Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội Nguyễn Văn Thuận trình bày Báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

TCCSĐT - Ngày 9-11-2010, Quốc hội thảo luận ở hội trường về việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực liên quan trực tiếp đến công dân và doanh nghiệp theo chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng chủ trì. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều khiển nội dung. Chương trình được truyền hình trực tiếp.

Theo Báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Nguyễn Văn Thuận trình bày, Đoàn giám sát đã giám sát cải cách thủ tục hành chính (TTHC) các lĩnh vực đất đai; nhà ở, xây dựng nhà ở; thuế; hải quan. Trong đó, lĩnh vực đất đai tập trung vào 3 nhóm:
 
- Giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư.
 
- Cấp Giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất; đăng ký biến động về đất đai. Lĩnh vực nhà ở, xây dựng nhà ở tập trung vào 4 nhóm: thẩm định, phê duyệt, xin ý kiến cơ sở về dự án phát triển nhà ở.
 
- Cấp giấy phép xây dựng (GPXD) nhà ở; cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở; đăng ký biến động về nhà ở. Lĩnh vực thuế tập trung vào 3 nhóm: miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế. Lĩnh vực hải quan tập trung vào 4 nhóm: thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; thủ tục hải quan đối với phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh; thủ tục kiểm tra sau thông quan; thủ tục hải quan điện tử.

Ngày 17-9-2001, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 136/2001/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 - 2010 với mục tiêu chung: “Xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại hóa, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên tắc Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng”. Một trong những mục tiêu cụ thể là: “Xóa bỏ về cơ bản các TTHC mang tính quan liêu, rườm rà, gây phiền hà cho doanh nghiệp và nhân dân; hoàn thiện các TTHC mới theo hướng công khai, đơn giản và thuận tiện cho dân”.

- Ngày 10-01-2007, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 30/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đơn giản hóa TTHC trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn 2007 - 2010 (gọi tắt là Đề án 30) để triển khai đồng bộ trên phạm vi toàn quốc, ở cả 4 cấp chính quyền đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thủ tướng Chính phủ.

Hầu hết các đại biểu đồng tình với những kết quả thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong chương trình tổng thể cải cách hành chính của Chính phủ trong thời gian qua, đặc biệt là từ khi triển khai Đề án 30 về đơn giản hóa thủ tục hành chính giai đoạn 2007-2010.

Các đại biểu nhất trí, việc lần đầu tiên Việt Nam thiết lập và công bố công khai Bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về TTHC trong hoạt động quản lý nhà nước tại 4 cấp chính quyền và công khai trên mạng internet, với trên 5.700 TTHC, trên 9.000 văn bản có quy định về TTHC và trên 100.000 biểu mẫu thống kê TTHC là kết quả quan trọng, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và mở rộng hội nhập.

Theo đánh giá mới nhất về môi trường kinh doanh năm 2011 của Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố ngày 4-11-2010 tại Hà Nội, Việt Nam được xếp trong top 10 nền kinh tế cải cách tốt nhất, đứng thứ 78/183 quốc gia, tăng 10 bậc về môi trường kinh doanh và đây là thứ hạng cao nhất trong nhiều năm gần đây. Đánh giá của WB đã nói lên một cách cụ thể nhất, khách quan nhất về thành tựu của việc thực hiện đề án đơn giản hóa thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý Nhà nước mà Chính phủ Việt Nam đã tiến hành trong thời gian vừa qua.

Các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành việc rà soát các TTHC thuộc phạm vi quản lý theo đúng tiến độ và đạt được chỉ tiêu đơn giản hóa tối thiểu 30% các quy định về TTHC được giao. Theo đó, trong tổng số 5.421 TTHC được rà soát, đã kiến nghị để bãi bỏ 480 TTHC, thay thế 192 TTHC, sửa đổi, bổ sung 4.146 TTHC

Đại biểu Quốc hội Trần Du Lịch (Hồ Chí Minh): Nền kinh tế Việt Nam có 3 điểm nghẽn: nghẽn về hành chính, nghẽn về hạ tầng, nghẽn về nguồn nhân lực. Trong 3 điểm nghẽn này, 2 điểm nghẽn sau là nghẽn về hạ tầng và nghẽn về nguồn nhân lực muốn giải quyết phải đầu tư rất lớn. Còn nghẽn về hành chính thì đầu tư rất ít nhưng hiệu quả cao nhất và chính chỗ này cũng khó nhất, tôi cho rằng Đề án 30 đã có bước đột phá rất mạnh, đi vào công khai, minh bạch. Phải nói rằng Chính phủ nhiệm kỳ XII trong những thành quả đạt được có vấn đề cải cách hành chính, tuy còn nhiều việc nhưng tôi cho là rất quan trọng.

Tuy nhiên, trong thực tế cải cách hành chính có thực sự làm chuyển biến một cách căn bản thái độ của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc phục vụ người dân, phục vụ các doanh nghiệp như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ hay chưa? Nhiều đại biểu đã nêu thực tế khi giám sát tại nhiều địa phương, người dân vẫn kêu là rất cực khổ, rất sợ khi phải đến các cơ quan nhà nước để “xin” giấy chứng nhận chủ quyền đất, giấy phép xây dựng nhà ở, vay vốn, cấp phép kinh doanh... Và nếu theo đúng trình tự thủ tục quy định, người dân phải đi lại rất nhiều lần đến rất nhiều cơ quan, mỗi lần đến cơ quan là một lần chờ đợi, nếu không nắm bắt được thủ tục thì còn phải chờ đợi nhiều hơn, dài hơn, lâu hơn nhiều so với thời gian đã được rút ngắn nhờ cải cách. Sự phục vụ tận tụy của những "đầy tớ nhân dân", theo ý kiến của cử tri, vẫn còn rất dài và rất xa trong tiến trình cải cách hành chính.

Một trong những nguyên nhân được đưa ra là một bộ phận cán bộ, công chức còn có biểu hiện cửa quyền, sách nhiễu gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, ảnh hưởng đến kết quả của cải cách hành chính. Do đó, vấn đề quan trọng cần thực hiện song song với việc xây dựng các thể chế, thủ tục hành chính là cần quan tâm và có giải pháp cho việc hoàn thiện các thể chế liên quan đến con người khi tham gia vào các quan hệ pháp luật hành chính (đại biểu Cao Sĩ Kiêm - Thái Bình).

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyênghi nhận tất cả những ý kiến của các đại biểu Quốc hội là hoàn chính xác và đã phản ánh đúng bức tranh về thủ tục hành chính về đất đai ở các địa phương. Bộ trưởng cho biết, hiện nay, Bộ đang chuẩn bị dự thảo luật sửa và tới đây sẽ trình Quốc hội, trong đó, dành trọn một chương liên quan đến thủ tục hành chính về quản lý và sử dụng đất đai.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc: Theo tính toán của tổ công tác Đề án 30 của Thủ tướng, đơn giản hóa gần 5.000 thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của 24 bộ, ngành; dự kiến các cơ quan Trung ương phải sửa 1.016 văn bản, trong đó, bao gồm 42 luật, 12 pháp lệnh, 183 nghị định, 37 quyết định của Thủ tướng, 313 quyết định của bộ trưởng, 336 thông tư và 93 văn bản khác. Ở tất cả 63 địa phương phải sửa đổi khoảng 3.000 văn bản, ước tính mỗi địa phương phải sửa 50 văn bản. Nhưng để đạt hiệu quả cao, giảm bớt đồng thời phải gắn với bảo đảm kiểm soát chặt chẽ thủ tục hành chính, tránh phát sinh thủ tục mới gây phiền hà, tạo hành lang pháp lý cho người dân tham giám sát việc thực hiện thủ tục hành chính từ cấp chính quyền.

Chính phủ đã nhận rõ những hạn chế, những tồn tại, khuyết điểm của thủ tục hành chính và đang nỗ lực chủ động tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp trong đó ưu tiên tập trung hoàn thành vào quý 4-2010 và 6 tháng đầu năm 2011. Với khẩu hiệu "Chung tay cùng cải cách thủ tục hành chính", đề nghị:

- Đối với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ưu tiên đưa vào chương trình xây dựng luật và pháp lệnh của Quốc hội năm 2011 việc sửa đổi, bổ sung những luật, pháp lệnh bảo đảm việc thực thi các phương án đơn giản hóa những thủ tục hành chính.

- Đối với các bộ, ngành địa phương, đề nghị tổ chức thực hiện nghiêm túc đúng tiến độ và chất lượng phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính được Chính phủ thông qua. Nếu phát hiện cán bộ tiêu cực, nhũng nhiễu, gây khó cho người dân và doanh nghiệp, cần kịp thời thay thế ngay, đáp ứng nguyện vọng của người dân và doanh nghiệp.