Thù riêng thành vạ chung

Phủ quyết của Thổ Nhĩ Kỳ khiến gần như tất cả các thành viên khác của OSCE sững sờ vì chuyện bà U. Pla-xnic trở thành Tổng Thư ký mới của OSCE đã được coi như là đương nhiên sau khi nước Chủ tịch đương nhiệm OSCE là Letoni đề cử bà U. Pla-xnic. Chính phủ Áo không che dấu thái độ phẫn nộ khi kịch liệt phản đối Thổ Nhĩ Kỳ và đòi OSCE tổ chức phiên họp đặc biệt bất thường để Thổ Nhĩ Kỳ lý giải việc phủ quyết bà U. Pla-xnic. Thổ Nhĩ Kỳ có lý do riêng để phủ quyết đại diện của Áo. Nhưng dù những lý do ấy có chính đáng đến đâu đối với Thổ Nhĩ Kỳ thì cũng đều đẩy OSCE vào tình thế khó xử chưa từng thấy trong lịch sử hơn 36 năm qua của tổ chức này vì chưa bao giờ ứng cử viên được Chủ tịch đương nhiệm đề cử bị một thành viên phủ quyết. Hiện tượng này phản ánh rạn nứt trong nội bộ OSCE và là bằng chứng cho thấy không phải tất cả các thành viên OSCE đều coi trọng OSCE, đều sẵn sàng bỏ qua chuyện riêng vì sự nghiệp chung của OSCE và đều dễ dàng chấp nhận hy sinh cả lợi ích riêng vì lợi ich chung của OSCE.

Thật ra thì OSCE chịu vạ từ mối tư thù của Thổ Nhĩ Kỳ với Áo. Mối tư thù ấy dồn tụ từ hai chuyện mà Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ qua được. Chuyện thứ nhất là việc bà Pla-xnic khi còn là Bộ trưởng Ngoại giao Áo cản trở Thổ Nhĩ Kỳ được kết nạp vào EU. Bà U. Pla-xnic là tác giả của tiêu chí vốn không áp dụng cho mọi ứng cử viên gia nhập EU khác là “khả năng tiếp nhận của EU” với hàm ý cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ không phải là một “quốc gia châu Âu” nên không thể được kết nạp vào EU: thông thường, EU đưa ra những điều kiện mà các quốc gia châu Âu khác phải đáp ứng để được đứng trong hàng ngũ của EU; trong trường hợp Thổ Nhĩ Kỳ, EU phải xem lại mình xem “có khả năng tiếp nhận Thổ Nhĩ Kỳ hay không?”. Bây giờ, Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ A-met Da-vu-to-glu thẳng thừng tuyên bố: “Thổ Nhĩ Kỳ không thể chấp nhận một ứng cử viên nghi ngờ bản sắc châu Âu của Thổ Nhĩ Kỳ như thế”.

Chuyện thứ hai là phía Áo đánh giá rất tiêu cực khả năng hội nhập xã hội của cộng đồng người Thổ Nhĩ Kỳ tại Áo, cho rằng cộng đồng người Thổ Nhĩ Kỳ tại Áo không sẵn sàng và không có khả năng hội nhập vào xã hội Áo. Đánh giá ấy khiến Thổ Nhĩ Kỳ không thể không lo ngại vì cộng đồng người Thổ ở đây rất đông và mức độ thù địch người nước ngoài ở Áo cũng rất nổi bật ở châu Âu.

Khi phủ quyết bà U. Pla-xnic, phía Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn ý thức được rằng Áo mà phủ quyết thì Thổ Nhĩ Kỳ không thể được kết nạp vào EU. Thổ Nhĩ Kỳ vẫn hành động như vậy bởi giờ có dịp trả đũa Áo trong khi con đường phải đi để được gia nhập EU vẫn còn rất xa, thậm chí vẫn vô định. Thổ Nhĩ Kỳ cũng còn muốn răn đe cả các thành viên khác của EU. Năm ngoái đây thôi, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần dọa phủ quyết việc bầu ông A.F. Ra-mu-sen làm Tổng Thư ký mới của NATO vì ông Ra-mu-sen khi còn là Thủ tướng Đan Mạch đã không bày tỏ thái độ phản đối việc báo chí Đan Mạch đăng tranh biếm họa Thánh Mohamed của đạo Hồi. NATO phải có nhượng bộ không nhỏ và ông Ra-mu-sen phải nhiều lần quả quyết quan điểm không chống đạo Hồi mới thuyết phục được Thổ Nhĩ Kỳ không phủ quyết. Khi xưa, NATO thoát vạ, nhưng bây giờ OSCE thì không rồi./.