vào tầm quan trọng của việc tái thiết Áp-ga-ni-xtan, vai trò của ECO cũng như sự đóng góp của Thổ Nhĩ Kỳ, A-déc-bai-gian, I-ran và Pa-ki-xtan vào quá trình tái thiết này.

10. Liên hợp quốc gia hạn ủy nhiệm chính trị đặc biệt của CTED 

Ủy ban chống khủng bố của Liên hợp quốc (CTED) cần tiếp tục đường lối chiến lược chống khủng bố tập trung, minh bạch hơn, hỗ trợ các nước tăng cường khả năng chống khủng bố.

Ngày 23-12-2010, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã quyết định gia hạn ba năm ủy nhiệm chính trị đặc biệt của Ban lãnh đạo Ủy ban chống khủng bố của Liên hợp quốc (CTED) - cơ quan tư vấn trợ giúp các nước ngăn chặn các hành động khủng bố trong phạm vi các đường biên giới quốc gia và các khu vực. CTED được thành lập sau vụ tấn công khủng bố tại Mỹ ngày 11-9-2001 nhằm giám sát và thúc đẩy tất cả các nước ngăn chặn mọi trợ giúp các hành động khủng bố, phong tỏa mọi trợ giúp về tài chính và nơi trú ẩn cho các phần tử khủng bố, đồng thời chia sẻ thông tin về các nhóm khủng bố. CTED đánh giá các hoạt động chống khủng bố của mỗi nước thành viên Liên hợp quốc, đồng thời trợ giúp kỹ thuật chống khủng bố cho các nước này. CTED cũng có chức năng hoạch định chiến lược và định hướng cuộc chiến chống khủng bố trên toàn cầu, khảo sát các tính chất cũng như diễn biến mới của chủ nghĩa khủng bố, xác định các vấn đề hoặc các khu vực cần tập trung các nỗ lực chống khủng bố. Liên hợp quốc nhấn mạnh nhờ hoạt động trong thời gian qua của CTED với ủy nhiệm chính trị đặc biệt, thế giới đã có hiểu biết rõ ràng hơn về các thách thức của chủ nghĩa khủng bố và xác định được những biện pháp và bước đi cần thiết để hành động. CTED cần tiếp tục đường lối chiến lược chống khủng bố tập trung, minh bạch hơn, hỗ trợ các nước tăng cường khả năng chống khủng bố - một thách thức đối với nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước nghèo và đang phát triển.

11. Đại hội đồng Liên hợp quốc kết thúc thảo luận các đề mục trọng tâm của chương trình nghị sự khoá 65

Ngày 24-12-2010, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã kết thúc thảo luận các đề mục trọng tâm của chương trình nghị sự khoá 65. Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc khoá 65, ông Giô-xép Đai-xơ (Joseph Deiss) khẳng định, tinh thần hợp tác và xây dựng đã thắng thế trong suốt 3 tháng thảo luận căng thẳng và đầy thách thức về hàng loạt vấn đề toàn cầu, từ xóa đói giảm nghèo, quyền con người đến giải trừ quân bị và phát triển bền vững. Ngoài việc thông qua hàng trăm nghị quyết về các vấn đề toàn cầu, sự kiện nổi bật trong 3 tháng làm việc của Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 65 là âm hưởng mạnh mẽ của sự đồng thuận, khẳng định vai trò trung tâm của Liên hợp quốc trong quản trị toàn cầu. Những cam kết mới đạt được tại Hội nghị cấp cao Liên hợp quốc kiểm điểm tiến trình thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG) có ý nghĩa quan trọng để đạt được các MDG đúng thời hạn vào năm 2015. Ông Đai-xơ cũng đánh giá cao việc Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua các nghị quyết về các nỗ lực toàn cầu chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, bài ngoại; về ngân sách đảm bảo hoạt động trong năm 2011 của 29 phái bộ chính trị đặc biệt của Liên hợp quốc trên khắp thế giới; về hoạt động của Tổ chức Phụ nữ Liên hợp quốc nhằm đảm bảo bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ trên toàn cầu.

12. Nội các Nhật Bản thông qua dự thảo ngân sách kỷ lục trong tài khóa 2011

Ngày 24-12-2010, nội các Nhật Bản đã phê chuẩn dự thảo ngân sách nước này trong tài khóa 2011 (bắt đầu từ tháng 4-2011), ở mức kỷ lục 92,41 nghìn tỉ yên (1,11 nghìn tỉ USD), trong bối cảnh chính quyền Tô-ki-ô tăng cường chi tiêu cho chính sách then chốt, giữa lúc các khoản chi tiêu cho phúc lợi xã hội tăng cao. Ngân sách ban đầu của tài khóa 2011 đã vượt mức kỷ lục 92,30 nghìn tỉ yên của tài khóa 2010. Quy mô khổng lồ này trái ngược với cam kết trước đó của ông Can, theo đó ưu tiên vực dậy tình hình tài chính của đất nước, vốn lâm vào tình trạng tồi tệ nhất trong số các nền kinh tế phát triển. Nhật Bản sẽ giảm lượng trái phiếu chính phủ mới phát hành còn 44,298 nghìn tỉ yên so với mức kỷ lục 44,303 nghìn tỉ yên của tài khóa trước. Tuy nhiên, toàn bộ lượng trái phiếu chính phủ phát hành sẽ đạt mức cao kỷ lục 169,59 nghìn tỉ yên, do lượng trái phiếu tái cấp vốn tăng lên. Ngoài ra, Tô-ki-ô sẽ cắt giảm chi tiêu cho viện trợ phát triển chính thức (ODA) tới 7,4% xuống còn 572,7 tỉ yên.

13. Châu Âu đón Giáng sinh trong giá rét và tuyết rơi dày

Giá rét và tuyết rơi dày tiếp tục hoành hành tại châu Âu, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động giao thông và sinh hoạt của người dân trong dịp Giáng sinh. Do hoạt động giao thông đường không, đường sắt và đường bộ bị ảnh hưởng, hàng nghìn du khách đã phải nghỉ đêm trên tàu hoặc nhà khách sân bay. Ngày 24-12-2010, hàng nghìn du khách đã bị mắc kẹt tại sân bay chính ở thủ đô Pari (Pháp) sau khi hàng trăm chuyến bay bị huỷ bỏ do thời tiết băng giá và tuyết rơi dày. Khoảng 400 chuyến bay ra vào sân bay Sác đờ Gôn (Charles de Gaulle) bị huỷ bỏ, trong khi các chuyến bay ở Bỉ và Đức cũng bị ảnh hưởng do Tây Âu đang phải vật lộn với đợt giá lạnh mới. Tại Bỉ, tuyết rơi dày từ 10-20 cm khiến giao thông đường bộ bị rối loạn, nhiều xe buýt và taxi ở thủ đô Brúcxen không thể hoạt động. Tại Đức, tuyết rơi khiến một số đoàn tàu phải dừng lại. Sân bay Đuy-sen-đóp (Duesseldorf), sân bay lớn thứ 3 ở Đức, đã phải đóng cửa sáng 24-12, mặc dù sau đó được mở lại vào chiều cùng ngày. Sau một tuần giao thông bị rối loạn do tuyết rơi, các nhà khí tượng Anh cảnh báo tuyết sẽ tiếp tục rơi dày trong những ngày tới, khu vực bị ảnh hưởng sẽ là Đông Bắc Ing-lân (England) và Đông Xcốt-len. Dịch vụ tàu hỏa bị gián đoạn tại nhiều nơi ở Anh, khiến nhiều du khách bị mắc kẹt khi đang trên đường về nhà đón Giáng sinh.

14. UNESCO kêu gọi tăng đầu tư phát triển giáo dục để vượt qua khủng hoảng kinh tế