Ký ức mùa Xuân toàn thắng: Đòn tiến công chiến lược thứ hai: giải phóng Huế - Đà Nẵng

Hạ tuần tháng 3-1975, chiến dịch Tây Nguyên toàn thắng. Cơ quan Bộ Tổng tư lệnh sôi nổi, mọi người rất vui mừng thấy cuộc tiến công chiến lược phát triển nhanh hơn dự kiến. Thượng tướng Song Hào, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị gọi tôi đến giao nhiệm vụ: “Cử đồng chí làm phái viên của Tổng cục Chính trị theo dõi mặt trận Huế - Đà Nẵng. Đồng chí lên đường ngay. Huy động các lực lượng báo chí, thông tin, văn hóa văn nghệ bám sát mặt trận. Giải phóng đến đâu phải có tin, ảnh chiến sự đến đấy. Các đoàn văn công quân đội sẵn sàng tiến vào vùng giải phóng”. Thượng tướng Song Hào, nguyên là Chính ủy Đại đoàn Quân Tiên phong 308 khi tiếp quản Thủ đô, đã nhắc nhở tôi kinh nghiệm ngày Thủ đô giải phóng năm 1954.

Trước đó, Điện ảnh quân đội đã cử một bộ phận quay phim bám sát Sư đoàn 316, đã quay được những hình ảnh sinh động quân ta đánh chiếm Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy và các mục tiêu khác trong thị xã Buôn Ma Thuột.

Lực lượng phóng viên trong và ngoài quân đội được huy động lên đường ngay, theo tuyến đường Hồ Chí Minh vào phía Tây Huế. Đường Hồ Chí Minh nườm nượp những đoàn xe chở quân của Quân đoàn 1 được lệnh lên đường chiến đấu. Được vào chiến trường trong thời điểm lịch sử là một vinh dự lớn, nên các chiến sĩ đều rất phấn chấn. Xe bị kẹt ở dọc đường, tôi phải bỏ xe lại, dùng mọi phương tiện kể cả xe lam của đồng bào vùng mới giải phóng để đến được Đà Nẵng một ngày sau giải phóng.

Tôi gặp đồng chí Lê Linh Chính ủy Quân đoàn 2 giữa thành phố Đà Nẵng giải phóng. Chúng tôi ôm nhau, niềm vui vỡ òa trong nước mắt. Lê Linh là người bạn thân của tôi từ trong cuộc Kháng chiến chống Pháp, khi ấy anh là Chính ủy Trung đoàn 36 Đại đoàn 308 còn tôi là Phó Chính ủy.

Để giúp tôi nắm rõ tình hình chiến trường và diễn biến chiến dịch tiến công giải phóng Huế - Đà Nẵng, đồng chí Lê Linh cho biết: Từ ngày 19-3, quân ta đã giải phóng thị xã và toàn bộ tỉnh Quảng Trị, Quân khu Trị Thiên và Quân đoàn 2 được lệnh gấp rút đưa quân xuống đồng bằng, nhanh chóng cắt đứt đường số 1 không cho địch rút về co cụm ở Đà Nẵng. Quân ta khẩn trương đánh chặn, chia cắt đội hình, đánh tan Sư đoàn 1 của địch, giải phóng hoàn toàn Trị Thiên Huế. Ta chiếm lĩnh đèo Hải Vân, bịt Cửa Thuận An không cho địch rút chạy. Pháo tầm xa của ta bắn phá sân bay Phú Bài. Hàng chục ngàn quân ngụy cùng với hàng trăm xe tăng, xe bọc thép bị ta tiêu diệt và bắt sống. Cảnh thảm bại của địch trên đường số 7 ở Tây Nguyên lại diễn ra trên đường từ Huế xuống Cửa Thuận An. Quân ta tiến vào thành phố Huế , phối hợp với quần chúng nổi dậy giải phóng hoàn toàn Cố đô Huế ngày 26-3. Lá cờ cách mạng nửa đỏ, nửa xanh với ngôi sao vàng năm cánh được kéo lên đỉnh cột cờ trước Ngọ Môn.

Quân đoàn 2 được lệnh nhanh chóng tiến vào giải phóng Đà Nẵng. Mặt trận Quảng Đà được thành lập do đồng chí Lê Trọng Tấn làm Tư lệnh, đồng chí Chu Huy Mân làm Chính ủy. Tình hình chuyển biến rất nhanh, Tư lệnh và Chính ủy Mặt trận Quảng Đà chỉ làm việc với nhau bằng điện đài, không kịp họp.

Bộ Tư lệnh hạ lệnh, ngày 27-3 Quân đoàn 2 và Sư đoàn 1 của Quân đoàn 1 tiến quân ở phía Bắc Đà Nẵng, riêng Sư đoàn 304 tiến công từ hướng Tây Nam.

Phía nam Đà Nẵng, các lực lượng của Sư đoàn 2 Quân khu 5 và pháo binh, cao xạ, thiết giáp dưới sự chỉ huy trực tiếp của đồng chí Chu Huy Mân, bỏ qua các mục tiêu dọc đường tiến thẳng vào Đà Nẵng. Pháo binh của ta nã đạn khống chế bến cảng, sân bay; bán đảo Sơn Trà và sở chỉ huy Quân đoàn 1 của địch. Ta tập trung lực lượng từ hai phía: Từ Thừa Thiên - Huế đánh vào và từ Nam Ngãi đánh ra, quyết không cho địch rút chạy để co cụm vào giữ Sài Gòn. Ngày 29-3-1975, cả hai cánh quân cùng tiến công vào thành phố Đà Nẵng, phối hợp với quần chúng nổi dậy đánh chiếm các mục tiêu quân sự, chính trị, kinh tế, giải phóng hoàn toàn thành phố Đà Nẵng và thị xã Hội An. Ta tiêu diệt và làm tan rã hơn 10 vạn quân địch trong bộ máy quân sự, hành chính của Ngụy ở đây.

Chiến dịch này do Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh trực tiếp chỉ huy. Anh Văn (Đại tướng Võ Nguyên Giáp) đôn đốc ráo riết. Thời gian là lực lượng mà. Chỉ trong một thời gian kỷ lục có 3 ngày mà quân ta đã tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ quân địch, giải phóng tỉnh Quảng Đà, đặc biệt là căn cứ quân sự Đà Nẵng, căn cứ liên hợp lớn nhất và quan trọng nhất của địch ở miền Nam Việt Nam. Anh Văn có điện khen cả hai cánh quân: cánh quân phía Bắc: Quân đoàn 2 do các đồng chí Hữu An, Lê Linh, Hoàng Đan chỉ huy và cánh quân phía Nam: Sư đoàn 2 Quân khu 5 do do đồng chí Nguyễn Chơn chỉ huy.

Đòn tiến công chiến lược thứ 2 giải phóng Huế - Đà Nẵng đã được hoàn thành xuất sắc. Một bước nhảy vọt mới trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng miền Nam mùa Xuân lịch sử 1975...

Kỳ sau: Thần tốc, thần tốc hơn nữa. táo bạo, táo bạo hơn nữa