Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 24-1-2011 đến ngày 30-1-2011)

TCCSĐT – Ngày 26-1-2011, Hội nghị thường niên Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) lần thứ 41 đã khai mạc tại Đa-vốt (Davos, Thụy Sĩ). Với chủ đề "Chia sẻ những nguyên tắc vì một thực tế mới", diễn đàn năm nay tập trung thảo luận những vấn đề như triển vọng kinh tế thế giới, các chính sách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ chương trình nghị sự của Nhóm G-20 và xây dựng một hệ thống ứng phó với những rủi ro.

1. Nga và Trung Quốc đàm phán an ninh chiến lược lần thứ năm

Ngày 24-1-2011, tại Mát-xcơ-va đã diễn ra vòng đàm phán thứ năm giữa Nga và Trung Quốc về an ninh chiến lược nhằm tăng cường nỗ lực song phương trong việc củng cố an ninh quốc gia, khu vực và thế giới. Tại cuộc đàm phán, hai bên đã trao đổi cho nhau lập trường, quan điểm của mỗi bên về những vấn đề quốc tế nóng bỏng, đồng thời thảo luận những biện pháp nhằm phát triển hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược và sự tương hỗ giữa Nga và Trung Quốc. Mát-xcơ-va và Bắc Kinh đã nhất trí cho rằng, sự phối hợp chặt chẽ giữa hai nước về những vấn đề quốc tế đã góp phần duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và thế giới. Để củng cố hơn nữa sự tin cậy lẫn nhau và cải thiện tình hình an ninh quốc tế, hai nước nhận thức được rằng cần phải lập kế hoạch phát triển mối quan hệ Nga - Trung Quốc trong vòng mười năm tới ở tầm chiến lược và toàn diện. Về dài hạn, mối quan hệ đối tác chiến lược Nga - Trung Quốc phải trung thành với những nguyên tắc như tin cậy lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi và láng giềng thân thiện, trong khi tiến hành phối hợp chiến lược. Nga - Trung Quốc tiến hành đàm phán an ninh chiến lược lần thứ tư tại Bắc Kinh vào tháng 12-2009, khi đó hai bên đã ký biên bản hợp tác trong lĩnh vực an ninh chiến lược. Vòng đàm phán tiếp theo dự kiến sẽ được tổ chức vào năm 2012 tại Trung Quốc.

2. Liên hợp quốc kêu gọi quyên góp 7,4 tỉ USD cho nhân đạo

Ngày 25-1-2011, tại Hội nghị gây quỹ nhân đạo diễn ra ở Giơ-ne-vơ (Geneva, Thụy Sĩ), Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun đã kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng mức đóng góp cho quỹ tài trợ nhân đạo toàn cầu năm 2011. Ông Ban Ki-mun cho biết trong năm 2011, Liên hợp quốc tìm kiếm 7,4 tỉ USD cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo cho khoảng 50 triệu người ở 28 nước. Đây là nguồn quỹ lớn nhất trong lịch sử các hoạt động nhân đạo kể từ khi bắt đầu quá trình hợp nhất các hoạt động cứu trợ nhân đạo giữa các cơ quan của Liên hợp quốc và ngoài Liên hợp quốc từ năm 1991. Tổng Thư ký Liên hợp quốc khẳng định cộng đồng thế giới cần nỗ lực tập thể để đảm bảo các nguồn quỹ nhân đạo có thể dự báo được, đáp ứng kịp thời các nhu cầu cứu trợ thường xuyên cũng như khẩn cấp. Năm 2011, các hoạt động cứu trợ nhân đạo thường xuyên sẽ tập trung vào khu vực Tây Phi, Cộng hòa Trung Phi, Chát (Chad), Cộng hòa Công-gô (Congo), Hai-ti, Xô-ma-li (Somalia), Kê-ni-a (Kenya), Y-ê-men (Yemen), Áp-ghan-nít-xtan (Afghanistan)... và các vùng lãnh thổ Pa-lét-xtin (Palestine) bị chiếm đóng. Tổng Thư ký Liên hợp quốc đánh giá cao phản ứng nhanh chóng và hiệu quả của cộng đồng quốc tế đối với các thảm họa thiên tai nghiêm trọng năm 2010 ở Hai-ti và Pa-kít-xtan, đồng thời kêu gọi các nước chia sẻ thông tin về nhu cầu cứu trợ nhân đạo để quốc tế có thể can thiệp nhanh chóng, thuận lợi hơn và hiệu quả hơn.

3. Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Trung Quốc

Ngày 25-1-2011, tại Côn Minh (Trung Quốc) đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Trung Quốc nhằm thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác và đối tác ASEAN - Trung Quốc nhân kỷ niệm 20 năm quan hệ (1991 - 2011). Tại hội nghị, các bộ trưởng Ngoại giao đã nhất trí hai bên cần tích cực triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động ASEAN - Trung Quốc 2011-2015 được thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 13 vào tháng 10-2010 tại Hà Nội, Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN - Trung Quốc cũng như các chương trình, dự án hợp tác về nhiều lĩnh vực. Các Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đóng góp quan trọng cho hòa bình và ổn định ở khu vực. Ngoài ra, ASEAN và Trung Quốc cũng sẽ tích cực đẩy mạnh hợp tác trong việc giải quyết các vấn đề cùng quan tâm như xử lý các vấn đề xuyên quốc gia, an ninh phi truyền thống, biến đổi khí hậu… và tăng cường phối hợp trong các diễn đàn đa phương quốc tế và khu vực. Các Bộ trưởng cũng khẳng định sự phối hợp chặt chẽ và tiến hành các hoạt động có ý nghĩa thiết thực kỷ niệm 20 năm quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc trong năm 2011, trong đó có việc tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN - Trung Quốc nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 19 tại In-đô-nê-xi-a vào cuối năm nay.

4. Thượng viện Nga chính thức thông qua START mới

Ngày 26-1-2011, Hội đồng Liên bang, tức Thượng viện Nga đã thông qua Hiệp ước mới về cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược (START mới), được hai tổng thống Nga và Mỹ ký ngày 8-4- 2010 tại thủ đô Pra-ha (Praha) của CH Séc (Czech). Hội đồng Liên bang Nga đã nhất trí đưa ra một số bổ sung và ra tuyên bố về việc phê chuẩn START mới, trong đó khẳng định quyền của Liên bang Nga rút khỏi START mới, nếu phía Mỹ đơn phương triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa (NMD) đe dọa an ninh và lợi ích quốc gia của Liên bang Nga, nhấn mạnh tới mối tương quan mật thiết giữa vũ khí phòng thủ chiến lược và vũ khí tiến công chiến lược trong START mới. Đu-ma Quốc gia Nga và Hội đồng Liên bang Nga đã nêu ra những điều kiện trên kèm theo việc phê chuẩn START mới sau khi Thượng viện Mỹ thông qua văn kiện này với nhiều điểm bổ sung vào ngày 22-12-2010. START mới quy định sau 7 năm thực hiện, cả Nga và Mỹ đều sẽ giảm số đầu đạn hạt nhân của mỗi bên xuống còn 1.550 đơn vị và số phương tiện phóng đầu đạn này đã triển khai và chưa triển khai xuống còn 700 đến 800 đơn vị. Theo Hiến pháp liên bang Nga, sau khi Đu-ma Quốc gia và Hội đồng Liên bang thông qua START mới, văn kiện này còn phải được Tổng thống D. Mét-đê-vét ký phê chuẩn.

5. FAO giúp các nước bị tác động bởi giá lương thực

Ngày 26-1-2011, phát biểu khai mạc Hội nghị về vai trò của giáo dục trong phát triển bền vững đang diễn ra ở Ô-man (Oman), Tổng Giám đốc Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO), bà I-ri-na Bô-cô-va (Irina Bokova) khẳng định, phát triển bền vững cần một đường lối đa ngành và đa tri thức. Trong đó giáo dục có vai trò sống còn để kết hợp các ngành và những tri thức này vì mục tiêu phát triển, đặc biệt xây dựng các liên kết giữa giáo dục vì phát triển bền vững với đa dạng văn hóa và đa dạng sinh học. Tổng Giám đốc UNESCO cho biết, cơ quan này đang đi tiên phong theo định hướng này với tư duy rõ ràng rằng các xã hội và các hệ sinh thái sẽ có sức bật lớn hơn khi con người phát huy được sự đa dạng của nó. Đây cũng là mục tiêu của Thập kỷ Liên hợp quốc về giáo dục vì phát triển bền vững bắt đầu từ năm 2005. UNESCO đang thúc đẩy 4 nhiệm vụ vì các mục tiêu giáo dục vì phát triển bền vững. Đó là, định hướng lại các chương trình giáo dục hiện hành, trong đó nhấn mạnh sửa đổi chương trình giảng dạy về khoa học và toán học cũng như khoa học xã hội và nhân văn; nỗ lực nâng cao hiểu biết công và nhận thức xã hội để tiến tới thay đổi lối sống; phản ứng và thích nghi tốt hơn đối với các thảm hoạ thiên nhiên và những sức ép từ biến đổi khí hậu; nhấn mạnh vai trò quyết định của đào tạo con người.

7. Thâm hụt ngân sách liên bang năm 2011 của Mỹ lại phá kỷ lục

Ngày 26-1-2011, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) thông báo thâm hụt ngân sách liên bang tài khóa 2011, kết thúc vào ngày 30-9, có thể lên đến 1.480 tỉ USD, chiếm 9,8% tổng sản phẩm nội địa (GDP), cao hơn nhiều so với dự đoán trước là 1.070 tỉ USD. Nếu dự đoán này của CBO đúng, mức thâm hụt ngân sách liên bang của Mỹ trong tài khóa 2011 sẽ phá vỡ mọi kỷ lục kể từ năm 1945.  Đây là năm thứ ba liên tiếp thâm hụt ngân sách Mỹ vượt quá ngưỡng 1.000 tỉ USD. CBO cho rằng, thâm hụt ngân sách tài khóa 2011 tăng cao là do nguồn thu ngân sách bị giảm mạnh do tốc độ hồi phục nền kinh tế vẫn tương đối chậm và việc kéo dài luật giảm thuế, vốn được được áp dụng từ thời cựu Tổng thống Gioóc-giơ W.Bu-sơ (George W. Bush), trong khi chi phí để phục hồi nền kinh tế Mỹ và các chương trình phúc lợi xã hội liên tục tăng. Thêm vào đó, do có tới 14 triệu người đang tìm việc làm trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp vẫn đang ở mức cao, khoảng 9,4%, nên vấn đề tạo việc làm có thể làm chậm sự hồi phục của nền kinh tế hàng đầu thế giới. Hiện cả Tổng thống B. Ô-ba-ma và Quốc hội Mỹ, đặc biệt là Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát, đều đang tìm cách giảm thâm hụt ngân sách hàng năm xuống khoảng 1.300 tỉ USD.

8. FED tiếp tục các biện pháp kích thích hồi phục kinh tế Mỹ

Ngày 26-1-2011, kết thúc phiên họp đầu năm 2011, các nhà hoạch định chính sách thuộc Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) của Ngân hàng Dự trữ Liên bang (FED) quyết định tiếp tục thực hiện những biện pháp nhằm kéo nước Mỹ thoát ra khỏi khủng hoảng và kích thích hồi phục kinh tế Mỹ. Bác bỏ những e ngại rằng, nếu tiếp tục thực hiện các chính sách tài chính sẽ làm tăng lạm phát, quan chức của FED tán thành việc tiếp tục thực hiện chương trình mua 600 tỉ USD trái phiếu và áp dụng mức lãi suất ngân hàng cơ bản cực thấp, từ 0% đến 0,25%, trong một thời gian nữa. FED áp dụng mức lãi suất ngân hàng thấp kỷ lục này từ tháng 12-2008 và đã mua 1.700 tỉ USD trái phiếu dài hạn nhằm thúc đẩy kinh tế phát triển hơn nữa và giảm nguy cơ thiểu phát. Sau khi có những tín hiệu cho thấy kinh tế đã bắt đầu hồi phục vào giữa năm 2010, tháng 11-2010, FED phát động chương trình kéo dài đến hết tháng 6-2011 nhằm mua thêm 600 tỉ USD trái phiếu kho bạc dài hạn với hy vọng giảm tỷ lệ thất nghiệp đang đứng ở mức quá cao, gần 10%. Dự báo về lạm phát lâu dài đà tăng đã ổn định nhưng đó chưa phải là xu thế chung của toàn bộ nền kinh tế. FED cho rằng nền kinh tế tiếp tục phải đối mặt với những rủi ro và một trong những rủi ro lớn nhất là tỷ lệ thất nghiệp cao làm giảm chi tiêu tiêu dùng, chiếm khoảng 70% hoạt động kinh tế quốc gia.

9. Khoảng 20 triệu người Pa-kít-xtan bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau lũ

Ngày 28-1-2011, Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết, 6 tháng sau trận lụt khủng khiếp ở Pa-kít-xtan làm 20 triệu người bị ảnh hưởng, trẻ em nước này đang bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng. UNICEF dẫn số liệu điều tra của sở y tế tỉnh Sin (Sindh) ước tính có đến 90.000 trẻ em từ 6 đến 59 tháng tuổi bị suy dinh dưỡng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính toàn cầu ở miền Bắc Sin lên tới 23,1%, ở miền nam là 21,2 % so với ngưỡng khẩn cấp củaTổ chức Y tế Thế giới là 15%. Số trẻ bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng là 6,1%. Những trẻ em này gầy còm và rất nhẹ cân cần phải được điều trị ngay nếu không nguy cơ tử vong trước 5 tuổi sẽ tăng gấp 10 lần so với trẻ khỏe mạnh bình thường. Nếu có sống được thì khả năng phát triển và học tập của những trẻ này rất kém. Tình trạng suy dinh dưỡng của hàng triệu bà mẹ cũng trở nên tồi tệ sau trận lũ năm 2010. Con số điều tra cho biết có tới 40% gia đình bị mất hết lương thực dự trữ do vậy 50% bà mẹ giảm nuôi con bằng sữa mẹ trong đó 15% hoàn toàn không cho con bú nữa do không còn sữa. Cuộc khủng hoảng lũ lụt Pa-kít-xtan vẫn tiến triển, nhưng sự quan tâm của cộng đồng lại phai nhạt đi và nguy cơ là thế giới sẽ quên mất trẻ em Pa-kít-xtan vẫn cần rất nhiều sự giúp đỡ. UNICEF đã nhận được 198 triệu USD trợ giúp và cần thêm 52 triệu USD nữa để đáp ứng hoạt động cứu trợ.

10. Diễn đàn kinh tế thế giới tại Đa-vốt tại Thụy Sĩ

Từ ngày 26 đến ngày 30-1-2011, Hội nghị thường niên Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) lần thứ 41 đã diễn ra tại Đa-vốt (Thụy Sĩ) với chủ đề "Chia sẻ những quy chuẩn vì một thực tế mới". Kết quả nổi bật làcác nước thương mại hàng đầu thế giới là đạt được thoả thuận kết thúc Vòng đàm phán Đô-ha (Doha) về tự do hóa thương mại toàn cầu vào tháng 7-2011. Các cuộc thương lượng về tự do hóa thương mại diễn ra từ cuối năm 2001 tại Qua-ta (Qatar), nhưng sau đó rơi vào bế tắc do bất đồng giữa khối các nước phát triển và đang phát triển về mức độ cắt giảm thuế quan áp đặt đối với hàng công nghiệp và mức trợ giá nông nghiệp. Tại Hội nghị, nhiều nhà kinh tế thế giới đều có chung nhận định rằng, kinh tế thế giới trong năm 2010 đã tăng trưởng ở mức “ổn định” 5%. Tuy nhiên, những rủi ro và thách thức đối với nền kinh tế thế giới vẫn còn ở phía trước như vấn đề lạm phát, những bất ổn xoay quanh các thị trường mới nổi và giá cả hàng hóa tăng cao… Do đó, các đại biểu tham dự Diễn đàn cho rằng, châu Âu và Mỹ và những “gã không lồ” châu Á mà điển hình là Trung Quốc và Ấn Độ cần học hỏi cách hợp tác với nhau với vai trò là các đối tác cùng đối mặt với những lợi ích và rủi ro chung.

11. Khai mạc Hội nghị cấp cao Liên minh châu Phi thứ 16