Việt - Mỹ đã tới lúc cần xác lập khuôn khổ quan hệ mới

Đại sứ Nguyễn Quốc Cường xác định chuyến thăm chính thức Mỹ lần này của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang có ý nghĩa rất quan trọng, mở ra một giai đoạn mới cho quan hệ hai nước. 

Đây là chuyến thăm chính thức Mỹ lần thứ hai của người đứng đầu Nhà nước Việt Nam sau gần hai thập niên bình thường hóa quan hệ và là chuyến trao đổi đoàn cấp cao đầu tiên trong vòng 5 năm qua, diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang trên đà phát triển sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, các kênh trao đổi giữa hai nước ngày càng đa dạng. 

Chuyến thăm chính thức Mỹ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang còn là sự triển khai tích cực đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy trong cộng đồng quốc tế, cũng như chiến lược hội nhập quốc tế của nước ta. 

Trong chuyến thăm, ngoài hội đàm với Tổng thống Obama, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang sẽ có một chương trình hoạt động hết sức dày đặc, làm việc với lãnh đạo Quốc hội, nhiều thượng nghị sỹ và hạ nghị sỹ, gặp gỡ chính giới, nhiều doanh nghiệp và học giả, bạn bè, lãnh đạo một số tổ chức quốc tế và cộng đồng người Việt Nam ở Mỹ. 

Tại các cuộc gặp này, lãnh đạo hai nước sẽ cùng trao đổi về tầm nhìn quan hệ song phương trong giai đoạn mới, về những vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên cùng quan tâm, qua đó đưa quan hệ đi vào chiều sâu và ổn định hơn. 

Đánh giá về thực trạng và triển vọng quan hệ hai nước, Đại sứ Nguyễn Quốc Cường nhận định dựa trên nền móng khá vững chắc với những cơ chế hợp tác ổn định cho quan hệ song phương, quan hệ hai nước còn rất nhiều tiềm năng và hoàn toàn có cơ sở để lạc quan về mối quan hệ giữa hai nước trong những năm tới. 

Theo Đại sứ Nguyễn Quốc Cường: "Gần một thập niên đã trôi qua kể từ khi hai nước xây dựng khuôn khổ quan hệ "đối tác xây dựng, hữu nghị, hợp tác nhiều mặt trên cơ sở bình đẳng, cùng tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi" vào năm 2005. Với tầm mức của quan hệ hai nước hiện nay, với những tiềm năng đáng kể đang hứa hẹn phía trước, đã đến lúc hai nước cần xác lập khuôn khổ đối tác mới cho quan hệ hai nước.

Và, chúng ta trông đợi vào cuộc hội đàm giữa Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang sẽ xác định được khuôn khổ quan hệ mới đó, cùng với những nguyên tắc và nội hàm rõ ràng."

Trong gần hai thập niên kể từ khi bình thường hóa, quan hệ hai nước những năm qua đã phát triển khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực. 

Về chính trị ngoại giao, hai bên duy trì các chuyến thăm lẫn nhau và các cuộc gặp gỡ cấp cao bên lề các hội nghị quốc tế; hợp tác, phối hợp có hiệu quả trên các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là Diễn đàn kinh tế châu Á - Thái bình dương (APEC), Diễn đàn an ninh châu Á (ARF), Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng mở rộng (ADMM+)... 

Về kinh tế, từ năm 2005 Mỹ liên tục giữ vị trí thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với lượng hàng xuất khẩu tăng hơn 100 lần trong chưa đầy 20 năm. Hai bên cũng tăng cường hợp tác trong lĩnh vực khoa học công nghệ cũng như đẩy mạnh giao lưu nhân dân giữa hai nước. 

Hiện nay, có khoảng 16.000 sinh viên Việt Nam đang theo học ở Mỹ, tăng gấp đôi so với con số năm 2008, đưa Việt Nam đứng đầu trong các nước Đông Nam Á, và đứng thứ 8 trong số tất cả các nước có sinh viên du học tại Mỹ. Trong năm 2012, lượng khách Mỹ đến Việt Nam đạt gần 400.000, xếp thứ 4 trong số các nước có nhiều du khách vào Việt Nam. 

Về việc giải quyết các hậu quan do chiến tranh để lại và những vấn đề hai bên còn khác biệt, Đại sứ Nguyễn Quốc Cường cho rằng đúng là nói đến quan hệ hai nước, không thể không đề cập đến việc giải quyết những vấn đề do chiến tranh để lại. Việt Nam đã trải qua những mất mát, hy sinh hết sức to lớn về người và của trong cuộc chiến và nếu vẫn với nguồn lực như hiện nay thì phải mất 100 năm nữa, Việt Nam mới giải quyết xong việc rà phá bom mìn còn chưa nổ tại khắp các tỉnh, thành của đất nước. 

Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn coi việc tìm kiếm lính Mỹ bị mất tích trong chiến tranh là vấn đề nhân đạo và hợp tác vô điều kiện với Mỹ trong vấn đề này. Tính đến tháng 5-2013, Việt Nam và Mỹ đã thực hiện thành công 109 đợt hoạt động hỗn hợp, hơn 125 đợt trao trả hài cốt, nhờ đó phía Mỹ đã nhận dạng được 693 trên tổng số 1.983 trường hợp bị mất tích. Về phần mình, phía Mỹ cũng đã giúp thu thập, chia sẻ thông tin với Việt Nam về khoảng 1.000 trường hợp bộ đội Việt Nam bị mất tích, trao trả các kỷ vật. 

Theo Đại sứ Nguyễn Quốc Cường, Việt Nam "ghi nhận sự hợp tác, hỗ trợ ngày một tăng của chính phủ và các tổ chức, cá nhân của Mỹ liên quan đến việc giải quyết hậu quả chất độc da cam dioxin và các trợ giúp y tế đối với các nạn nhân chất độc da cam/dioxin…," đồng thời hy vọng phía Mỹ "làm nhiều hơn nữa liên quan đến những vấn đề nhân đạo này." 

Về vấn đề dân chủ nhân quyền, Đại sứ thừa nhận hai bên còn có những khác biệt, song khẳng định vấn đề quan trọng là hai bên sẵn sàng trao đổi thẳng thắn để tăng cường hiểu biết, thu hẹp các khác biệt.

Trên tinh thần đó, "tôi hiểu rằng trong chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, chúng ta cũng sẵn sàng trao đổi các vấn đề liên quan đến dân chủ nhân quyền, tự do tôn giáo," Đại sứ cho biết.

Đại sứ Nguyễn Quốc Cường khẳng định "chỉ có hữu nghị, hợp tác bình đẳng và cùng có lợi trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau mới là sự lựa chọn đúng đắn để đưa quan hệ Việt Nam - Mỹ hướng tới tương lai, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích chung của nhân dân hai nước"./.