Học giả quốc tế dự Hội thảo về “giàn khoan Hải Dương 981” hạ đặt trái phép

Ngày 26-7, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hội luật gia Việt Nam và Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh đã khai mạc hội thảo “Những khía cạnh pháp lý liên quan đến sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981 trong vùng biển Việt Nam”.

Tham dự và trình bày tham luận tại hội thảo có 30 học giả là những chuyên gia có uy tín lớn về luật quốc tế nói chung, luật biển quốc tế nói riêng đến từ các nước Mỹ, Liên bang Nga, Italia, Thụy Sỹ, Hungari, Ba Lan, Thái Lan, Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines, Indonesia, Nhật Bản…

Bên cạnh đó, hội thảo còn có sự tham dự của đại diện một số cơ quan ngoại giao đoàn, tổ chức quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và các học giả, nhà nghiên cứu uy tín của Việt Nam.

Hội thảo có 3 chủ đề, gồm: Luật quốc tế và sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp chính trị, ngoại giao trong luật pháp quốc tế; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp pháp lý trong luật pháp quốc tế. Tương ứng 3 chủ đề nêu trên là 3 phiên thảo luận.

Trong phiên thứ nhất, các học giả phân tích sâu sắc sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981 trong vùng biển Việt Nam dưới góc độ pháp luật quốc tế. Trên cơ sở đó, ở phiên thứ hai, các học giả bàn về biện pháp giải quyết tranh chấp bằng chính trị - ngoại giao trong luật pháp quốc tế. Tại phiên thứ ba, các học giả thảo luận về việc đánh giá những biện pháp pháp lý để giải quyết tranh chấp hiện nay trên Biển Đông; phân tích sâu sắc hơn những điều kiện, cơ chế khởi kiện và giá trị pháp lý của phán quyết Tòa án và Trọng tài quốc tế.

Phát biểu đề dẫn khai mạc hội thảo, GS, TS. Mai Hồng Quỳ, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng Ban tổ chức hội thảo khẳng định: Biển Đông là tuyến hàng hải quốc tế huyết mạch và có vị trí địa chính trị đặc biệt quan trọng đối với tất cả các nước trên thế giới. Do vậy, duy trì môi trường ổn định, hợp tác, phát triển ở Biển Đông là nghĩa vụ của các quốc gia và là yếu tố quan trọng để bảo đảm hòa bình, an ninh, tự do hàng hải, hàng không và thương mại quốc tế.

Hội thảo lần này tập trung vào khía cạnh pháp lý mà cụ thể là đánh giá, phân tích sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam dưới góc độ pháp luật quốc tế. Đồng thời, các học giả thảo luận các biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông nói chung, tranh chấp giữa Việt Nam và Trung Quốc nói riêng trong khuôn khổ pháp luật quốc tế phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982.

Kết quả của hội thảo sẽ được Ban tổ chức tổng hợp thành kỷ yếu khoa học. Các kiến nghị của các học giả và đại biểu tham gia hội thảo sẽ được gửi cho các cơ quan hữu quan Việt Nam và cơ quan, tổ chức quốc tế.

Kết thúc hội thảo “Những vấn đề pháp lý liên quan đến sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng biển của Việt Nam”, các học giả quốc tế và trong nước nhất trí cho rằng về phương diện luật pháp quốc tế, hành vi nói trên của Trung Quốc đã vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) năm 2002 và Thỏa thuận nguyên tắc 6 điểm giải quyết tranh chấp trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc năm 2011.

Hành vi này của Trung Quốc đã vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam đã được thừa nhận và quy định trong Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; ảnh hưởng đến hoạt động hàng hải, hàng không và thương mại quốc tế; đe dọa hòa bình, an ninh của khu vực và thế giới; làm tổn hại đến tình đoàn kết hữu nghị giữa Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Trung Quốc.

Trong suốt quá trình diễn ra hội thảo, các học giả cũng đã bàn về các biện pháp chính trị, ngoại giao để giải quyết tranh chấp theo quy định của Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; khẳng định việc Việt Nam đã, đang kiên trì sử dụng biện pháp chính trị, ngoại giao để giải quyết các tranh chấp trên biển với Trung Quốc là một giải pháp tích cực và có triển vọng.

Tuy nhiên, một số học giả và đại biểu cho rằng, trước tình hình và diễn biến trên Biển Đông hiện nay, nhất là khi Trung Quốc không thiện chí để giải quyết tranh chấp bằng biện pháp chính trị, ngoại giao, trong trường hợp cần thiết, Việt Nam cũng nên cân nhắc việc sử dụng biện pháp pháp lý để giải quyết các tranh chấp liên quan với Trung Quốc. Bởi lẽ, trật tự của thế giới phải được vận hành trong khuôn khổ của luật pháp quốc tế.

Nhấn mạnh vai trò của khối ASEAN trong giải quyết xung đột ở Biển Đông, nhiều học giả thống nhất cho rằng: ASEAN cần giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông cũng như thúc đẩy ký kết nhanh chóng Bộ Quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông, duy trì đoàn kết trong nội bộ khối.

Các quốc gia trong khu vực cần tận tâm, thiện chí hợp tác để giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi, nhằm duy trì môi trường hòa bình, hữu nghị, ổn định, hợp tác và phát triển.

Giáo sư Andrea Margelletti - Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu quốc tế Italia (Ce.S.I) nhấn mạnh, ASEAN có thể thực hiện vai trò giám sát ở Biển Đông và trở thành một cơ quan giám sát thực thụ để bảo đảm sự ổn định khu vực.

Luật gia Veeramalla Anjaiah - Phó tổng biên tập Daily Jakarta Post (Indonesia) nêu quan điểm, ASEAN cần đoàn kết, thống nhất, đồng thuận để cùng Trung Quốc ký Bộ Quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông; đồng thời cần vận động các quốc gia ngoài khối như Mỹ, Nhật Bản, Australia… ủng hộ trong tiến trình giải quyết hòa bình các tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc./.