Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 17-1-2011 đến ngày 23-1-2011)

TCCSĐT - Ngày 17-1-2011, Bộ trưởng Tài chính 17 nước khu vực đồng ơ-rô (Eurozone) bắt đầu cuộc họp hai ngày tại Brúc-xen (Bỉ) nhằm thảo luận về một thỏa thuận tăng quy mô quỹ cứu trợ cho các nước thành viên có nguy cơ vỡ nợ, đồng thời xoa dịu những quan ngại trên thị trường rằng sau Hy Lạp và Ai-len, những nước khác như Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha có thể cần được giải cứu.

1. Khu vực đồng ơ-rô thảo luận cải tổ Quỹ cứu trợ khủng hoảng

Ngày 17-1-2011, Bộ trưởng Tài chính 17 nước khu vực đồng ơ-rô (Eurozone) bắt đầu cuộc họp hai ngày tại Brúc-xen (Bỉ) nhằm thảo luận, về một thỏa thuận tăng quy mô quỹ cứu trợ cho các nước thành viên có nguy cơ vỡ nợ, đồng thời xoa dịu những quan ngại trên thị trường rằng sau Hy Lạp và Ai-len, những nước khác như Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha có thể cần được giải cứu. Các bộ trưởng đang phải chịu áp lực tìm ra quan điểm chung về “quy mô cũng như phạm vi” cải tổ quỹ cứu trợ. Bỉ đề xuất tăng gấp hai lần quy mô cứu trợ, từ 750 tỉ ơ-rô (1.000 tỉ USD) hiện nay lên 1.500 tỉ ơ-rô. Pháp kiến nghị cho phép quỹ này được mua trái phiếu của những nước gặp khó khăn trong khu vực đồng ơ-rô tại các thị trường thứ cấp. Trong khi đó, Ðức - quốc gia đóng góp lớn nhất cho quỹ, vẫn cho rằng không có lý do gì phải vội vàng, bất chấp việc Chủ tịch Ủy ban châu Âu Hô-xê Ma-nu-en Ba-rô-xô (José Manuel Barroso) kêu gọi các nhà lãnh đạo EU mở rộng nguồn ngân sách cho quỹ này tại hội nghị cấp cao dự kiến vào ngày 4-2 tới. Ngày 18-1-2011, các nhà đầu tư tỏ ra bi quan về khả năng đạt thỏa thuận tại cuộc họp nói trên, khiến đồng ơ-rô tiếp tục giảm giá so với USD, một ơ-rô chỉ còn đổi được 1,325 USD trên thị trường châu Á.

Ngày 18-1-2011, trong nghiên cứu được công bố tại thành phố Giô-han-ne-xbớc (Johannesburg) của Nam Phi, Liên hợp quốc nhận định tăng trưởng kinh tế của các nước châu Phi hiện nay không đủ để đưa châu lục nghèo nhất thế giới này thoát khỏi đói nghèo và thực hiện thành công các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG). Theo nghiên cứu mới này, thu nhập bình quân tính theo đầu người của châu Phi có thể tăng cao nhất là 2,7% năm 2011 và 2,8% năm 2012, thấp hơn mức tăng tối thiểu là 3%, ngưỡng để có thể đáp ứng mục tiêu xóa nghèo đói. Với tốc độ tăng dân số hiện nay của châu Phi, mức tăng trên dưới 5% của nền kinh tế không thể đáp ứng MDG giảm 50% số người sống nghèo khổ cho đến năm 2015. Tỉ lệ thất nghiệp và bán thất nghiệp cao và việc làm luôn dễ bị tổn thương, cùng với nạn thiếu dinh dưỡng ngày càng lan rộng sẽ luôn ám ảnh châu lục Đen trong tương lai gần. Liên hợp quốc dự báo với tốc độ giảm đói nghèo từ 58% dân số năm 1990 xuống 51% dân số năm 2005, cho đến năm 2015, châu lục Đen chỉ giảm được cao nhất 29% số người đói nghèo. Nghiên cứu của Liên hợp quốc nhấn mạnh trong 53 nước châu Phi, chỉ có rất ít nước có tăng trưởng kinh tế khả quan trong năm 2011. Ga-na, nước bắt đầu sản xuất dầu năm 2011 sẽ có tốc độ tăng trưởng 15% năm 2011 và 8% năm 2012. Trong khi đó, Ê-ti-ô-pi với tốc độ tăng trưởng 9,4% và Tan-da-ni-a với tốc độ tăng trưởng 6,5% trong năm 2011được coi là những nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế lớn nhất châu Phi.

3. Ra mắt Hội Xúc tiến kinh tế - thương mại ASEAN - Trung Quốc

Ngày 18-1, Hội Xúc tiến kinh tế - thương mại ASEAN - Trung Quốc đã ra mắt tại Thủ đô Băng-cốc, Thái-lan, với mục đích thúc đẩy giao lưu và hợp tác giữa doanh nghiệp Trung Quốc và các nước ASEAN, tăng cường sức cạnh tranh của khu vực. Hội ra đời dưới sự hỗ trợ của Bộ Thương mại Thái-lan, giới doanh nghiệp các nước ASEAN và Trung Quốc, nhân kỷ niệm một năm Ngày thành lập Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc (1-1-2010 - 1-1-2011) - khu vực tự do thương mại lớn thứ ba thế giới sau Liên hiệp châu Âu (EU) và Bắc Mỹ, với 1,9 tỉ người tiêu dùng và tổng giá trị trao đổi thương mại đạt 4.500 tỉ USD. Phát biểu ý kiến tại lễ ra mắt, Chủ tịch “Hội Xúc tiến kinh tế - thương mại ASEAN - Trung Quốc” Dương Phương Thư cho biết, tôn chỉ của Hội là phát huy vai trò cầu nối trong hợp tác kinh tế -thương mại ASEAN - Trung Quốc, tạo cơ hội cho đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp hai bên. Cùng ngày, Hội đã tổ chức Diễn đàn Hợp tác kinh tế - thương mại ASEAN-Trung Quốc, với chủ đề “Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc: Kết nối thông tin, chia sẻ tài nguyên, hài hòa và cùng thắng”. Tại diễn đàn, đại diện Chính phủ cùng giới doanh nghiệp Trung Quốc và các nước ASEAN đã thảo luận và đạt được nhiều đồng thuận về hợp tác thương mại.

4. Hội nghị thượng đỉnh A-rập thông qua tuyên bố chung

Chiều 19-1-2011, Hội nghị thượng đỉnh Arập về kinh tế, phát triển và xã hội lần thứ hai đã kết thúc tại Xam en-Xếch (Sharm el-Sheik), Ai Cập, với việc thông qua tuyên bố chung về thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực. Tuyên bố chung tái khẳng định quyết tâm của các nhà lãnh đạo A-rập nhằm thúc đẩy thực hiện hàng loạt chương trình phát triển kinh tế đã được nêu ra trong các nghị quyết từ hội nghị thượng đỉnh lần thứ nhất diễn ra tại Cô-oét (Kuwait) năm 2009. Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo cam kết xúc tiến hợp tác xây dựng cơ sở hạ tầng nội khối, đặc biệt là mạng lưới đường sắt, vận tải biển và hệ thống viễn thông; tiếp tục các nỗ lực thiết lập Liên minh thuế quan vào năm 2015, nhằm hướng tới thành lập thị trường chung A-rập. Các nhà lãnh đạo cũng nhất trí lập quỹ trị giá 2 tỉ USD để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại tất cả các nước A-rập, tạo cơ hội việc làm, giúp thanh niên A-rập hòa nhập xã hội. Hội nghị nhất trí bác bỏ mọi sự can thiệp của nước ngoài vào công việc nội bộ của các nước A-rập. Lãnh đạo các nước A-rập cũng lên án các hành động khủng bố và bày tỏ quyết tâm loại bỏ mọi hoạt động khủng bố trong khu vực, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế giữ cam kết và loại bỏ chủ nghĩa khủng bố cũng như chủ nghĩa cực đoan.

Ngày 20-1-2011, Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) Clau Xoáp (Klaus Schwab) đã kêu gọi cộng đồng thế giới hành động thận trọng để tránh nguy cơ khủng hoảng kinh tế toàn cầu phát triển thành khủng hoảng xã hội toàn cầu như vừa diễn ra ở một số nước. Báo cáo mới đây của WEF đã nhận diện ba nguy cơ gắn bó chặt chẽ với nhau có thể đẩy thế giới vào cuộc khủng hoảng xã hội là kinh tế bao gồm tài chính, thương mại và tiền tệ; nguyên liệu thô, đặc biệt là tác động của giá năng lượng tăng và nguồn nước giảm đối với giá lương thực; buôn bán bất hợp pháp, tham nhũng và các nhà nước yếu kém. Sự dịch chuyển quyền lực chính trị và kinh tế từ Tây sang Đông và từ Bắc sang Nam cùng với tốc độ vũ bão của đổi mới công nghệ đã tạo ra một thực tiễn hoàn toàn mới, trong khi các hệ thống toàn cầu và các mô hình quyết định chính sách của thế giới hiện tại không theo kịp tốc độ và sự phức tạp của tất cả những biến đổi này. Tổng nợ công của thế giới đã tăng từ 57.000 tỉ USD năm 2000 lên 109.000 tỉ USD năm 2009, tăng gấp đôi sau một thập kỷ và hiện nay, thế giới cần khẩn cấp 100.000 tỉ USD nữa để hỗ trợ tiến trình phục hồi kinh tế sau khủng hoảng. Nguy cơ khủng hoảng xã hội vẫn tiềm ẩn và có thể bùng lên bất cứ lúc nào.

6. WB điều chỉnh tăng hỗ trợ phát triển của châu Phi

Ngày 20-1-2011, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố các điều chỉnh chiến lược đối với "Kế hoạch hành động châu Phi" được hoạch định và thực hiện từ năm 2005 nhằm thúc đẩy hiệu quả hơn phát triển của châu lục Đen trong năm năm tới. Phó Chủ tịch WB phụ trách khu vực châu Phi Ô-bi-a-ghê-li Ê-déc-uê-xi-li (Obiageli Ezekwesili) nhấn mạnh các điều chỉnh đối với "Kế hoạch hành động châu Phi" để xây dựng chiến lược mới "Tương lai của châu Phi và sự ủng hộ của WB" nhằm tăng cường sự tiếp cận và làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác với châu Phi từ nay đến năm 2016 trên cơ sở các ý kiến tư vấn của hơn 2.000 học giả châu Phi và quốc tế tham gia tư vấn trực tiếp hoặc trực tuyến suốt tám tháng qua. WB sẽ hỗ trợ châu Phi tăng cường đối tác thương mại Á-Phi, nâng cao lợi ích của châu Phi với vị thế của một địa chỉ kinh doanh hấp dẫn nhằm tăng sức cạnh tranh của châu Phi, thúc đẩy sự tham gia của các đối tác phi nhà nước như các tổ chức phi chính phủ, xã hội dân sự... vào việc xây dựng, thực hiện, giám sát và đánh giá các viện trợ phát triển đối với châu Phi. Đồng thời, WB cũng hỗ trợ châu Phi đẩy mạnh phát triển nông nghiệp nhằm cải thiện an ninh lương thực, xóa đói nghèo, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân vốn là động lực tạo việc làm đặc biệt cho thanh niên và phụ nữ.

7. ECOSOC tập trung vào giáo dục để thúc đẩy MDG  

Ngày 20-1-2011, trong kỳ họp thảo luận chương trình hành động năm 2011, Hội đồng Kinh tế Xã hội Liên hợp quốc (ECOSOC) xác định tiêu điểm của chương trình hành động năm nay là thúc đẩy giáo dục trong khuôn khổ thực hiện các Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG) và chương trình "Giáo dục cho tất cả mọi người" nhằm đẩy nhanh tiến trình thực hiện các MDG khác. Mặc dù MDG về giáo dục đã đạt được nhiều tiến bộ hơn so với các MDG khác, tuy nhiên, trên thế giới vẫn còn 72 triệu trẻ em trong độ tuổi đi học không được đến trường, cứ sáu người trưởng thành trên thế giới lại có một người không biết đọc, trong đó 2/3 là phụ nữ. Vì vậy, Liên hợp quốc đã coi mục tiêu trao quyền cho phụ nữ là mục tiêu chiến lược lớn. Thế giới cần sự đoàn kết toàn cầu lớn hơn để tạo ra một thế giới thịnh vượng và ổn định hơn cho các thế hệ tương lai. ECOSOC là thực thể quan trọng của Liên hợp quốc để khai thác các cơ hội chiến lược đang mở ra đối với nhân loại. Thúc đẩy các quan hệ đối tác để phát triển, thực hiện các MDG đúng hạn vào năm 2015, cũng như sau năm mục tiêu này là nhiệm vụ chủ chốt của ECOSOC. Thúc đẩy MDG về giáo dục cũng là hành động tăng cường cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy quyền con người và cải thiện các phản ứng đối với các cuộc khủng hoảng nhân đạo.

8. Tổng thống Ô-ba-ma sẽ tái tranh cử vào năm 2012

Phát biểu với báo giới ngày 20-1-2011, người phát ngôn Chính phủ Mỹ Rô-bớt Ghíp (Robert Gibbs) nhấn mạnh: "Chúng tôi đã đạt được tiến bộ trong việc đưa nền kinh tế của đất nước trở lại bình thường và tôi cho rằng Tổng thống muốn tiếp tục nỗ lực hồi sinh nền kinh tế". Ông Ghíp cho biết, vài tháng nữa Tổng thống B. Ô-ba-ma sẽ nộp hồ sơ ứng cử lên Ủy ban bầu cử liên bang và chiến dịch tranh cử sẽ bắt đầu. Giới phân tích chính trị cho rằng, việc ông B.Ô-ba-ma tái tranh cử là điều chắc chắn vì ông đã thành công trong việc vực lại nền kinh tế hàng đầu thế giới khỏi cuộc suy thoái tồi tệ nhất từ những năm 30 của thế kỷ trước, đã làm mới hình ảnh nước Mỹ tại các nước khác và đưa quân Mỹ từ I-rắc về nước trong khi vẫn duy trì được sứ mệnh của nước này tại Áp-ga-ni-xtan. Việc xử lý rốt ráo vụ thảm sát mới đây tại bang A-ri-rô-na cũng khiến uy tín của Tổng thống B. Ô-ba-ma "tăng điểm" trong mắt người dân. Báo chí Mỹ đưa tin, ông B. Ô-ba-ma sẽ chính thức nộp đơn ứng cử vào khoảng tháng 3 tới và sẽ cử Phó chánh văn phòng Nhà Trắng Gim Ma-xi-na (Jim Messina) làm giám đốc chiến dịch tranh cử với sự hỗ trợ của hai đảng viên Dân chủ Giu-li-an-na Xmút (Julianna Smoot) và Gien-ni-phơ Ô’Ma-lây Đin-lơn (Jennifer Ô'Malley Dillon). Cố vấn cao cấp Đê-vít A-xen-rót (David Axelrod) và chính ông Ghíp cũng sẽ là các phụ tá của Tổng thống Ô-ba-ma trong chiến dịch tái tranh cử tới đây.

9. Chuyến thăm lịch sử tới Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào

Từ ngày 18 đến ngày 21-1-2011, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã có chuyến thăm cấp nhà nước 4 ngày tới Mỹ. Theo Tân Hoa Xã, trong chuyến thăm lịch sử này, lãnh đạo hai nước đã đạt được đồng thuận trong xây dựng quan hệ đối tác hợp tác Mỹ-Trung trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và vì lợi ích của cả hai bên. Trong cuộc họp báo chung trước đó tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma đánh giá cao chuyến thăm của nhà lãnh đạo Trung Quốc, coi đây là một cơ hội để đặt nền móng cho mối quan hệ Mỹ - Trung trong vòng 3 thập kỷ tới. Chủ tịch Trung Quốc cùng bày tỏ mong muốn phối hợp với Mỹ nhằm phát huy hết tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực tài chính, năng lượng, môi trường, phát triển cơ sở hạ tầng và nhiều lĩnh vực khác. Ông hy vọng Mỹ cũng sẽ làm việc trên tinh thần như vậy và sớm nới lỏng các rào cản đối với xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc. Tổng thống B. Ô-ba-ma nhấn mạnh các thỏa thuận thương mại trị giá 45 tỉ USD ký với Trung Quốc sẽ giúp tạo thêm 235.000 việc làm cho người dân Mỹ, tuy nhiên, ông cũng muốn Trung Quốc tạo một môi trường kinh doanh công bằng cho các công ty Mỹ. Tổng thống Mỹ cũng kêu gọi Trung Quốc "điều chỉnh" chính sách tỉ giá đồng Nhân dân tệ (NDT) mà Mỹ cho là đang được định giá thấp hơn so với thực tế nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Trung Quốc trên thị trường thế giới.

10. OPEC bác bỏ sức ép đòi tăng sản lượng khai thác dầu mỏ

Ngày 21-1-2011, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) đã bác bỏ sức ép đang gia tăng đòi tăng sản lượng khai thác và cung ứng dầu mỏ khi giá dầu ở châu Á và châu Phi lần đầu tiên trong 2 năm qua đã tăng vượt quá 100 USD/thùng. Trong tuyên bố của mình, OPEC khẳng định lượng dầu cung ứng trên thị trường hiện nay vẫn cao hơn nhu cầu. Lượng dầu dự trữ của các công ty dầu mỏ ở các nền kinh tế phát triển nhất hiện ở mức 2.742 tỉ thùng, cao nhất trong vòng 5 năm qua. Lượng dầu dự trữ trên toàn cầu hiện cũng ở mức cao nhất trong 5 năm qua và có thể đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế thế giới trong 60 ngày. OPEC chỉ hành động nếu lượng dầu cung ứng thiếu hụt so với nhu cầu của nền kinh tế thế giới và lượng dự trữ dầu mỏ của các quốc gia. Chủ tịch OPEC, Bộ trưởng dầu mỏ Iran, ông Ma-xút Mia Ca-de-mi (Masoud Mir-Kazemi) đã bác bỏ lời kêu gọi của Cơ quan Năng lượng thế giới (IEA) về tăng sản lượng khai thác để giảm giá dầu. Ông cho rằng giá dầu ở châu Á và châu Phi vượt ngưỡng 3 con số không đáng lo ngại và không dẫn đến tình trạng khẩn cấp toàn cầu. Không một thành viên nào của OPEC coi số liệu mới về giá dầu là bất hợp lý và đáng báo động. Tổng Thư ký OPEC En Bátri (El-Badri) nhấn mạnh OPEC sẽ đáp lại những tín hiệu chắc chắn cảnh báo nhu cầu dầu mỏ tăng cao song song với mức dự trữ trên toàn cầu xuống thấp.

11. Nhóm P5+1 và I-ran đàm phán về vấn đề hạt nhân

Trong hai ngày 21 và 22-1-2011, tại I-xtan-bun đã diễn các cuộc đàm phán gồm đại diện của “Nhóm 5+1” gồm 5 thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (Nga, Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Anh) và Đức và đại diện của Cao ủy EU về đối ngoại, an ninh, bà Ca-trin Ét-tôn với người dẫn đầu đoàn I-ran là Thư ký Hội đồng tối cao về an ninh quốc gia, ông Xa-ít Gia-li-li. Đây là vòng đàm phán hạt nhân thứ hai giữa nhóm P5+1 và Iran sau thời gian gián đoạn 14 tháng. Vòng đàm phán thứ nhất, diễn ra trong các ngày 6 và7/12/2010 tại Giơnevơ (Geneve, Thụy Sĩ), kết thúc trong bất đồng. Phát biểu trước báo giới sau hai ngày đàm phán, Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Ca-tơ-rin Át-tơn (Catherine Ashton), người đứng đầu đoàn đàm phán của P5+1 cho biết, vòng đàm phán này không đạt được thỏa thuận nào do những tranh cãi về nội dung các cuộc đàm phán trong tương lai. I-ran kiên quyết đòi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt nhà nước Hồi giáo và coi đây là điều kiện tiên quyết. Tê-hê-ran (Tehran) cũng đòi hỏi các cường quốc thừa nhận I-ran có quyền làm giàu u-ra-ni. Người đứng đầu đoàn đàm phán của P5+1 khẳng định những yêu cầu trên của I-ran là không thể chấp nhận, tuy nhiên bà Ca-tơ-rin Át-tơn xác nhận cánh cửa đàm phán vẫn để ngỏ đối với I-ran. Phó Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân I-ran, ông A-bôn-phát Dô-rê-van (Abolfazl Zohrevand) cũng xác nhận các cuộc đàm phán giữa Iran và nhóm P5+1 sẽ được tiến hành trong tương lai, tuy nhiên các bên vẫn chưa quyết định được thời gian và địa điểm. I-ran từ chối đàm phán song phương với Mỹ.

12. Hội nghị các chuyên gia về giải trừ quân bị của Liên hợp quốc

Ngày 23-1-2011, tại Bắc Kinh (Trung Quốc) đã diễn ra Hội nghị các chuyên gia về giải trừ quân bị của Liên hợp quốc. Phát biểu tại hội nghị, Đại diện cấp cao của Liên hợp quốc về các vấn đề giải trừ quân bị, Xéc-giô Đua-tê (Sergio Duarte), nhấn mạnh mặc dù các quyết định về giải trừ quân bị thuộc về các nhà nước có chủ quyền nhưng giới truyền thông có vai trò đặc thù trong việc định hình các quan hệ rộng lớn hơn giữa chính phủ và xã hội, tác động mạnh mẽ đến tương lai của mọi nỗ lực giải trừ quân bị cấp quốc gia và quốc tế. Ông Đua-tê ghi nhận các phương tiện truyền thông ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương đã có những đóng góp to lớn, hỗ trợ các chính phủ và tổ chức xã hội dân sự trong nỗ lực giải trừ quân bị, ngăn chặn nguy cơ vũ khí giết người hàng loạt rơi vào tay các phần tử khủng bố. Ông Đua-tê kêu gọi giới truyền thông hành động tích cực hơn nữa vì thế giới luôn đứng trước nguy cơ phổ biến các loại vũ khí giết người hàng loạt cũng như nạn buôn lậu vũ khí thông thường, trong khi nhân loại vẫn phải giải quyết các nhu cầu bức thiết về kinh tế - xã hội. Chi phí quân sự toàn cầu hàng năm không ngừng tăng lên đã làm chệch hướng đầu tư cho các nguồn nhân lực và tài lực nhằm đáp ứng nhu cầu bức thiết nhất về kinh tế - xã hội và phát triển con người./.

*** Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 10-1-2011 đến ngày 16-1-2011)