Chủ động, sáng tạo và nỗ lực vượt khó khăn

Thời gian qua, với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, ngành du lịch Thủ đô đã chủ động, sáng tạo triển khai nhiều hoạt động du lịch; khuyến khích phát triển các loại hình du lịch văn hóa, đặc biệt là du lịch di sản, du lịch tâm linh; liên kết xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa với các nước ASEAN, đẩy mạnh liên kết vùng, địa phương. Thành phố Hà Nội cũng tích cực triển khai Luật Du lịch ban hành năm 2017, đến nay, Ủy ban nhân dân thành phố đã công nhận 27 khu du lịch, điểm du lịch cấp thành phố. Một số điểm du lịch được đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức dịch vụ khá tốt, thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, đóng góp tích cực vào kết quả hoạt động của ngành du lịch. Để nâng cao chất lượng, tạo điểm đến du lịch hấp dẫn, có thương hiệu của Thủ đô, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 3928/QĐ-UBND, ngày 13-8-2021, “Về việc ban hành thí điểm Bộ tiêu chí đánh giá điểm du lịch, khu du lịch chất lượng cao trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025”. Thành phố cũng đẩy mạnh công tác liên kết xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa với các nước ASEAN, chú trọng liên kết vùng, địa phương. Xây dựng và triển khai có hiệu quả các chương trình liên kết, hợp tác, kết nối tour, tuyến du lịch với các quận, huyện, thị xã trên địa bàn với các tỉnh, thành phố trong nước; ký kết hợp tác du lịch với 40 tỉnh, thành phố trong cả nước. Thành phố Hà Nội cũng tập trung rà soát, thống kê các sản phẩm làng nghề tiêu biểu, điểm di tích lịch sử, văn hóa; chuẩn hóa thuyết minh 348 khu, điểm tham quan du lịch; tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức về quản lý du lịch cho cán bộ phụ trách công tác du lịch, lớp bồi dưỡng nâng cao kiến thức văn hóa du lịch cộng đồng dân cư tại các khu di tích lịch sử, danh thắng. Đặc biệt, thành phố đã tổ chức thực hiện kế hoạch hợp tác giữa thành phố Hà Nội và các vùng, thủ đô của các nước trên thế giới, như Hy Lạp, Singapore, Hàn Quốc, Australia…; tổ chức hội nghị trao đổi, xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch giữa Hà Nội, Nhật Bản hằng năm; tổ chức làm việc với Cơ quan xúc tiến du lịch Nhật Bản tại Việt Nam, Cơ quan hỗ trợ hợp tác quốc tế vùng Paris tại Việt Nam,... Từ năm 2016, thành phố đã tổ chức sự kiện thường niên đón vị khách du lịch quốc tế đầu tiên đến Thủ đô; tổ chức chương trình du xuân hữu nghị hằng năm cho hơn 400 phu nhân, phu quân của đại sứ và các tổ chức quốc tế, các đoàn khách ngoại giao quốc tế của các nước tại Hà Nội.

Thành phố chú trọng xây dựng và hoàn thiện kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kinh doanh dịch vụ du lịch tại các điểm có di sản thế giới, di tích quốc gia đặc biệt, các bảo tàng, nhà hát, trung tâm điện ảnh, làng nghề thủ công truyền thống, khu vui chơi giải trí; xây dựng các thương hiệu du lịch quốc gia. Nhờ đó, hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch từng bước được xây dựng đồng bộ, tạo điều kiện tăng trưởng các chỉ tiêu phát triển du lịch, đem lại hiệu quả cao về kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Hiện trên địa bàn thành phố có trên 3.600 cơ sở lưu trú với trên 65.000 phòng. Trong 2 đợt bùng phát dịch COVID-19 năm 2020, đã có 950 cơ sở lưu trú tạm dừng hoạt động. Thành phố Hà Nội hiện có trên 1.000 doanh nghiệp lữ hành; gần 6.000 hướng dẫn viên du lịch được cấp thẻ.

Hoạt động xúc tiến, quảng bá sản phẩm du lịch văn hóa của Thủ đô được đẩy mạnh với các hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch trong và ngoài nước, như Liên hoan du lịch làng nghề truyền thống Hà Nội - Việt Nam; Festival Áo dài Hà Nội hằng năm; Hội chợ du lịch quốc tế Việt Nam - VITM Hà Nội 2016, 2017, 2018, 2019; Hội nghị xúc tiến đầu tư, du lịch với Nhật Bản tại Hà Nội năm 2019; Hội nghị xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch với Italia tại Hà Nội năm 2019; Hội nghị Hội đồng Xúc tiến du lịch châu Á lần thứ 16 (CPTA 16). Thành phố còn thực hiện chương trình tuyên truyền quảng bá hình ảnh lịch sử, văn hóa, con người Hà Nội, Việt Nam trên kênh CNN quốc tế trong giai đoạn 2017 - 2018 và giai đoạn 5 năm tiếp theo từ năm 2019 - 2024.

Đặc biệt, thành phố chú trọng đẩy mạnh công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch văn hóa, nhất là đối với nhân lực quản lý, hướng dẫn viên, thuyết minh viên và nhân lực phục vụ trực tiếp khách du lịch. Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 2315/QĐ-UBND, ngày 17-4-2017, “Phê duyệt Đề án nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thành phố Hà Nội giai đoạn 2016 - 2020”, phối hợp với các cơ sở đào tạo có uy tín đẩy mạnh đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng cho hàng chục khóa học với tổng số gần 6.000 nhân lực của ngành du lịch gồm cán bộ công tác quản lý nhà nước về du lịch, cộng đồng dân cư tại điểm đến, hướng dẫn viên du lịch, lái xe và người phục vụ trên xe ô tô vận chuyển khách du lịch theo nhiều hình thức, như đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng, nâng cao…

Những kết quả đáng ghi nhận

Giai đoạn 2016 - 2019, lượng khách du lịch đến thành phố Hà Nội tăng khá nhanh và ổn định, năm sau cao hơn năm trước, mức tăng bình quân đạt 10,1%/năm, cụ thể: Năm 2016, khách du lịch đến thành phố Hà Nội đạt 21,83 triệu lượt, năm 2017 đạt 23,83 triệu lượt, năm 2018 đạt 26,3 triệu lượt và năm 2019 đạt 28,945 triệu lượt khách. Tốc độ tăng bình quân về khách du lịch đạt 10,1%/năm, hoàn thành vượt chỉ tiêu về tốc độ tăng trung bình từ 8% - 10%/năm. Năm 2016, khách quốc tế đến thành phố Hà Nội đạt 4,02 triệu lượt, năm 2017 đạt 4,94 triệu lượt, năm 2018 đạt 6,005 triệu lượt, năm 2019 đạt 7,025 triệu lượt. Tổng thu từ khách du lịch năm 2016 đạt 61.778 tỷ đồng, năm 2017 đạt 70.958 tỷ đồng, năm 2018 đạt 77.480 tỷ đồng, năm 2019 đạt 103.812 tỷ đồng. Tính đến hết năm 2019 (thời điểm trước khi có dịch COVID-19), du lịch Thủ đô đã cơ bản hoàn thành 4/4 chỉ tiêu Nghị quyết số 06-NQ/TU đã đề ra, trong đó chỉ tiêu đón khách du lịch quốc tế đến Hà Nội đã về đích trước 2 năm, tốc độ tăng bình quân khách du lịch đạt 10,1%/năm, trong đó, khách quốc tế là 21,2%/năm; tốc độ tăng trưởng tổng thu từ khách du lịch bình quân đạt 17,6%/năm...  Tuy nhiên, do tác động của dịch COVID-19, lượng khách du lịch đến thành phố Hà Nội giảm sâu (năm 2020 là 8,65 triệu lượt khách). Năm 2020, lượng khách quốc tế đến thành phố Hà Nội đạt 1,11 triệu lượt khách, giảm 84,2% so với năm 2019; tổng thu từ khách du lịch đạt 28.021 tỷ đồng, giảm 73% so với năm 2019.

Với chính sách mở cửa, phục hồi các hoạt động du lịch bao gồm du lịch quốc tế và nội địa, từ ngày 15-3-2022, du lịch thành phố Hà Nội đã bắt đầu đón khách du lịch quốc tế, khách du lịch nội địa tăng trưởng mạnh. 10 tháng đầu năm 2022, tổng số lượng khách du lịch đến Hà Nội đạt 15,38 triệu lượt khách, tăng gấp hơn 5 lần so với cùng kỳ năm trước; trong đó khách du lịch quốc tế đạt khoảng 990 nghìn lượt khách, khách du lịch nội địa đạt 14,4 triệu lượt khách, tăng gần 5 lần so với cùng kỳ năm trước, tổng thu từ khách du lịch đạt 43,69 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 5 lần so với cùng kỳ năm 2021. Ước cả năm 2022, tổng khách du lịch đến Hà Nội đạt 18,7 triệu lượt khách, tăng gấp 4,7 lần so với năm 2021; trong đó, khách du lịch quốc tế ước đạt 1,5 triệu lượt khách (năm 2021 Thủ đô Hà Nội không đón khách du lịch quốc tế do ảnh hưởng của dịch COVID-19); khách du lịch nội địa ước đạt 17,2 triệu lượt khách, tăng 4,3 lần so với năm 2021; tổng thu từ khách du lịch ước đạt trên 60 nghìn tỷ đồng, tăng 5,3 lần so với năm 2021.

Năm 2019, Hà Nội vinh dự là 1/19 ứng cử viên hạng mục “Điểm đến thành phố hàng đầu thế giới 2019”, được nhận giải Travellers’ Choice Awards năm 2019, xếp thứ 4/25 điểm đến hàng đầu châu Á và 15/25 điểm đến hàng đầu thế giới do du khách bình chọn trên trang TripAdvisor, CNN bình chọn Hà Nội là điểm đến của Việt Nam lọt top “Danh sách vàng những điểm du lịch tốt nhất châu Á”. Năm 2022, thành phố Hà Nội đã vinh dự được Tổ chức Du lịch thế giới (World Travel Awards - WTA) bình chọn là “Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu thế giới năm 2022”. Chuyên trang du lịch TripAdvisor đã xếp thành phố Hà Nội đứng thứ 13 trong danh sách Top 25 điểm đến được yêu thích nhất châu Á năm 2022; đứng thứ 22 trong danh sách Top 25 điểm đến cho người mê ẩm thực; xếp hạng phố cổ Hà Nội lọt Top những điểm du lịch hàng đầu khu vực châu Á năm 2022 với vị trí thứ 12.

Định hướng trong thời gian tới

Thời gian tới, Thủ đô Hà Nội xác định tiếp tục chú trọng phát triển du lịch văn hóa, coi đây là một trong những ngành công nghiệp văn hóa quan trọng, có đóng góp lớn cho kinh tế - xã hội. Đến năm 2025, Thủ đô Hà Nội phấn đấu đón và phục vụ trên 30 triệu lượt khách du lịch (trong đó có trên 7 triệu lượt khách du lịch quốc tế). Tổng thu từ khách du lịch đạt trên 130 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ đóng góp tổng hợp của ngành du lịch vào GRDP thành phố phấn đấu đạt trên 8%. Công suất sử dụng buồng, phòng trung bình khối khách sạn, lưu trú đạt trên 55%. Định hướng đến năm 2030, Thủ đô Hà Nội sẽ đón và phục vụ trên 48 triệu lượt khách du lịch (trong đó có trên 11,5 triệu lượt khách du lịch quốc tế); tốc độ tăng trung bình từ 9% - 10%/năm. Tổng thu từ khách du lịch đạt trên 230 nghìn tỷ đồng; tốc độ tăng trung bình 11%/năm. Tỷ lệ đóng góp tổng hợp ngành du lịch vào GRDP thành phố phấn đấu đạt khoảng 12%. Công suất sử dụng buồng, phòng trung bình khối khách sạn, lưu trú đạt từ 60% - 65%. Để thực hiện được các mục tiêu trên, một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm được đặt ra là:

Một là, tăng cường nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của du lịch trong tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, trước hết là đội ngũ lãnh đạo các cấp từ thành phố đến cơ sở. Xây dựng và nâng cao hình ảnh du lịch Thủ đô chuyên nghiệp, uy tín, mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội, là điểm đến “An toàn - Thân thiện - Chất lượng - Hấp dẫn”. Xây dựng các chiến dịch quảng bá điểm đến du lịch Hà Nội, tổ chức các sự kiện, lễ hội, chuỗi hoạt động du lịch theo hướng chuyên nghiệp, đặc sắc, tạo nét khác biệt, mang đậm giá trị văn hóa của Thủ đô, gắn các hoạt động du lịch với hoạt động văn hóa, thể thao, đầu tư và thương mại mang tầm cỡ quốc gia và quốc tế.

Hai là, tập trung quy hoạch hình thành các cụm du lịch, các tuyến du lịch hoàn chỉnh, ưu tiên tập trung nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật cho các cụm, tuyến du lịch đã được quy hoạch theo hướng chất lượng cao, có thương hiệu, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm tính bền vững. Ưu tiên bố trí từ nguồn vốn ngân sách thành phố cho chương trình hỗ trợ đầu tư hạ tầng du lịch thiết yếu tại các khu du lịch, điểm du lịch trọng điểm.

Ba là, đẩy mạnh phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đa dạng, độc đáo, chất lượng cao, phù hợp nhu cầu thị trường. Nghiên cứu xây dựng, triển khai mô hình hợp tác công - tư trong đầu tư, vận hành các khu du lịch, điểm du lịch, công trình văn hóa, tổ chức thí điểm tại một số đơn vị đủ điều kiện. Thúc đẩy phát triển các loại hình du lịch gắn với việc tổ chức, đăng cai các sự kiện văn hóa, thể thao, chính trị, xã hội, các chương trình lễ hội lớn của quốc gia và quốc tế.

Bốn là, hỗ trợ phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch. Triển khai đầy đủ, kịp thời, đơn giản hóa thủ tục thực hiện các chính sách hỗ trợ của Chính phủ cho các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, người lao động trong lĩnh vực du lịch. Xây dựng các chính sách, đề án hỗ trợ doanh nghiệp, cộng đồng và người dân làm du lịch trong đó ưu tiên hỗ trợ công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch, xây dựng sản phẩm du lịch mới, chuyển đổi số trong hoạt động kinh doanh và quản lý du lịch.

Năm là, phát triển nguồn nhân lực du lịch theo cơ cấu hợp lý, đủ số lượng và bảo đảm chất lượng, nhất là đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch, cơ sở lưu trú, lữ hành; đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp, nghệ nhân, chuyên gia tham gia đào tạo nhân lực du lịch. Chủ động phối hợp, liên kết đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Triển khai áp dụng các tiêu chuẩn nghề quốc gia về du lịch trong đào tạo, giảng dạy, tiến đến áp dụng các tiêu chuẩn nghề theo chuẩn quốc tế.

Sáu là, tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, xây dựng môi trường du lịch an toàn, thân thiện. Tập trung triển khai thực hiện Luật Du lịch, các luật liên quan đến du lịch và văn hóa cùng các văn bản hướng dẫn; tăng cường phối hợp liên ngành cả Trung ương và địa phương để giải quyết tháo gỡ các khó khăn về chủ trương, chính sách, cơ chế tạo điều kiện cho ngành du lịch phát triển nhanh và bền vững. Quản lý chặt chẽ, thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng dịch vụ du lịch trên địa bàn thành phố. Quyết liệt thực hiện các biện pháp phòng, chống các tệ nạn xã hội, tạo môi trường du lịch lành mạnh, văn minh, thân thiện. Xây dựng, triển khai đề án chuyển đổi số trong du lịch và ngành du lịch. Thực hiện số hóa các điểm đến di tích, di sản văn hóa trên địa bàn thành phố. Khuyến khích các đơn vị xây dựng các sản phẩm du lịch di sản, du lịch văn hóa ứng dụng công nghệ cao trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay./.