Chuyển biến mới trong quan hệ Mỹ - Ba Lan

Kết quả Hội đàm và những thỏa thuận mà hai bên đã đạt được đánh dấu bước chuyển biến mới quan trọng trong quan hệ Mỹ - Ba Lan, thể hiện trước hết ở thỏa thuận của hai nước cho phép Mỹ xây dựng các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Ba Lan, tạo điều kiện cho Ba Lan phát triển năng lượng khí đốt để xuất khẩu sang các nước châu Âu khác và bãi bỏ chế độ thị thực cho công dân hai nước khi đi xuất nhập cảnh qua lãnh thổ của nhau.

Về hệ thống phòng thủ tên lửa và hợp tác với Nga, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma khẳng định, Ba Lan sẽ vẫn là thành viên quan trọng tham gia hệ thống phòng thủ tên lửa, đồng thời khẳng định cần phải có sự hợp tác với Nga trong việc xây dựng hệ thống này. Với người đồng cấp Ba Lan, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma nhấn mạnh: "Tổng thống Nga Đ.Met-vê-đep là đối tác của chúng ta trong lĩnh vực phòng thủ tên lửa. Chúng tôi đang hợp tác với Nga bởi chúng ta có những mối đe dọa chung từ bên ngoài. Nhưng điều này không phá hoại sự cân  bằng chiến lược". Còn Tổng thống Ba Lan Brô-nhi-xlap Cô-mô-rôp-xki tuyên bố, điều quan trọng là phải hướng tới xây dựng lá chắn tên lửa chung của NATO, trong đó tuy có sự hợp tác với Nga nhưng vẫn là hệ thống phòng thủ của liên minh. Về quá trình “cài đặt lại” quan hệ với Nga, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma khẳng định, quá trình này có tác động làm giảm căng thẳng trong quan hệ giữa hai nước, tạo điều kiện để đối thoại. Do đó, phía Mỹ đánh giá cao quan điểm thực tế của Ba Lan trong quan hệ với Nga.

Về sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Ba Lan, trong chuyến thăm Ba Lan lần này của Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma, các bên thảo luận về điều kiện và kế hoạch của Mỹ bố trí thêm các đơn vị quân đội mới ở Ba Lan. Ông Ba-răc Ô-ba-ma tuyên bố, được sự đồng ý của Ba Lan, Mỹ sẽ điều động một phi đoàn không quân tiêm kích F-16 và máy bay vận tải quân sự C-130 từ I-ta-li-a sang Ba Lan.

Về quá trình liên kết châu Âu, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma và Tổng thống Ba Lan Brô-nhi-xlap Cô-mô-rôp-xki chủ trương tiếp tục xây dựng một châu Âu thống nhất. Phía Ba Lan cho rằng các bên đã trao đổi ý kiến về chủ đề xây dựng dân chủ ở châu Âu. Còn phía Mỹ thì cho rằng một châu Âu mạnh và thống nhất sẽ đáp ứng lợi ích chính trị và kinh tế của Oa-sinh-tơn, trong đó việc gia nhập EU và NATO sẽ gắn kết và tăng cường quá trình này. Theo Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma, con đường hướng tới dân chủ mà Ba Lan đã trải qua trong 20 năm qua là thí dụ điển hình cho toàn khu vực Trung và Đông-Nam Âu. Do đó, phía Mỹ và Ba Lan đã thảo luận về sự cần thiết phải duy trì khả năng “cánh cửa mở” của NATO và EU.  

Về quan hệ với hai nước láng giềng của Ba Lan là Bê-lô-ru-xia và U-crai-na, trong cuộc hội đàm với người đồng cấp Ba Lan, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma nhận định, tình hình diễn ra ở Bê-lô-ru-xia có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình trên toàn khu vực và tạo ra cảm giác “không an toàn”. Do đó, Mỹ và Ba Lan phải cùng nhau đề nghị Bê-lô-ru-xia xây dựng một xã hội dân chủ và sẽ “gây áp lực” đối với Bê-lô-ru-xia ở mức có thể. Tổng thống Ba Lan Brô-nhi-xlap Cô-mô-rôp-xki còn thông báo với người đồng cấp Mỹ về kết quả cuộc gặp trước đó với Tổng thống U-crai-na và cho biết Ki-ep đang có định hướng hội nhập với phương Tây.

Về vấn đề hợp tác năng lượng, Mỹ và Ba Lan thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực khai thác khí đốt từ phiến thạch trên lãnh thổ Ba Lan. Theo Thủ tướng Ba Lan Đô-nan Tu-xcơ, các bên đã đạt được nhận thức chung rằng khí đốt từ phiến thạch là một lĩnh vực hợp tác có triển vọng giữa Mỹ và Ba Lan, sẽ có hiệu quả và tạo ra sự ổn định năng lượng cho châu Âu. Tháng 4-2011, Cục thông tin năng lượng của Mỹ cho biết, Ba Lan sở hữu nguồn dữ trự khí đốt từ phiến thạch lớn nhất châu Âu, vào khỏang 5,3 nghìn tỷ m³, có thể bảo đảm năng lượng xanh cho Ba Lan trong vòng 300 năm. Hiện nay Ba Lan đã cấp khỏang 70 giấy phép để thăm dò và khai thác khí đốt từ phiến thạch. Trong những năm gần đây, Bộ môi trường Ba Lan đã cấp 80 giấy phép thăm dò khí đốt ở Ba Lan, chủ yếu cho các hãng ở Mỹ.

 Về chế độ miễn thị thực nhập cảnh, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma và Thủ tướng Ba Lan Đô-nan Tu-xcơ còn thảo luận vấn đề nới lỏng chế độ thị thực nhập cảnh vào Mỹ cũng như vào Ba Lan. Trong cuộc gặp mới đây với Tổng thống Ba Lan Brô-nhi-xlap Cô-mô-rôp-xki ở Oa-sinh-tơn, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma cam kết trước khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống, ông sẽ giải quyết xong vấn đề bãi bỏ chế độ thị thực nhập cảnh mà phía Ba Lan yêu cầu.

Như vậy, kết quả những thỏa thuận và những nhận thức chung mà hai bên đã đạt được sự thống nhất trong chuyến thăm Ba Lan lần này của Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma, quan hệ Mỹ-Ba Lan đã có bước chuyển biến mới quan trọng, góp phần tăng cường vai trò và ảnh hưởng của Mỹ tại một quốc gia đang có tham vọng có được vị trí và ảnh hưởng lớn ở châu Âu./.