Quảng Ninh là một địa bàn có vị trí địa chính trị, kinh tế, quân sự đặc biệt của vùng Đông Bắc Tổ quốc, không chỉ là “phên dậu” bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia mà còn là cửa ngõ quan trọng hướng ra thế giới. Với điều kiện tự nhiên phong phú và đa dạng, Quảng Ninh được ví như “một nước Việt Nam thu nhỏ”, có đầy đủ các vùng sinh thái: rừng, biển, đồng bằng, trung du và miền núi với nhiều tiềm năng, thế mạnh nổi trội trong phát triển kinh tế tổng hợp toàn diện, hiện đại và khả năng hội nhập quốc tế sâu rộng. Với những đặc điểm ấy, Quảng Ninh luôn được đặt ở vị trí năng động, nhạy cảm trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Ý thức rõ điều đó, trong những năm qua, công tác tư tưởng luôn được coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng Đảng của toàn Đảng bộ.

Trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng, Đảng bộ Quảng Ninh đặc biệt quan tâm, chú trọng công tác nghiên cứu lý luận, vận dụng chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước vào điều kiện cụ thể của từng địa bàn, khu vực trong tỉnh; chú trọng tổng kết thực tiễn nhằm giải quyết tốt hai vấn đề căn bản của lý luận, đó là: giải quyết các đòi hỏi của thực tiễn và nguyện vọng của nhân dân. Trong đó, tập trung giải quyết dứt điểm những vấn đề bức xúc, những vấn đề cản trở sự phát triển, tạo nên tinh thần đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong Đảng, sự đồng thuận của nhân dân trong thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Quán triệt các nghị quyết của Đảng, Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều chủ trương, chính sách thích hợp trong công tác tư tưởng. Qua các kỳ đại hội và hội nghị của Ban Chấp hành Đảng bộ các cấp, chủ trương của Đảng được cụ thể hoá bằng các nghị quyết, chỉ thị của cấp uỷ, các văn bản chỉ đạo của Ủy ban nhân dân các cấp và các kế hoạch, giải pháp tổ chức thực hiện của các ngành, các địa phương trong tỉnh. Trong công tác tư tưởng, Tỉnh ủy luôn chú trọng tập trung giải quyết những vấn đề “nóng” do đòi hỏi của thực tiễn và nguyện vọng của nhân dân đặt ra; kiên quyết không để “lây lan” các điểm nóng, nhất là ở những vùng có nhiều diễn biến phức tạp.

Điểm nổi bật trong công tác tư tưởng luôn được các cấp ủy quan tâm, chú trọng, đó là phát hiện sớm và chỉ rõ những thách thức, mâu thuẫn cơ bản trong quá trình phát triển, tập trung giải quyết kịp thời những vướng mắc trong tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Nhờ đó, trong quá trình thực hiện 3 đột phá chiến lược gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, phấn đấu đến năm 2020, xây dựng Quảng Ninh trở thành một tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, trung tâm du lịch quốc tế, là một trong những đầu tàu kinh tế của miền Bắc và cả nước, cấp ủy các cấp trong tỉnh đã phát hiện và nhận thức rõ những mâu thuẫn và thách thức căn bản, như: (1) Thách thức giữa giải phóng tiềm năng đặc biệt, cơ hội nổi trội với một số thể chế, cơ chế, chính sách không phù hợp, đang cản trở sự phát triển, với nguồn lực có hạn cả về con người và vật chất; (2) Mâu thuẫn giữa phát triển công nghiệp (đặc biệt là khai thác than, sản xuất vật liệu xây dựng, nhiệt điện,... là những ngành tiêu phí nhiều tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường cao), đô thị hoá nhanh với phát triển các loại hình dịch vụ thương mại cùng trên một địa bàn có Vịnh, Di sản thế giới (Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Quảng Yên); (3) Thách thức đồng thời phải thực hiện hai nhiệm vụ quan trọng, nặng nề: vừa phải phát triển kinh tế nhanh, bền vững; vừa phải góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ một cách thường xuyên, trực tiếp ở một địa bàn tiền tiêu của Tổ quốc; (4) Thách thức về những vấn đề xã hội và tự nhiên, đó là phải giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển nhanh, bền vững với gia tăng khoảng cách giàu nghèo và biến đổi khí hậu.

Để giải quyết những thách thức nêu trên, trong những năm qua, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã tập trung xác định rõ nhiệm vụ, đề ra các giải pháp thực hiện có tính khả thi, tránh các biểu hiện hình thức, phô trương, lãng phí. Trong đó, giải pháp gắn công tác tư tưởng với phát triển kinh tế - xã hội được đưa lên hàng đầu và được coi là nhiệm quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Công tác tư tưởng được xác định không chỉ đi trước, đi cùng, đi sau các sự kiện phát triển kinh tế - xã hội mà còn là yếu tố tham gia tích cực vào cấu trúc các sản phẩm kinh tế - xã hội, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.

Thực hiện chủ trương của Đảng bộ tỉnh về công tác tư tưởng, các cấp ủy đã tập trung vào một số nhiệm vụ quan trọng, đó là:

- Thường xuyên tuyên truyền, quán triệt nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành về vị trí, vai trò của công tác tư tưởng trong thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Qua đó, làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc gắn kết công tác tư tưởng với các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, để cùng tăng cường phối hợp các lực lượng trong hệ thống chính trị thực hiện quyết tâm đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế. Trong quá trình đó, Đảng bộ đã tập trung quán triệt sâu hơn các nghị quyết quan trọng của Trung ương, như Nghị quyết Trung ương 5 khoá X, Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI và cụ thể hóa nội dung trong Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 13-7-2013 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh “về nhiệm vụ, giải pháp ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên”.

- Chú trọng tuyên truyền các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đã được Ban Chấp hành Đảng bộ xác định, làm cho cán bộ, đảng viên và người dân thấm nhuần chủ trương của cấp ủy, tạo nên sự đồng thuận trong quần chúng nhân dân, nhất là các chủ trương về chuyển đổi mô hình tăng trưởng “xanh” gắn với thực hiện ba khâu đột phá chiến lược; chủ trương xây dựng và triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; chủ trương đẩy mạnh cải cách hành chính, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với phát triển, ứng dụng khoa học - công nghệ…

- Gắn công tác tư tưởng với nâng cao chất lượng, hiệu quả việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”. Trong đó, tập trung chỉ đạo các tổ chức Đảng, cơ quan, đơn vị xây dựng và ban hành các tiêu chí “học và làm theo Bác” gắn với việc khắc phục những mặt hạn chế, yếu kém; giải quyết những vấn đề bức xúc trong tổ chức đảng, địa phương, cơ quan, đơn vị và trong nhân dân; đẩy mạnh việc làm theo Bác bằng những việc làm thiết thực, cụ thể hàng ngày; đề cao vai trò, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu và của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

- Tăng cường cung cấp thông tin có định hướng của Đảng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, nhất là về tình hình đất nước, những vấn đề lớn, nổi cộm, bức xúc của tỉnh mà cán bộ, đảng viên và nhân dân quan tâm. Chủ động nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận xã hội, tham mưu cho cấp ủy các giải pháp chỉ đạo, giải quyết.

Nhờ những nỗ lực trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy các cấp, công tác tư tưởng của Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh trong thời gian qua đã thu được nhiều kết quả quan trọng. Nhận thức của đội ngũ cán bộ, đảng viên đã có sự chuyển biến tích cực, giúp cho cấp ủy xác định ngày càng rõ hơn các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Cán bộ, đảng viên được rèn luyện, thử thách trước những khó khăn, thách thức, giữ gìn đạo đức, tác phong, lối sống và nêu cao tinh thần trách nhiệm trong phục vụ nhân dân. Các vấn đề bức xúc của nhân dân liên quan đến các vấn đề như đền bù giải phóng mặt bằng, quản lý tài nguyên, khoáng sản, quản lý môi trường, đô thị, xây dựng cơ bản, khai thác, vận chuyển, kinh doanh than trái phép... từng bước được tháo gỡ. Những khuyết điểm, hạn chế của cán bộ, đảng viên và các cấp chính quyền được phát hiện qua quá trình kiểm điểm đã được chỉ đạo khắc phục, sửa chữa nghiêm túc. Những cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật đều được xử lý theo đúng quy định của Đảng. Niềm tin của quần chúng nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng đã được cải thiện và nâng lên rõ rệt.

Kết quả hoạt động của công tác tư tưởng đã góp phần huy động tối đa nguồn nội lực và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, tạo nên nguồn lực tổng hợp tham gia phát triển kinh tế - xã hội trên hầu hết các địa bàn, vùng, miền của tỉnh. Công tác tư tưởng thực sự là một trong các động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, với những thành tựu nổi bật:

Giai đoạn 1991 - 1995, tốc độ tăng bình quân hàng năm về tổng sản phẩm đạt 11,3%. Từ 1996 - 2000, thời kỳ này do chịu sự tác động của khủng hoảng kinh tế ở khu vực, nhịp độ tăng trưởng tổng sản phẩm bình quân đạt 9,6%. Giai đoạn 2001 - 2005: kinh tế liên tục tăng trưởng khá, tổng giá trị sản phẩm tăng trên 12,75%/năm; giá trị sản xuất công nghiệp và xây dựng tăng 12,1%/năm; dịch vụ tăng bình quân 14,6%/năm. Giai đoạn 2006 - 2010: tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm đạt 12,5 %. Thu nhập bình quân đầu người đạt 1.316 USD. Tổng vốn đầu tư 5 năm tăng 27,3%/năm. Nhiều công trình hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư; tốc độ đô thị hóa nhanh, diện tích đô thị được mở rộng, diện mạo các đô thị ngày càng khang trang, sạch đẹp hơn.

Từ năm 2011 đến nay: tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 12,1%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 2.264 USD (năm 2011), (cao hơn 1,65 lần so với bình quân cả nước); cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ (công nghiệp đạt 53,83%, dịch vụ 41,06%, nông nghiệp 5,11%). Tổng thu ngân sách đạt 29.100 tỷ đồng, đứng thứ 5 toàn quốc(1). Năm 2012, do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới, tăng trưởng kinh tế chỉ đạt 7,4%; thu nhập bình quân đầu người đạt 2.635USD; dịch vụ trong cơ cấu kinh tế chiếm 43,43%; thu hút vốn FDI đạt 411,9 triệu USD tăng 15 lần so với năm 2011(2).

Sự phát triển liên tục với tốc độ khá cao trong nhiều năm đã góp phần khẳng định vị thế của tỉnh Quảng Ninh trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Đó là kết quả kết hợp chặt chẽ giữa lý luận với thực tiễn, giữa yêu cầu trước mắt với nhiệm vụ lâu dài, giữa nghiên cứu khoa học và ứng dụng vào thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cấp, các ngành và triển khai đúng hướng, hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng.

Sự tham gia trong công tác tư tưởng trong các hoạt động kinh tế - xã hội, cũng đã giúp cho cấp ủy nắm bắt kịp thời diễn biến của thực tiễn và những yêu cầu bức bách của nhân dân, từng bước điều chỉnh các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, nhất là giải quyết những mâu thuẫn, hạn chế đang còn tồn tại trong quá trình phát triển như: mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế vẫn còn bất hợp lý, phát triển chưa bền vững, chủ yếu dựa vào nguồn tài nguyên thiên nhiên và giá nhân công rẻ; kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ và thiếu những công trình mang tính động lực (đường cao tốc, sân bay, đường sắt, các thiết chế văn hóa thể thao); phát triển công nghiệp và đô thị “nóng” để lại hậu quả môi trường nghiêm trọng. Hàm lượng khoa học công nghệ trong sản phẩm chưa cao, xuất khẩu chủ yếu là nguyên liệu thô, chưa qua chế biến; chỉ số ICOR cao; cơ chế thu hút mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực từ bên ngoài vào các khu kinh tế nói riêng và toàn tỉnh nói chung chưa đủ mạnh, có tính cạnh tranh ở cấp khu vực và quốc tế; quản lý nhà nước còn chồng chéo, đầu tư kết cấu hạ tầng và nguồn nhân lực chưa tương xứng; chênh lệch giàu nghèo giữa các vùng, miền còn lớn; trật tự an toàn xã hội còn có mặt chưa vững chắc; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng có nơi, có lúc còn hạn chế, yếu kém; cải cách hành chính hiệu quả chưa cao; cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chưa thực sự hiệu quả...

Để khắc phục những mặt còn hạn chế, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Ninh đề ra các chính sách ưu tiên về huy động nguồn lực, tạo cơ hội đầu tư, phát triển các vùng kinh tế động lực… thể hiện qua các đề án chiến lược như: “Phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh và thí điểm xây dựng hai đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái”; “Xây dựng Khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn”. Nội dung các đề án tập trung rà soát, bổ sung nguồn lực, xây dựng quy hoạch chung; quy hoạch các địa phương, ngành, lĩnh vực; thông qua nhiệm vụ, công tác này thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”, từ dựa vào cái “hữu hạn” là than và đất đai, sang cái “vô hạn” là khai thác tiềm năng thế mạnh được thiên nhiên ưu đãi, các giá trị văn hoá vùng, miền sẵn có từ ngàn đời xưa để lại.

Trong nghiên cứu, xây dựng Đề án, xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã tổ chức nhiều hội thảo (trên 100 cuộc hội thảo) của cả hệ thống chính trị. Qua đó, đã có những công trình nghiên cứu mới, hình thành lý luận, định hướng, bổ sung vào đường lối lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ để giải quyết các vấn đề của thực tiễn, đẩy nhanh sự phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững. Sản phẩm về lý luận đưa ra không chỉ là của Tỉnh ủy mà là của cả hệ thống chính trị được tổng kết, đúc rút từ thực tiễn ở Quảng Ninh, thực tiễn trong nước, khu vực và từ kinh nghiệm một số nước trên thế giới.

Làm tốt công tác tư tưởng không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội mà còn giúp cho Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ninh xây dựng khối đoàn kết toàn dân, vững bước tiến lên trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững./.

-----------------------------------------------------

(1) Báo cáo của Tỉnh uỷ Quảng Ninh về “kết quả thực hiện nhiệm vụ năm 2011, nhiệm vụ năm 2012”

(2) Báo cáo số 144-BC/TU ngày 27-12-2012 của Tỉnh uỷ Quảng Ninh “kết quả thực hiện nhiệm vụ năm 2012, phương hướng nhiệm vụ năm 2013”