Xung quanh chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ

TCCSĐT - Theo tin của các hãng thông tấn, chiều ngày 20-10-2009, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Rô-bớt Ghết (Robert Gates) tới thủ đô Tô-ky-ô, bắt đầu chuyến thăm chính thức Nhật Bản và Hàn Quốc, nhằm thảo luận về sự hợp tác quân sự với các nhà lãnh đạo hai quốc gia này, đặc biệt là vấn đề hợp tác phòng thủ tên lửa.

Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Rô-bớt Ghết, Thủ tướng Nhật Bản Y-u-ki-ô Ha-tô-i-a-ma tuyên bố, chính phủ mới của Nhật Bản vẫn khẳng định, quan hệ liên minh giữa Nhật Bản với Mỹ là “rất quan trọng”. Điều đó càng trở nên đặc biệt quan trọng trong giải quyết những vấn đề liên quan đến việc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên phóng tên lửa và xúc tiến chương trình vũ khí hạt nhân thời gian gần đây, cũng như việc Mỹ đang phối hợp với Nhật Bản xây dựng lá chắn tên lửa ở Đông Bắc Á. Tính tới tình hình bất ổn ở Đông Bắc Á, hai bên cần duy trì và thắt chặt quan hệ liên minh song phương.

Về việc các lực lượng phòng vệ của Nhật Bản sẽ chấm dứt hoạt động tiếp nhiên liệu của Lực lượng phòng vệ trên biển (MSDF) ở Ấn Độ Dương cho các lực lượng hải quân Mỹ, phía Mỹ đã “hiểu được” quan điểm của Nhật Bản là sẽ chuyển sang tăng cường giúp đỡ Áp-ga-ni-xtan và Pa-ki-xtan trong các đề án nhân đạo. Còn về vấn đề di chuyển căn cứ không quân của Mỹ từ Phu-tê-ma sang thành phố Na-gô ở Ô-ki-na-oa, hai bên đã không đạt được sự thống nhất như phía Mỹ mong muốn.

Trong khi phía Mỹ yêu cầu nhanh chóng thực hiện các thoả thuận di chuyển căn cứ quân sự này mà hai bên đã đạt được trước đây, thì phía Nhật Bản muốn xem xét lại dự án đó, do tình hình chính trị trong nước hiện đã thay đổi sau khi Đảng Dân chủ lên cầm quyền. Theo thỏa thuận mà hai bên đạt được năm 2006, căn cứ không quân Phu-tê-ma của Mỹ sẽ được chuyển từ thị trấn Gi-nô-oan thuộc tỉnh Ô-ki-na-oa tới khu vực thưa dân hơn ở Na-gô cũng thuộc tỉnh này. Tuy nhiên, trong cuộc gặp này, Thủ tướng Ha-tô-i-a-ma đã gợi ý nên chuyển hẳn căn cứ quân sự ra khỏi Ô-ki-na-oa. Ngay lập tức, phía Mỹ đã bác bỏ những điều chỉnh liên quan tới thỏa thuận trên. Thậm chí, sau cuộc hội đàm với Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Ki-ta-da-oa, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Rô-bớt Ghết còn đưa ra lời cảnh báo, căn cứ Phu-tê-ma vẫn phải nằm trong địa bàn tỉnh Ô-ki-na-oa, nếu không, Mỹ sẽ không bố trí lại lực lượng lính thủy đánh bộ nước này từ Ô-ki-na-oa đến Gu-am.

Dư luận Nhật Bản đã nhiều lần kịch liệt lên án và phản đối các hành động phản văn hoá và tiêu cực do lính Mỹ đóng quân ở Nhật Bản gây ra. Thủ tướng Ha-tô-i-a-ma tuyên bố ngay trước khi gặp ông Rô-bớt Ghết rằng, Chính phủ Nhật Bản cần có thời gian nhất định để xem xét lại dự án đó nhằm đạt được kết quả tốt hơn. Vì thế, sau cuộc gặp giữa ông Rô-bớt Ghết và Thủ tướng Y-u-ki-ô Ha-tô-i-a-ma, hai bên chỉ đưa ra tuyên bố chung chung rằng “đây là cuộc gặp rất tốt đẹp”.

Trước đó, theo hãng thông tấn Nga Nô-vô-xti và hãng thông tấn Ky-ô-đô của Nhật Bản, Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã bắt đầu tiến hành nghiên cứu làm rõ chi tiết về cái gọi là “các thoả thuận bí mật” giữa Mỹ và Nhật Bản. Theo đó, Mỹ được quyền chuyên chở vũ khí hạt nhân qua lãnh thổ Nhật Bản. Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Ca-xui-a Ô-ka-đa trong cuộc họp báo ở Niu Oóc (Mỹ) tuyên bố: “Đã đến lúc phải làm rõ mọi chuyện!”. Theo ông, dân chúng Nhật Bản cần được biết toàn bộ sự thật sau gần nửa thế kỷ kể từ khi các hiệp định đó được ký kết. Một nhóm chuyên gia gồm 15 người chuyên về quan hệ quốc tế và luật quốc tế sẽ nghiên cứu 3.700 trang tài liệu để công bố kết quả trước Quốc hội Nhật Bản vào tháng 11-2009. Các chuyên gia sẽ tập trung vào bốn “hiệp ước bí mật” giữa Mỹ và Nhật Bản, trong đó đáng chú ý nhất là hiệp ước ký năm 1960, theo đó, các tàu chiến của Mỹ chở vũ khí hạt nhân được quyền tự do đi lại trên biển Nhật Bản hoặc đỗ lại ở các hải cảng của Nhật Bản. Cũng theo các nguồn tin này, Thủ tướng Nhật Bản vừa đắc cử Y-u-ki-ô Ha-tô-i-a-ma, người chủ trương xây dựng Cộng đồng Đông Á, đã từng tuyên bố: “Chúng tôi coi Cộng đồng Đông Á chỉ bao gồm các nước Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, các nước ASEAN, Ấn Độ, Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân”. Tuyên bố này đã khiến một số chính khách ở Mỹ cho rằng, chính phủ mới ở Nhật Bản của Thủ tướng Ha-tô-i-a-ma có xu hướng “xa lánh Mỹ”. Cho đến thời điểm này, vẫn chưa ai đề cập tới khả năng Mỹ có được xem xét để gia nhập Cộng đồng Đông Á hay không, mặc dù xét về nguyên tắc địa lý, Mỹ có thể gia nhập cộng đồng này.

Đây là lần đầu tiên một thành viên nội các của Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma tới Nhật Bản kể từ khi chính phủ mới của Nhật Bản nhậm chức cách đây một tháng, với cam kết tạo quan hệ "cân bằng" hơn với Mỹ. Chuyến thăm này cũng nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm của Tổng thống B.Ô-ba-ma, dự kiến diễn ra từ ngày 12 đến ngày 13-11 tới.

Nằm trong lịch trình chuyến thăm châu Á, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Rô-bớt Ghết đã dừng chân tại Hàn Quốc để tham dự Hội nghị Tư vấn an ninh thường niên Mỹ - Hàn, nhằm thảo luận về tiến trình chuyển giao hoạt động kiểm soát hành quân trong thời chiến của các lực lượng Hàn Quốc từ phía Mỹ sang Bộ Tư lệnh Hàn Quốc vào năm 2012. Ngoài ra, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ còn bàn thảo về việc di chuyển các căn cứ quân sự của Mỹ ở phía nam sông Hàn. Hiện tại, Mỹ có 28.500 binh sĩ đang đóng quân tại Hàn Quốc. Một chủ đề khác được hai bên đề cập là khả năng Xơ-un sẽ tiếp tục tham gia điều quân hoặc cảnh sát tới Áp-ga-ni-xtan. Các nhà phân tích cho rằng, quyết định của Xơ-un về vấn đề này sẽ là “phép thử” mới về độ bền chắc của quan hệ đồng minh chiến lược Mỹ - Hàn đã từng trải qua thử thách trong hơn nửa thế kỷ qua./.