Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng được ban hành là bước cụ thể hóa tinh thần Đại hội XII vào thực tiễn cuộc sống, đáp ứng tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Nghị quyết khẳng định, bên cạnh những thuận lợi, thời cơ mới cũng có không ít khó khăn, thách thức, nhất là: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước. Tình hình mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ không chỉ ở cấp cơ sở mà ở cả một số cơ quan Trung ương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty... Những hạn chế, khuyết điểm nêu trên làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng; làm tổn thương tình cảm và suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, là một nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ”(2).

Tình hình trên đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ cấp thiết phải đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Xuất phát từ những yêu cầu và nhiệm vụ của thời kỳ mới, về quán triệt sâu sắc Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, và công tác xây dựng, triển khai thực hiện Kế hoạch số 04-KH/TW, ngày 16-11-2016, của Bộ Chính trị, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong thời gian tới cần tập trung thực hiện một số vấn đề sau đây:

Một là, các cấp ủy, tổ chức đảng cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và phải coi đây là biện pháp quan trọng để thực hiện thành công Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII.

Những năm qua, công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng đã có nhiều chuyển biến, tiến bộ cả trong nhận thức và hành động. Tuy nhiên, còn không ít cấp ủy, tổ chức đảng chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, nên chất lượng chưa cao; nhìn chung “Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái... Việc thực hiện kỷ cương, kỷ luật của Đảng chưa nghiêm, còn có biểu hiện “nhẹ trên, nặng dưới”(3). Qua xử lý vi phạm kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên ở các cấp nhận thấy, một trong những nguyên nhân vi phạm là do thiếu kiểm tra, giám sát; nếu được kiểm tra, giám sát thường xuyên hơn thì hậu quả vi phạm sẽ ít nghiêm trọng hoặc có thể không xảy ra.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, trước hết phải coi trọng việc tổ chức học tập Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Quán triệt sâu sắc mục tiêu và thực hiện tốt các yêu cầu, nhiệm vụ của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong thời gian tới là ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, xây dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Qua học tập Nghị quyết, mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ làm công tác kiểm tra phải nhận diện đúng các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ để kịp thời đấu tranh với những sai phạm. Phải nhận thức sâu sắc rằng, “Từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc”(4). Nhận diện đúng những biểu hiện trên, mỗi cán bộ, đảng viên có cơ sở để tự phê bình và phê bình, tự răn mình và tự sửa chữa những biểu hiện đó khi còn manh nha; đồng thời, những biểu hiện này là căn cứ để thực hiện công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng.

Điều quan trọng hơn là nhận thức đó phải được biến thành hành động cụ thể, tự giác của các cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp, thông qua việc xác định, xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình kiểm tra, giám sát thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ và nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đẩy mạnh công tác kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng. Người đứng đầu cấp ủy phải đích thân tổ chức thực hiện các cuộc kiểm tra, giám sát; thường xuyên kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức đảng ở những vị trí quan trọng, lĩnh vực nhạy cảm, lĩnh vực dễ xảy ra vi phạm. Xử lý nghiêm minh các tập thể, cá nhân ban hành văn bản không đúng, không phù hợp hoặc thực hiện không nghiêm túc các nội dung nghị quyết, kết luận của Đảng. Mọi vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên đều phải được xem xét, xử lý công khai, minh bạch, khách quan, dân chủ, thận trọng và chặt chẽ theo đúng nguyên tắc, quy trình, thủ tục của Đảng. Qua kiểm tra, giám sát phải chú trọng phát hiện những nhân tố tích cực trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của toàn Đảng nói chung và của từng cấp ủy, tổ chức đảng nói riêng để nhân rộng, lấy cái tích cực lấn át cái tiêu cực.

Hai là, trọng tâm của công tác kiểm tra, giám sát ở các cấp trong thời gian tới là phục vụ có hiệu quả việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, với phương châm: “kết hợp giữa “xây” và “chống”; “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách”(5).

Công tác kiểm tra, giám sát phải xuất phát từ nhiệm vụ chính trị, phục vụ nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, coi đó là nguyên tắc bảo đảm cho việc thực hiện đúng mục tiêu, quan điểm, nâng cao chất lượng, hiệu quả trong hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng. Đại hội XII của Đảng đã xác định: “Chú trọng kiểm tra, giám sát người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao và việc giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, không để người thân trong gia đình lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi. Tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các ban cán sự đảng, đảng đoàn, các tổ chức đảng ở các cơ quan nhà nước, các đơn vị kinh tế và các lĩnh vực dễ xảy ra sai phạm”(6). Các cấp ủy, tổ chức đảng cần căn cứ vào nội dung trên và các nhiệm vụ đề ra trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII và đặc điểm của địa phương, đơn vị mình để lãnh đạo, chỉ đạo, lựa chọn lĩnh vực, đối tượng kiểm tra, giám sát cho phù hợp. Cần tập trung vào những vấn đề sau:

Thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực, “lợi ích nhóm”, “sân sau”, trục lợi trong quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản công, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, vốn đầu tư, đất đai, tài nguyên, khoáng sản, tài chính, ngân hàng, thuế, hải quan, phân bổ, quản lý và sử dụng biên chế..., nhất là các vụ, việc gây bức xúc trong dư luận để củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Tăng cường kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng; mở rộng đối tượng, nội dung kiểm tra theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII.

Kiểm tra, xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ, việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực với thái độ công tâm, khách quan, trong sáng, không chịu bất kỳ một sức ép của bất cứ tổ chức, cá nhân nào, không có vùng cấm, không “nhẹ trên, nặng dưới”. Quá trình tổ chức thực hiện kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật trong Đảng phải bám sát các quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Trung ương và phải có chương trình, kế hoạch công tác cụ thể.

Ba là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các quy định của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng.

Để nâng cao chất lượng hiệu quả và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành tương đối đồng bộ các văn bản của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, giúp cho các cấp ủy, tổ chức đảng, bước đầu khắc phục được những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng.

Trong thời gian tới, Ủy ban Kiểm tra Trung ương tiếp tục phối hợp với các cơ quan, tổ chức đảng có liên quan tập trung nghiên cứu, tham mưu, trình Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét ban hành các quy định, quy chế mới nhằm bổ sung, phát triển quan điểm, nguyên tắc về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là những vấn đề còn bất cập, vướng mắc cần làm rõ trong công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng, như: “Nghiên cứu việc tăng thẩm quyền và chế tài xử lý trách nhiệm của ủy ban kiểm tra các cấp trong việc kiểm tra, giám sát, kỷ luật đối với tổ chức đảng, đảng viên. Rà soát, hoàn thiện các quy định của Đảng và Nhà nước về xử lý kỷ luật, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ giữa kỷ luật của Đảng với kỷ luật hành chính của Nhà nước”(7); quy định về kiểm tra, giám sát việc kê khai tài sản của cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; sửa đổi, bổ sung quy định về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm; quy định về kiểm tra của tổ chức đảng đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên...

Cần thiết phải có cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả đối với cán bộ, đảng viên có chức vụ, quyền hạn, một mặt, bảo đảm đầy đủ điều kiện để thực thi trách nhiệm, quyền hạn một cách hiệu quả; mặt khác, kiềm chế để quyền lực không bị bóp méo, không trở thành công cụ để mưu lợi cá nhân, làm phương hại đến quyền lợi của nhân dân, sự tồn vong của Đảng và chế độ. Thực hiện các biện pháp ngăn ngừa sự tha hóa quyền lực của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý là yêu cầu cấp bách hiện nay, để không có cơ hội câu kết, hình thành “nhóm lợi ích” tiêu cực, tham nhũng; tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước trong hoạt động của xã hội. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát đối với tổ chức đảng và đảng viên. Mọi tổ chức đảng và đảng viên đều được kiểm tra, giám sát và chịu sự kiểm tra, giám sát của Đảng, dù bất kỳ người đó là ai, giữ chức vụ gì nhằm ngăn ngừa nguy cơ “tha hóa” quyền lực.

Bốn là, để hoàn thành các nội dung nêu trên, điều quan trọng và tiên quyết là phải tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp, đáp ứng yêu cầu “Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp đủ về số lượng, bảo đảm chất lượng, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ; có phẩm chất đạo đức cách mạng, có bản lĩnh chính trị, kinh nghiệm, tính chiến đấu cao, có kỹ năng nghiệp vụ thuần thục, phương pháp công tác khoa học, công tâm, khách quan, sâu sát, thận trọng và ứng xử có văn hóa”(8).

Những năm qua, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp luôn chú trọng tổ chức và phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ kiểm tra. Tuy nhiên, trong tổng số 72.044 cán bộ kiểm tra chuyên trách và kiêm chức từ Trung ương đến cơ sở (chuyên trách cấp xã có 15.199 đồng chí; từ cấp huyện đến Trung ương có 5.917 đồng chí), thì số lượng cán bộ được tập huấn mới chỉ đáp ứng khoảng 40% - 50% so với nhu cầu thực tế, đặc biệt là cấp cơ sở; nội dung, chất lượng đào tạo còn bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Nhiệm vụ công tác kiểm tra, giám sát trong thời gian tới hết sức nặng nề; cán bộ kiểm tra luôn phải đối mặt, đấu tranh với những sai phạm, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên, thậm chí là những người thân. Đó là những thách thức không nhỏ đối với cán bộ kiểm tra. Vì thế, từ tính chất công việc có tính đặc thù đó, cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp phải thường xuyên đổi mới công tác tuyển chọn, quy hoạch, bồi dưỡng, đào tạo, bổ nhiệm, đề bạt, bố trí, luân chuyển, sử dụng, khen thưởng, kỷ luật để xây dựng và củng cố đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp. Phối hợp với các cơ quan liên quan đổi mới chương trình và giáo trình đào tạo; tập trung đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ kiểm tra các cấp, không chỉ về phương pháp công tác, các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, mà còn phải tăng cường nghiên cứu về lý luận chính trị (thực tế đang là điểm yếu), để có đủ kiến thức, trình độ đáp ứng cho hoạt động kiểm tra, giám sát, đấu tranh với những suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Đông đảo cán bộ, đảng viên, nhân dân phấn khởi đón nhận Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII và kỳ vọng vào thành công của việc thực hiện Nghị quyết này. Ủy ban kiểm tra và đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp phải xác định quyết tâm, phát huy cao độ vai trò, trách nhiệm của mình trước Đảng và nhân dân, tập trung thực hiện Nghị quyết, tích cực góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, xứng đáng với sự tin cậy của Đảng và nhân dân ta./.

------------------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 198 - 199

(2) Nghị quyết số 04-NQ/TW, ngày 30-10-2016, của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến, “tự chuyển hóa” trong nội bộ

(3) Nghị quyết số 04-NQ/TW đã dẫn

(4) Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 4 khóa XII

(5) Nghị quyết số 04-NQ/TW đã dẫn

(6) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 208 - 209

(7) Nghị quyết số 04-NQ/TW đã dẫn

(8) Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X (về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội 2007, tr. 84 - 85