Giáo dục quyền con người: Những vấn đề lý luận và thực tiễn

TCCSĐT - Trong hai ngày 9 và 10-10, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Dự án “Diễn đàn giáo dục về quyền con người ở bậc đại học và sau đại học” thuộc Chương trình Quản trị công và Cải cách hành chính theo Hiệp định tài trợ giữa Chính phủ Đan Mạch và Chính phủ Việt Nam, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học: “Giáo dục quyền con người: Những vấn đề lý luận và thực tiễn”.

Tham dự Hội thảo có các đại biểu đại diện các ban, ngành Trung ương, địa phương, các chuyên gia nghiên cứu, giảng dạy tại các trường đại học, viện nghiên cứu.

Quyền con người, thực hiện và bảo vệ quyền con người là một trong những giá trị phổ quát của xã hội loài người. Trong điều kiện lịch sử cụ thể ở Việt Nam, giá trị phổ quát đó được tiếp nhận, từng bước phát triển trên cơ sở cân nhắc những đặc điểm đặc thù về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hoá, dân tộc, truyền thống và các đặc điểm đặc thù khác. Ở nước ta trong thời gian qua và hiện nay, quyền con người nói chung, giáo dục quyền con người nói riêng ở phương diện giá trị đang được quan tâm nhiều hơn trong tư duy chính trị - pháp lý Việt Nam.

Quyền con người, thực hiện và bảo vệ quyền con người là một giá trị tổng hợp, do vậy khi nghiên cứu và vận dụng giá trị đó đòi hỏi phải có cách tiếp cận tổng hợp, bao gồm cả các phương diện triết lý, lịch sử, lý luận, điều chỉnh pháp luật, tổ chức thực hiện các quyền đó và các phương diện khác ở mức độ quốc tế, khu vực và ở Việt Nam. Việc tìm hiểu tổng thể những vấn đề nói trên sẽ góp phần làm sáng tỏ quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam về việc coi con người là động lực, mục tiêu, là trung tâm của sự phát triển xã hội ở Việt Nam. Để có được những hiểu biết đó, phải thông qua và bằng giáo dục quyền con người.

Từ trước tới nay, Đại hội đồng Liên hợp quốc, các tổ chức chuyên môn của Liên hiệp quốc, các tổ chức quốc tế, khu vực và các quốc gia, trong đó có Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp lý về quyền con người, thực hiện và bảo vệ quyền con người, bao gồm những quy định về các nhóm quyền con người, nội dung các quyền con người, cơ chế thực hiện quyền con người nói chung và cơ chế thực hiện từng quyền con người nói riêng; những quy định về thực hiện và bảo vệ quyền con người nói chung, thực hiện và bảo vệ từng quyền con người nói riêng và những vấn đề khác có liên quan. Để có được những nhận thức đầy đủ, toàn diện về các quy định đó, như thực tiễn ở phạm vi quốc tế và ở từng quốc gia cho thấy, đòi hỏi phải thực hiện bằng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau, trong đó có giáo dục về quyền con người.

Thực tiễn thực hiện và bảo vệ quyền con người ở phạm vi từng quốc gia, từng khu vực và quốc tế cho thấy rằng, ngoài sự hiểu biết các quyền, đòi hỏi mỗi người phải có năng lực, khả năng, kỹ năng thực hiện, bảo vệ, đặc biệt là năng lực, khả năng, kỹ năng sử dụng và bảo vệ các quyền của mình. Đồng thời, phải có ý thức đầy đủ về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với người khác; đòi hỏi các cán bộ, công chức, viên chức của Nhà nước và của các tổ chức chính trị - xã hội, một mặt, phải có năng lực, khả năng làm thoả mãn các quyền con người và mặt khác, cũng phải có trách nhiệm cao trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Tất cả những năng lực, khả năng, kỹ năng, trách nhiệm và nghĩa vụ nói trên, cùng với các quy định của pháp luật về quyền con người tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho việc thực hiện và bảo vệ quyền con người và chỉ có được thông qua giáo dục quyền con người, bằng con đường giáo dục quyền con người.

Quá trình đổi mới, quá trình dân chủ hoá đời sống xã hội đang đi vào chiều sâu và chiều rộng, sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay và cùng với sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trên nhiều phương diện là Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã và đang đặt ra các đòi hỏi cao hơn, nhiều hơn, đầy đủ và toàn diện hơn về giáo dục quyền con người.

Chính vì những điều nói trên và cùng với các điều khác nói lên nhu cầu tăng cường giáo dục quyền con người trong giai đoạn hiện nay ở nước ta.

Hội thảo có mục đích tổng quát là bước đầu làm sáng tỏ một cách có hệ thống, tổng thể và toàn diện những vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục quyền con người theo hướng tiếp cận đa ngành và liên ngành khoa học xã hội, đa ngành và liên ngành luật học để góp phần nâng cao nhận thức của các chủ thể trong xã hội về quyền con người, về thực hiện và bảo vệ quyền con người trong thực tiễn.

Mục tiêu tổng quát đó đặt ra cho Hội thảo bốn nhiệm vụ cụ thể là:

- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về giáo dục quyền con người.

- Đánh giá khái quát thực trạng giáo dục quyền con người ở Việt Nam trên tất cả các phương diện của nó.

- Tìm hiểu kinh nghiệm giáo dục quyền con người của quốc tế, khu vực và một số nước trên thế giới.

- Đưa ra các kiến nghị hoàn thiện hệ thống giáo dục quyền con người ở Việt Nam hiện nay./.