Theo Báo cáo Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Đất đai (sửa đổi) của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, qua gần 10 năm thực hiện, Luật Đất đai năm 2003 đã đạt được nhiều kết quả rất quan trọng, đồng thời cũng phát sinh những hạn chế, bất cập như: Pháp luật đất đai và các pháp luật khác có liên quan đến đất đai quy định còn thiếu đồng bộ, chồng chéo, mâu thuẫn; có quá nhiều văn bản hướng dẫn dưới luật. Quyền định đoạt của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu đất đai, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất chưa được quy định đầy đủ. Các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất còn chưa phù hợp. Chính sách tài chính đất đai còn bất cập, định giá đất chưa sát với thị trường. Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai còn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế...

Về vấn đề quyền của nhà nước và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với đất đai, Cơ quan thẩm tra luật đề nghị Cơ quan soạn thảo rà sóat lại để sắp xếp quy định hợp lý, tách bạch rõ các quyền của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai và quyền của Nhà nước với tư cách là người quản lý đất đai, lãnh thổ.

Đất đai là hàng hóa đặc biệt, do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị việc thực hiện các hợp đồng về quyền sử dụng đất cần phải đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền để quản lý chặt chẽ và bảo đảm người sử dụng đất thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về thuế. Việc thực hiện các hợp đồng về quyền sử dụng đất cần có 2 thủ tục: công chứng, chứng thực hợp đồng và đăng ký biến động đất đai.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục kế thừa quy định của pháp luật đất đai hiện hành là cho phép người sử dụng đất có một trong các loại giấy tờ hợp lệ về quyền sử dụng đất được thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất, bảo đảm cho người sử dụng đất được thực hiện các quyền của mình. Trên thực tế, nhiều trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà nguyên nhân là do cơ quan quản lý nhà nước về đất đai triển khai chậm.

Dự án Luật đất đai (sửa đổi) có 14 chương, 190 điều, so với Luật hiện hành thì có 21 điều giữ nguyên, 101 điều sửa đổi, bổ sung, 68 điều bổ sung mới. Trong buổi thảo luận đầu tiên, các thành viên Ủy viên Thường vụ Quốc hội đã thảo luận về các nội dung như: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; cơ chế thu hồi đất; việc bồi thường, hỗ trợ đối với trường hợp thu hồi đất do vi phạm; Thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất và cho thuê đất; giá đất; thời hạn giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân; hạn mức nhận chuyển quyền đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân; thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại ngân hàng ở nước ngoài để vay vốn và giải quyết tranh chấp đất đai.

Vấn đề được thu hút nhiều ý kiến thảo luận là quy định trong dự thảo Luật về nguyên tắc định giá đất: "Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường".

Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương thẳng thắn đặt câu hỏi với đại diện cơ quan soạn thảo: Thế nào là giá thị trường? Hiện nay trên thực tế có nhiều loại giá đất như: Giá do Nhà nước quy định; giá thị trường; giá thỏa thuận của chủ đầu tư với người dân khi đền bù, giải tỏa, vậy giải quyết tính hài hòa giữa các loại giá này như thế nào. Dẫn chứng trên thực tế có nhiều trường hợp, một số nhà đầu tư sau khi chi phí để Nhà nước thu hồi đất, đền bù cho người dân thì lại bán lại với giá rất cao so với chi phí bỏ ra để kiếm lời.

Cho ý kiến về dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, đây là dự luật lớn liên quan trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của người dân, do vậy, việc soạn thảo cần bám sát thực tiễn, mang hơi thở cuộc sống để sau khi ban hành có thể đi vào đời sống một cách dễ dàng, thuân tiện. Mục tiêu quan trọng của việc sửa đổi lần này là cố gắng giải quyết cao nhất hạn chế, tồn tại về giá, công tác đền bù, giải tỏa; việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao đất của Nhà nước và các quyền lợi của người dân. Đồng thời, dự án Luật phải cố gắng giải quyết việc 70% các khiếu nại tố cáo hiện nay đều liên quan đến đất đai.

Về quy định "Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường dự thảo xây dựng định giá phù hợp giá thị trường”, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, quy định như vậy chưa sát với thực tế, phải quy định cụ thể là thị trường nào, thị trường lúc định giá hay thị trường lúc thu hồi để từ đó làm căn cứ đền bù người dân theo giá mới hay giá cũ. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị phải nghiên cứu kỹ căn cứ thu hồi đất; bảo đảm giảm thiểu được tình trạng khiếu kiện về đất đai.

Chiều 17-9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục thảo luận về dự thảo Luật Xuất bản (sửa đổi). Theo chương trình, dự thảo Luật này sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 4.

Báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Xuất bản (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề cập tới các nội dung cơ bản: Quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản; chính sách của Nhà nước đối với hoạt động xuất bản (Điều 7); thành lập nhà xuất bản; tổ chức, nhân sự của nhà xuất bản; liên kết xuất bản; xuất bản điện tử; in xuất bản phẩm... Về liên kết xuất bản (Điều 23) có ý kiến đề nghị Dự thảo Luật cần bổ sung thêm các quy định cụ thể về điều kiện hoạt động, quyền hạn, trách nhiệm, cơ cấu tổ chức nhân sự cũng như quy trình tổ chức và biên tập bản thảo của cơ sở liên kết xuất bản. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, theo quy định của Luật Xuất bản hiện hành, khâu biên tập chủ yếu vẫn thuộc trách nhiệm của nhà xuất bản, nhưng trên thực tế, đối tác liên kết lại thực hiện hầu như toàn bộ khâu này, từ tổ chức đến biên tập bản thảo, nhà xuất bản chỉ quyết định xuất bản, mà thường là thiếu sự thẩm định nghiêm túc. Trong khi đó, Luật quy định trách nhiệm của đối tác liên kết chưa cụ thể và khó phân định khi xử lý vi phạm.

Nhằm mở rộng sự tham gia và tăng cường trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xuất bản, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, cùng với việc chấn chỉnh và tiếp tục phát triển các hình thức liên kết xuất bản như hiện nay, cần công nhận để quản lý chặt chẽ một hình thức liên kết xuất bản mới (trên thực tế đã hình thành một cách tự phát), trong đó đối tác liên kết được thực hiện một số công đoạn ban đầu của khâu biên tập (biên tập sơ bộ) bản thảo và do đó phải cùng với nhà xuất bản chịu trách nhiệm trước pháp luật và xã hội về nội dung cũng như chất lượng xuất bản phẩm, còn nhà xuất bản đảm nhận trách nhiệm biên tập hoàn chỉnh, thẩm định nội dung văn hóa, tư tưởng và quyết định xuất bản xuất bản phẩm. Theo tinh thần đó, cơ sở liên kết xuất bản phải có đủ năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và chịu trách nhiệm pháp lý về hoạt động liên kết của mình. Dự thảo Luật lần này đã bổ sung quy định về điều kiện, đối tượng, hình thức thực hiện liên kết, trách nhiệm của tổng giám đốc (giám đốc), tổng biên tập nhà xuất bản, trách nhiệm của đối tác liên kết trong liên kết xuất bản; quy định đối tác liên kết có thể được thực hiện khâu biên tập sơ bộ bản thảo khi đủ các điều kiện và năng lực biên tập; trong trường hợp này nhà xuất bản chịu trách nhiệm biên tập hoàn chỉnh bản thảo, thẩm định nội dung văn hóa, tư tưởng và quyết định xuất bản. Đồng thời, đối với những xuất bản phẩm có nội dung về lý luận chính trị, lịch sử, tôn giáo, chủ quyền quốc gia, hồi ký thì nhà xuất bản không được liên kết mà phải trực tiếp thực hiện toàn bộ khâu biên tập bản thảo để bảo đảm về nội dung chính trị, tư tưởng.

Đối với quy định xuất bản điện tử Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, xuất bản điện tử đã xuất hiện và đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới cũng như trong nước. Đây là một hình thái mới của hoạt động xuất bản, còn có nhiều thay đổi khó dự báo trước trong thời gian tới. Trong xuất bản điện tử, xuất bản phẩm không cần phải in mà có thể phát hành ngay trên mạng Internet hoặc việc in diễn ra sau khâu phát hành. Dự thảo Luật Xuất bản (sửa đổi) lần này chỉ quy định mang tính nguyên tắc về phương thức xuất bản này và dẫn chiếu các quy định của pháp luật có liên quan, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính linh hoạt trong việc quản lý hoạt động xuất bản điện tử trong bối cảnh công nghệ thông tin và truyền thông phát triển rất nhanh. Dự thảo lần này ngoài một số quy định chung tại Chương 1 đã xây dựng một chương riêng về xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử (Chương V: Từ Điều 48 đến Điều 56). Các quy định này về cơ bản đã bao quát các đối tượng, hình thức, điều kiện, trách nhiệm và quyền hạn tham gia thực hiện xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử; điều chỉnh các hoạt động phát sinh trong thực tiễn, có tính dự báo, tính khả thi cao hơn để điều chỉnh hoạt động xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử.

Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan tiến hành thẩm tra cần tiếp tục rà sóat dự thảo Luật lại để không xảy ra sơ hở trong quy trình xuất bản trước khi chính thức trình dự thảo để Quốc hội xem xét thông qua./.