Tìm tòi thực tiễn và tư duy lý luận xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc

09:04, ngày 10-09-2010

TCCSĐT - Hội thảo Lý luận lần thứ sáu giữa Ðảng Cộng sản Việt Nam và Ðảng Cộng sản Trung Quốc đã khai mạc ngày 8-9, tại thành phố Ðà Nẵng. Đồng chí Tô Huy Rứa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Ðảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Trưởng Ðoàn đại biểu Ðảng Cộng sản Việt Nam; đồng chí Lưu Vân Sơn, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Ban Bí thư, Trưởng ban Tuyên truyền Trung ương, Trưởng Ðoàn đại biểu Ðảng Cộng sản Trung Quốc đọc báo cáo đề dẫn tại Hội thảo. TCCSĐT trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc toàn văn Báo cáo đề dẫn của đồng chí Lưu Vân Sơn.

Kính thưa đồng chí Tô Huy Rứa, thưa các đồng chí và các bạn,

Hôm nay, cuộc Hội thảo lý luận hai Ðảng Trung - Việt lần thứ 6 đã long trọng khai mạc tại thành phố Ðà Nẵng tươi đẹp, được gặp lại những người bạn cũ, làm quen với những người bạn mới, tôi cảm thấy đặc biệt thân thiết, đặc biệt vui mừng.

Trước tiên, xin cho phép tôi thay mặt Trung ương Ðảng Cộng sản Trung Quốc, và nhân danh cá nhân, bày tỏ lời chúc mừng nhiệt liệt tới Hội thảo lý luận hai Ðảng Trung - Việt, bày tỏ sự cảm ơn chân thành trước sự cố gắng mà Trung ương Ðảng Cộng sản Việt Nam đã dành cho cuộc Hội thảo lần này, và gửi lời thăm hỏi thân thiết tới toàn thể các đồng chí tham dự Hội nghị.

Cuộc Hội thảo lần này với chủ đề "Ðẩy mạnh xây dựng văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế" có ý nghĩa hết sức quan trọng. Thời đại ngày nay là thời đại phát triển mạnh, thay đổi mạnh, cục diện thế giới diễn biến nhanh chóng, quan hệ quốc tế điều chỉnh sâu sắc, vị trí vai trò của văn hóa trong toàn cục phát triển kinh tế - xã hội ngày càng nổi bật, ảnh hưởng của văn hóa càng rộng rãi và sâu sắc hơn bất cứ lúc nào hết, xây dựng văn hóa trở thành chủ đề nóng hổi được quan tâm rộng rãi trên phạm vi thế giới. Hiện nay, các nước đều đặt phát triển văn hóa vào vị trí càng nổi bật hơn, đua nhau đề ra và thực thi chiến lược phát triển văn hóa, tập trung sức thúc đẩy văn minh vật chất và văn minh tinh thần cùng tiến bộ. Hai nước Trung - Việt đều là nước xã hội chủ nghĩa, Ðảng Cộng sản Trung Quốc, Ðảng Cộng sản Việt Nam đều là đảng cầm quyền, thúc đẩy xây dựng văn hóa trong điều kiện mở cửa đối ngoại và kinh tế thị trường, đang gặp phải một số bài toán giống nhau hoặc tương tự nhau. Về mặt này, việc hai Ðảng hai nước tăng cường thảo luận trao đổi, học tập tham khảo lẫn nhau, làm sâu sắc thêm nhận thức và nắm bắt đối với quy luật phát triển văn hóa, có lợi cho thúc đẩy tốt hơn việc phát triển nhịp nhàng giữa xây dựng văn hóa và xây dựng kinh tế, chính trị, xã hội.

Kể từ cải cách mở cửa đến nay, Ðảng và Chính phủ Trung Quốc coi trọng cao độ việc xây dựng văn hóa. Ðại hội XVI Ðảng Cộng sản Trung Quốc nêu rõ, xây dựng toàn diện xã hội khá giả, cần phải ra sức phát triển văn hóa xã hội chủ nghĩa, xây dựng văn minh tinh thần xã hội chủ nghĩa. Ðại hội XVII Ðảng Cộng sản Trung Quốc nêu rõ hơn nữa nhiệm vụ chiến lược thúc đẩy văn hóa phát triển mạnh, phồn vinh mạnh, dấy lên cao trào mới văn hóa xã hội chủ nghĩa, đưa ra một loạt bố trí quan trọng về đẩy nhanh phát triển sự nghiệp văn hóa, ngành nghề văn hóa. Ðảng bộ, chính quyền các cấp tích cực quán triệt thực hiện yêu cầu của Trung ương, coi xây dựng văn hóa là bộ phận cấu thành quan trọng của bố cục tổng thể xây dựng hiện đại hóa để tăng cường thúc đẩy, đã có sự tìm tòi sâu sắc xoay quanh con đường phát triển văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc, mở ra cục diện mới về xây dựng văn hóa. Trong quá trình này, chúng tôi đã giành được một số thành quả lý luận và thực tiễn, chủ yếu tập trung ở mấy mặt dưới đây:

I- Văn hóa là ngọn cờ tinh thần của một chính đảng, một quốc gia, thúc đẩy xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa cần phải lấy chủ nghĩa Mác làm chỉ đạo, luôn luôn kiên trì phương hướng tiến lên của nền văn hóa tiên tiến. Văn hóa thể hiện nền tảng tinh thần sâu sắc nhất của một dân tộc, phản ánh sự theo đuổi lý tưởng của một chính đảng. Kiên trì phương hướng như thế nào, xây dựng văn hóa như thế nào, không những quyết định tương lai phát triển của bản thân văn hóa, mà còn liên quan tới sự thành bại, hưng suy của sự nghiệp Ðảng và Nhà nước. Là một chính đảng chủ nghĩa Mác có sự theo đuổi cao cả, muốn đi đầu thời đại, thì cần phải luôn luôn kiên trì phương hướng phát triển của nền văn hóa tiên tiến, nêu cao lý tưởng văn hóa của mình, nắm chắc quyền chủ động phát triển văn hóa, phát huy đầy đủ vai trò quan trọng của văn hóa trong dẫn dắt xã hội, giáo dục nhân dân, thúc đẩy phát triển.

Chủ nghĩa Mác là thành quả vĩ đại nhất trong lịch sử văn hóa tư tưởng của loài người, là linh hồn của văn hóa xã hội chủ nghĩa, là cái gốc để đảm bảo văn hóa phát triển theo hướng đúng đắn. Nhìn lại quá trình lịch sử phấn đấu cách mạng, xây dựng và cải cách, chính vì có chủ nghĩa Mác, nền văn hóa Trung Hoa mới được tiếp thêm nội hàm tư tưởng tiên tiến, nhân dân Trung Quốc mới có được vũ khí tư tưởng khoa học, tạo ra sức mạnh tinh thần sáng tạo lịch sử mới, thúc đẩy tiến bộ xã hội. Ðảng chúng tôi kiên trì kết hợp giữa nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác với thực tiễn cụ thể của Trung Quốc, không ngừng thúc đẩy việc Trung Quốc hóa chủ nghĩa Mác, hình thành hai thành quả lý luận lớn là tư tưởng Mao Trạch Ðông và hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, trong đó có nhiều tư tưởng, chiến lược quan trọng như lý luận Ðặng Tiểu Bình, tư tưởng quan trọng "Ba đại diện", quan điểm phát triển khoa học..., trở thành kim chỉ nam căn bản cho văn hóa Trung Quốc phát triển và tiến bộ. Trong tình hình mới, chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy Trung Quốc hóa, thời đại hóa, đại chúng hóa chủ nghĩa Mác, kiên trì dùng chủ nghĩa Mác đang phát triển để chỉ đạo xây dựng văn hóa, không ngừng củng cố địa vị chủ đạo của chủ nghĩa Mác trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng củng cố nền tảng tư tưởng chung toàn Ðảng và toàn dân đoàn kết phấn đấu.

Ðứng trước hiện tượng giao lưu, giao thoa và cọ xát giữa các tư tưởng văn hóa trên phạm vi thế giới, đứng trước hiện tượng đa nguyên, đa dạng, hay thay đổi của tư tưởng ý thức xã hội trong nước, chúng tôi cảm nhận được rằng, muốn làm cho tư tưởng văn hóa tiên tiến phát triển lớn mạnh, điều then chốt là nắm chắc phương châm nguyên tắc đúng đắn, giữ tỉnh táo kiên định về lý luận tư tưởng. Chúng tôi kiên trì bất di bất dịch việc triển khai công tác vũ trang lý luận, đi sâu học tập quán triệt lý luận Ðặng Tiểu Bình và tư tưởng quan trọng "Ba đại diện", đi sâu học tập thực hiện quan điểm phát triển khoa học, thúc đẩy những thành quả mới nhất của việc Trung Quốc hóa chủ nghĩa Mác không ngừng đi vào lòng người, làm cho mọi người tăng cường tính tự giác trong kiên trì giữ vững ngọn cờ, con đường, hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc. Văn hóa của bất cứ thời kỳ nào cũng đều một loại văn hóa chiếm vị trí chủ đạo và đóng vai trò chi phối. Chúng tôi kiên trì thống nhất giữa tuyên truyền dòng chính với đề xướng đa dạng hóa, ra sức thúc đẩy mọi tư tưởng và tinh thần có lợi cho thống nhất đất nước, đoàn kết dân tộc và tiến bộ xã hội, mọi tư tưởng và tinh thần có lợi cho cải cách mở cửa và xây dựng hiện đại hóa, mọi tư tưởng và tinh thần dùng lao động trung thực để có được cuộc sống tốt đẹp, hình thành dư luận tư tưởng xã hội sôi nổi, sống động và vươn lên mạnh mẽ. Trong điều kiện kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, phát triển văn hóa ngày càng không thể tách rời với thị trường, xử lý như thế nào quan hệ giữa hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế, luôn là vấn đề quan trọng của xây dựng văn hóa. Chúng tôi kiên trì đặt hiệu quả xã hội lên hàng đầu, thúc đẩy thống nhất giữa hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế, nhấn mạnh nếu xảy ra mâu thuẫn giữa hai cái đó thì hiệu quả kinh tế phải phục tùng hiệu quả xã hội, quyết không thể vì theo đuổi hiệu quả kinh tế mà từ bỏ trách nhiệm xã hội, gây phương hại tới hiệu quả xã hội.

II- Văn hóa là kết tinh giá trị chung của toàn dân tộc. Ðẩy mạnh xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa cần phải xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, hình thành nhịp cầu nối tinh thần để toàn dân đoàn kết hòa thuận, phấn đấu vươn lên. Hệ thống giá trị hạt nhân là nội dung cốt lõi của văn hóa, quyết định của tính chất văn hóa. Có hệ thống giá trị như thế nào, thì có lập trường văn hóa, lựa chọn văn hóa như thế nấy. Trung Quốc có 56 dân tộc, 1,3 tỷ dân, muốn tập hợp ý chí tư tưởng của mọi người, thì cần phải xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân có thể phát huy vai trò dẫn dắt. Trên cơ sở nhận thức như vậy, Ðảng chúng tôi đã nêu ra nhiệm vụ chiến lược xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, nhấn mạnh dùng thành quả mới nhất của Trung Quốc hóa chủ nghĩa Mác để vũ trang toàn Ðảng và giáo dục toàn dân, dùng lý tưởng chung chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc để tập hợp lực lượng, dùng tinh thần dân tộc với chủ nghĩa yêu nước làm hạt nhân và bằng tinh thần thời đại với cải cách sáng tạo làm hạt nhân để khích lệ chí lớn, dùng quan niệm vinh nhục xã hội chủ nghĩa để dẫn dắt xây dựng nề nếp xã hội, cố gắng hình thành sức mạnh tinh thần phấn đấu vươn lên và nhịp cầu nối tinh thần đoàn kết hòa thuận của toàn dân tộc.

Ðẩy mạnh xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, điều then chốt là giải quyết vấn đề nhận thức và đồng thuận. Chúng tôi triển khai rộng rãi việc giáo dục về lý tưởng niềm tin, tình hình đất nước, chính sách nhà nước, v.v..., triển khai giáo dục chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa tập thể, tư tưởng xã hội chủ nghĩa, triển khai giáo dục đạo đức công dân, hướng dẫn cán bộ quần chúng xây dựng thế giới quan, nhân sinh quan, giá trị quan đúng đắn, không ngừng tăng cường niềm tin đối với sự lãnh đạo của Ðảng, chế độ xã hội chủ nghĩa, sự nghiệp cải cách mở cửa. Chúng tôi chú ý phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng, kiên trì định hướng dư luận đúng đắn, hát vang bài ca thời đại, hình thành bầu không khí sôi nổi ra sức phát huy hệ thống giá trị hạt nhân trong toàn xã hội. Chúng tôi chú ý việc vận dụng các loại hình thức văn hóa để thể hiện một cách sinh động, cụ thể nội hàm sâu sắc của hệ thống giá trị hạt nhân, mách bảo một cách hình tượng cho mọi người biết "chân, thiện, mỹ" là gì, "giả, ác, xấu" là gì bằng sản phẩm văn hóa nghệ thuật chất lượng cao, ảnh hưởng một cách lặng lẽ tới quan niệm tư tưởng, nhận định giá trị và đạo đức tình cảm của mọi người. Chúng tôi chú ý kết hợp với sự phát triển diễn biến của trào lưu tư tưởng xã hội và thực tế tư tưởng của cán bộ quần chúng, tăng cường công tác giải thích trình bày các vấn đề lý luận quan trọng, định hướng tích cực trước các vấn đề nhận thức tư tưởng, dẫn dắt trào lưu tư tưởng xã hội đa dạng hóa bằng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, mở rộng sự đồng thuận xã hội trong khi tôn trọng sự khác biệt, tăng thêm nhận thức chung về tư tưởng trong bao dung tính đa dạng.

Việc xác lập bất cứ giá trị quan nào cũng đòi hỏi phải gắn với cuộc sống hàng ngày của con người, làm cho mọi người cảm nhận và lĩnh hội nó trong thực tiễn. Trong thúc đẩy xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, chúng tôi xuất phát từ hình thành qua thực tiễn, thúc đẩy kiện toàn chế độ quy định của các ngành, hoàn thiện công ước cư dân thành phố, hương ước, nội quy học sinh, v.v... phát huy đầy đủ vai trò khích lệ và ràng buộc của chính sách và pháp quy. Chúng tôi chú trọng việc đưa lễ kéo quốc kỳ, lễ trưởng thành, lễ kết nạp vào Ðảng, lễ kết nạp vào Ðoàn thanh niên, vào Ðội đi vào nề nếp, tận dụng các ngày lễ, ngày tết dân tộc truyền thống và ngày kỷ niệm quan trọng để tổ chức triển khai hoạt động thực tiễn theo chủ đề với hình thức đa dạng, tạo đồng thuận xã hội trong quá trình tham dự. Chúng tôi kiên trì đưa hệ thống giá trị hạt nhân vào công tác xây dựng văn minh tinh thần, đi sâu triển khai các hoạt động xây dựng mang tính quần chúng như thành phố văn minh, làng xã văn minh, ngành nghề văn minh, triển khai hoạt động tình nguyện, xây dựng sân chơi chuyển tải định hướng cho mọi người tự giác thực hiện hệ thống giá trị hạt nhân.

III- Trong điều kiện kinh tế thị trường, văn hóa được thể hiện bằng hai hình thái là sự nghiệp và ngành nghề, thúc đẩy xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa có nghĩa là cần phải một tay nắm sự nghiệp văn hóa mang tính công ích, một tay nắm ngành nghề văn hóa mang tính kinh doanh, thực hiện phát triển văn hóa một cách toàn diện và nhịp nhàng. Kể từ Ðại hội XVI của Ðảng đến nay, theo yêu cầu của phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa đối với xây dựng văn hóa, chúng tôi chia văn hóa thành sự nghiệp văn hóa mang tính công ích và ngành nghề văn hóa mang tính kinh doanh, nhấn mạnh hai tay nắm, hai tay mạnh. Qua thực tiễn, chúng tôi đã nhận thức sâu sắc hơn nữa về thuộc tính ý thức hệ và thuộc tính hàng hóa của sản phẩm văn hóa, phân chia rõ hơn nữa nhu cầu văn hóa cơ bản và nhu cầu văn hóa đa dạng hóa của quần chúng nhân dân. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã làm rõ chức năng của Chính phủ và thị trường trong việc xây dựng văn hóa, đã hình thành các biện pháp thúc đẩy phát triển sự nghiệp văn hóa và ngành nghề văn hóa với các tư duy khác nhau.

Về phát triển sự nghiệp văn hóa, chúng tôi kiên trì tính công ích, tính cơ bản, tính cân bằng, tính tiện lợi, Chính phủ là chủ đạo, ngân sách công là chỗ dựa, cơ sở sự nghiệp văn hóa mang tính công ích là nòng cốt, lấy cơ sở, nhất là vùng nông thôn làm trọng điểm, xây dựng hệ thống dịch vụ văn hóa công cộng rộng rãi, tập trung sức đáp ứng nhu cầu văn hóa cơ bản của quần chúng nhân dân. Chúng tôi ưu tiên bố trí các dự án xây dựng văn hóa liên quan tới lợi ích thiết thân của quần chúng nhân dân, ra sức thúc đẩy triển khai các công trình văn hóa quan trọng làm lợi cho dân như phủ sóng phát thanh truyền hình ở nông thôn, chia sẻ nguồn lực thông tin văn hóa, xây dựng trạm văn hóa khu dân cư và làng xã, thư viện nông gia, chiếu phim ở nông thôn, v.v..., mở cửa miễn phí với xã hội các bảo tàng công cộng, nhà kỷ niệm, cơ sở giáo dục chủ nghĩa yêu nước, v.v... Chúng tôi tích cực tìm tòi phương thức dịch vụ văn hóa mới phù hợp với đặc điểm của cơ sở, thích ứng với nhu cầu của quần chúng, nhân rộng những cách làm mới như mua sắm chính phủ, tập trung phân phối, dịch vụ qua mạng, v.v... đưa sản phẩm và dịch vụ văn hóa lành mạnh hướng thượng xuống cơ sở ở thành thị và nông thôn. Thông qua cố gắng không mệt mỏi, đã bước đầu hình thành mạng lưới dịch vụ văn hóa công cộng phủ kín thành thị và nông thôn, giải quyết hiệu quả những vấn đề như không có sách, không có phát thanh truyền hình, không có phim ảnh cho quần chúng nhân dân ở vùng sâu vùng xa.

Về phát triển ngành nghề văn hóa, chúng tôi kiên trì lấy thị trường làm chủ đạo, thông qua hoàn thiện chính sách ngành nghề, điều chỉnh cơ cấu ngành nghề, làm phồn vinh thị trường văn hóa, ra sức đáp ứng nhu cầu văn hóa đa dạng hóa, nhiều tầng nấc và nhiều mặt của quần chúng nhân dân. Chúng tôi đã đưa ra quy hoạch chấn hưng ngành nghề văn hóa, thực hiện chiến lược dùng các dự án ngành nghề văn hóa lớn để thúc đẩy, thúc đẩy xây dựng công trình lớn để chấn hưng phim hoạt hình hoạt họa trong nước, cơ sở điện ảnh kỹ thuật số, v.v. phát huy vai trò thúc đẩy của các doanh nghiệp trụ cột đối với ngành nghề. Chú trọng tạo dựng thị trường sản phẩm và yếu tố văn hóa các loại, cố gắng xây dựng hệ thống thị trường văn hóa hiện đại thống nhất, mở cửa, cạnh tranh và có trật tự, tạo môi trường thị trường tốt đẹp cho phát triển ngành nghề văn hóa. Phát huy đầy đủ ưu thế của doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong các mặt vận hành vốn, quản lý sản xuất, kinh doanh tiêu thụ thị trường, v.v.. khuyến khích và định hướng tiền vốn ngoài quốc doanh đi vào lĩnh vực ngành nghề văn hóa mà chính sách đã cho phép. Từ năm 2004 đến nay, mức tăng bình quân mỗi năm của ngành nghề văn hóa Trung Quốc đạt trên 15%. Giá trị sản xuất của ngành báo chí, xuất bản Trung Quốc năm 2009 đột phá 1000 tỉ Nhân dân tệ, tăng 20% tổng doanh số bán vé phim vượt qua 6,2 tỉ Nhân dân tệ, 5 năm liền tăng ở mức trên 30%, ngành nghề văn hóa đã trở thành một điểm sáng trong phát triển kinh tế - xã hội của Trung Quốc.

IV- Mục đích căn bản của phát triển văn hóa là vì dân, sức mạnh phải dựa vào dân, đẩy mạnh xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa cần phải kiên trì lấy con người làm gốc, hướng tới quần chúng, đáp ứng tối đa nhu cầu văn hóa tinh thần của quần chúng nhân dân. Văn hóa xã hội chủ nghĩa là nền văn hóa của đại chúng nhân dân, quần chúng nhân dân cùng xây dựng và cùng chia sẻ là một đặc trưng quan trọng. Phát triển văn hóa xã hội chủ nghĩa cần luôn luôn kiên trì lấy con người làm gốc, coi đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của quần chúng nhân dân làm mục đích căn bản của phát triển văn hóa, coi quần chúng nhân dân là chỗ dựa quan trọng để xây dựng văn hóa, thực hiện phát triển văn hóa vì nhân dân, phát triển dựa vào nhân dân, thành quả phát triển do nhân dân cùng chia sẻ.

Cùng với việc cải cách mở cửa và xây dựng hiện đại hóa, được thúc đẩy đi vào chiều sâu, cùng với việc đời sống vật chất không ngừng cải thiện, quần chúng nhân dân càng kỳ vọng hơn về một đời sống văn hóa tinh thần phong phú. Chúng tôi cảm thấy, là chính đảng lập đảng vì công, cầm quyền vì dân, chúng tôi không những có trách nhiệm thực hiện và phát triển tốt quyền lợi kinh tế, quyền lợi chính trị của nhân dân, mà còn có trách nhiệm bảo đảm tốt quyền lợi văn hóa của nhân dân, nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của toàn xã hội. Nhiều năm nay, qua nhiều con đường như định hướng bằng chính sách, nâng đỡ bằng tiền vốn, v.v.. chúng tôi đã sáng tạo ra nhiều tác phẩm hay được quần chúng yêu thích và thống nhất giữa tính tư tưởng, tính nghệ thuật và tính thưởng thức, triển khai các hoạt động văn hóa như đưa văn hóa, khoa học công nghệ và y tế xuống nông thôn, đưa giải trí xuống cơ sở, hạ thấp giá thành tiêu dùng sản phẩm văn hóa, cung cấp càng nhiều sản phẩm văn hóa bổ ích mà quần chúng có thể mua được, nỗ lực để ánh sáng văn hóa chiếu khắp đông đảo quần chúng nhân dân. Quần chúng nhân dân là người thụ hưởng sản phẩm văn hóa, sản phẩm văn hóa cuối cùng do quần chúng nhân dân đánh giá. Trong cuộc bình chọn khen thưởng sản phẩm văn hóa trên phạm vi cả nước, chúng tôi kiên trì coi việc tiếp nhận và hài lòng của quần chúng nhân dân làm tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá chất lượng của sản phẩm văn hóa, không ngừng mở rộng quyền phát ngôn và mức độ tham gia của quần chúng, để quần chúng nhân dân tham gia đánh giá chất lượng của sản phẩm văn hóa, định hướng sáng tác văn hóa bám sát thực tế, bám sát cuộc sống, sát với quần chúng.

Quần chúng nhân dân là chủ thể thúc đẩy lịch sử tiến bộ, không những tạo ra của cải vật chất to lớn, mà còn tạo ra văn hóa tinh thần phong phú. Trong quá trình thúc đẩy xây dựng văn hóa, chúng tôi kiên trì dựa vào quần chúng, tôn trọng vị trí chủ thể của quần chúng, ra sức ủng hộ sáng tạo văn hóa của quần chúng, tổng kết và nhân rộng các dạng thức văn hóa và vật truyền tải văn hóa bắt nguồn từ quần chúng, sinh động sống động. Chúng tôi tích cực tạo điều kiện, ra sức phát triển văn hóa doanh nghiệp, văn hóa cụm dân cư, văn hóa nhà trường, văn hóa doanh trại quân đội, huy động tính tích cực, tính chủ động và tính sáng tạo của quần chúng tham gia vào xây dựng văn hóa. Chúng tôi phát huy đầy đủ vai trò của nhân tài chuyên môn, thực thi công trình đào tạo nhân tài văn hóa, tập trung bồi dưỡng đào tạo nhân tài lý luận, báo chí, văn nghệ, xuất bản cũng như kinh doanh quản lý trong lĩnh vực văn hóa, tăng cường bồi dưỡng đào tạo nhân tài trẻ, nhân tài cao cấp và nhân tài mô hình phức hợp. Chúng tôi coi trọng làm tốt công tác trí thức, kết bạn rộng rãi, cải thiện dịch vụ, cố gắng làm cho trí thức đoàn kết xung quanh Ðảng để đóng góp tài trí thông minh cho xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa.

V- Ðộng lực phát triển văn hóa bắt nguồn từ cải cách, đẩy mạnh xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa cần phải kiên trì đi sâu cải cách thể chế văn hóa, không ngừng giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất văn hóa. Cải cách không những là con đường tất yếu thúc đẩy con đường phát triển kinh tế mà còn là sự lựa chọn tất yếu thúc đẩy xây dựng văn hóa. Ði đôi với việc không ngừng mở rộng cải cách mở cửa và đi sâu phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, cơ sở kinh tế, môi trường thể chế, điều kiện xã hội để văn hóa Trung Quốc sinh tồn và phát triển có những biến đổi sâu sắc. Trong bối cảnh đó, thúc đẩy văn hóa phồn vinh và phát triển, cần phải coi cải cách thể chế văn hóa làm con đường căn bản giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất văn hóa, nỗ lực xây dựng thể chế cơ chế tràn đầy sức sống, hiệu quả cao và ngày càng mở cửa, có lợi cho văn hóa phát triển khoa học.

Những năm gần đây, cải cách thể chế văn hóa Trung Quốc từ điểm đến diện, từ nông đến sâu, tốc độ không ngừng tăng nhanh, cường độ không ngừng mạnh lên. Về cơ chế vận hành vi mô, một mặt, xung quanh việc tái tạo chủ thể thị trường văn hóa, đẩy nhanh cải cách chế độ doanh nghiệp đối với các đơn vị văn hóa mang tính kinh doanh của nhà nước, đẩy nhanh xây dựng chế độ doanh nghiệp hiện đại, hoàn thiện cơ cấu quản trị pháp nhân, phát triển doanh nghiệp văn hóa nhà nước nòng cốt và nhà đầu tư chiến lược, cố gắng nâng cao thực lực và sức cạnh tranh của doanh nghiệp văn hóa. Mặt khác, xung quanh việc nâng cao trình độ và năng lực dịch vụ, đi sâu cải cách chế độ nhân sự và phân phối thu nhập của cơ sở sự nghiệp văn hóa mang tính công ích nhằm không ngừng tăng cường sức sống và phát huy với mức tối đa hiệu quả xã hội. Về thể chế quản lý vĩ mô, chủ yếu là khơi thông quan hệ giữa cơ quan quản lý hành chính văn hóa với doanh nghiệp và đơn vị sự nghiệp trực thuộc, đẩy nhanh chuyển biến chức năng chính phủ, tách chính phủ và doanh nghiệp, hành chính và sự nghiệp, làm cho cơ quan quản lý hành chính thực hiện chuyển đổi từ làm văn hóa là chính sang quản lý văn hóa là chính, từ quản lý vi mô sang quản lý vĩ mô, thực hiện hiệu quả hơn các chức năng như chính sách điều tiết, thị trường giám sát quản lý, xã hội quản lý, dịch vụ công cộng. Nhìn chung, công cuộc cải cách trên lĩnh vực văn hóa của Trung Quốc tiến triển thuận lợi với xu thế lành mạnh và thành quả nổi bật.

Cải cách thể chế văn hóa liên quan tới hạ tầng kinh tế, thượng tầng kiến trúc, là một công trình hệ thống phức tạp. Chúng tôi kiên trì lấy giải phóng tư tưởng, đổi mới tư duy làm chủ đạo, tập trung xây dựng tư duy phát triển văn hóa mới thích ứng với quan điểm phát triển khoa học, định hướng cho những người làm công tác văn hóa tích cực tham gia vào cải cách ủng hộ cải cách. Chúng tôi kiên trì lấy chính sách làm đòn bẩy lớn thúc đẩy cải cách, đưa ra hàng loạt chính sách đồng bộ về các mặt ngân sách, thu thuế, đầu tư, an sinh xã hội, tạo việc làm, hình thành môi trường chính sách có lợi cho cải cách. Chúng tôi kiên trì nguyên tắc "phân biệt đối xử, phân loại chỉ đạo, tuần tự từng bước, thúc đẩy từng bước", căn cứ tính chất và đặc điểm của các ngành, các đơn vị khác nhau trong lĩnh vực văn hóa, tính toán đầy đủ hiện tượng không cân đối về trình độ phát triển kinh tế văn hóa ở các khu vực khác nhau, thúc đẩy cải cách văn hóa một cách có kế hoạch, có tổ chức, theo giai đoạn, từng bước một, tích cực và ổn thỏa.

VI- Văn hóa là lĩnh vực đòi hỏi sáng tạo nhất, thúc đẩy xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa cần đổi mới nội dung và hình thức, phương pháp, biện pháp của văn hóa, thiết thực tiếp thêm sức sống mới cho văn hóa. Muốn có được sức sống của văn hóa, thì cần phải không ngừng sáng tạo. Lịch sử phát triển văn hóa nhân loại, trên thực tế chính là lịch sử sáng tạo văn hóa. Thế giới ngày nay, nhiều nước đều coi sáng tạo là biện pháp hữu hiệu để phát triển văn hóa, sáng tạo và ý tưởng đã trở thành tiêu chí thời đại nổi trội nhất trên lĩnh vực văn hóa. Ðối với Trung Quốc mà nói, bất cứ là thích ứng nhu cầu chiến lược xây dựng nhà nước mô hình sáng tạo, hay là đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của quần chúng nhân dân, bất cứ là giữ gìn bản sắc văn hóa Trung Hoa, hay là giao lưu văn hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đều cần ra sức đẩy mạnh sáng tạo văn hóa.

Thúc đẩy sáng tạo văn hóa, cần kế thừa và tôn vinh văn hóa truyền thống ưu tú của nước mình, làm cho nó không ngừng phát triển lớn mạnh. Kế thừa, đổi mới và phát triển văn hóa của một quốc gia và một dân tộc đều được thực hiện trên cơ sở truyền thống văn hóa vốn có. Cần nhìn nhận văn hóa nước mình với thái độ quý mến và tự hào, nhận thức đầy đủ ý nghĩa lịch sử và giá trị hiện thực của văn hóa truyền thống ưu tú nước mình, kiên trì lấy tinh hoa của thời xưa phục vụ ngày nay, đẩy lùi lạc hậu, đưa ra cái tiên tiến, không ngừng bổ sung nội hàm thời đại cho văn hóa truyền thống, khiến văn hóa truyền thống tỏa sáng rực rỡ. Ðẩy mạnh sáng tạo văn hóa, cần nhìn nhận văn hóa ngoại lai với thái độ bao dung cởi mở, thu hút rộng rãi thành quả văn minh ưu tú của thế giới. Văn hóa thế giới đa nguyên đa dạng, có sở trường khác nhau, mỗi nước đều có nền văn hóa đáng tự hào, đều là tài sản tinh thần quý báu chung của nhân loại. Với thái độ cởi mở và tầm nhìn rộng mở, kiên trì thu hút tinh hoa của các bên, tích cực tham gia đối ngoại và giao lưu văn hóa, để phát triển văn hóa thuận theo trào lưu tiến bộ của thế giới. Ðẩy mạnh sáng tạo văn hóa, cần coi trọng biện pháp khoa học hiện đại, xây dựng và truyền bá văn hóa tiên tiến bằng công nghệ tiên tiến. Cần theo dõi chặt chẽ xu thế phát triển khoa học công nghệ hiện đại, tăng cường sức hấp dẫn, sức ảnh hưởng của sản phẩm văn hóa bằng công nghệ tiên tiến, không ngừng đổi mới hình thức truyền bá, hình thức thể hiện văn hóa. Cần phải nhận thức đầy đủ ảnh hưởng sâu sắc do mạng in-tơ-nét đang phát triển nhanh chóng đem lại, xây dựng, tận dụng và quản lý tốt mạng in-tơ-nét, ra sức phát triển văn hóa mạng tích cực, lành mạnh, nỗ lực xây dựng mạng in-tơ-nét trở thành sân chơi mới truyền bá văn hóa tiên tiến, làm phong phú thêm đời sống tinh thần của nhân dân.

Sáng tạo là quá trình không ngừng tìm tòi và không ngừng vượt qua chính mình, một môi trường xã hội tốt đẹp là vô cùng quan trọng. Những năm gần đây, chúng tôi kiên trì tôn trọng lao động, tôn trọng tri thức, tôn trọng nhân tài, tôn trọng sáng tạo, khuyến khích nhà khoa học văn hóa phát huy tài năng sáng tạo, tăng thêm năng lực sáng tạo, cố gắng làm cho mọi ý tưởng được tôn trọng, mọi tài năng sáng tạo được phát huy, mọi thành quả sáng tạo được khẳng định. Chúng tôi coi trọng xây dựng cơ chế pháp luật bảo đảm và khích lệ cho sáng tạo văn hóa, thúc đẩy công tác lập pháp trên lĩnh vực văn hóa, tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tấn công các hành vi xâm hại, ăn cắp bản quyền, thiết lập Quỹ ngành nghề văn hóa, khuyến khích sáng tạo văn hóa, thúc đẩy xây dựng chế độ khen thưởng quốc gia nhằm bình chọn và khen thưởng nhà khoa học văn hóa có cống hiến kiệt xuất. Chúng tôi chú ý tìm tòi xây dựng hệ thống sáng tạo văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường, thúc đẩy doanh nghiệp văn hóa không ngừng đổi mới trong quá trình kết hợp giữa văn hóa với thị trường, khoa học công nghệ ngành nghề, khiến doanh nghiệp trở thành chủ thể thực hiện các dự án sáng tạo văn hóa, trở thành chủ thể chuyển hóa thành quả sáng tạo văn hóa.

VII- Văn hóa là cầu nối giao lưu tâm hồn giữa các quốc gia và các dân tộc khác nhau, thúc đẩy xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa cần phải triển khai giao lưu văn hóa nhiều tầng nấc và toàn diện, không ngừng tăng thêm hiểu biết và tình hữu nghị giữa nhân dân các nước. Giao lưu văn hóa là sự giao lưu giữa trái tim con người, sự giao thoa giữa tư tưởng và tình cảm, đóng vai trò không thể thay thế trong quan hệ giữa quốc gia này với quốc gia kia. Thế giới ngày nay, tốc độ toàn cầu hóa kinh tế ngày một nhanh hơn, quan hệ giữa Trung Quốc với thế giới đang có sự biến đổi mang tính lịch sử, tiền đồ và vận mệnh của Trung Quốc gắn chặt với tiền đồ và vận mệnh của thế giới. Chúng tôi kiên trì tính toán tổng thể hai đại cục trong nước và ngoài nước, đặt giao lưu văn hóa đối ngoại vào vị trí quan trọng, không ngừng tăng cường hiểu biết và hữu nghị với nhân dân các nước, thúc đẩy xây dựng thế giới hài hòa hòa bình lâu dài, cùng phồn vinh.

Triển khai giao lưu văn hóa đối ngoại, cần kết hợp giữa giao lưu chính thức với giao lưu nhân dân. Ðể nhân dân các nước hiểu biết thêm về Trung Quốc, chúng tôi đã tổ chức Tuần văn hóa Trung Quốc, Tháng văn hóa Trung Quốc, tổ chức lẫn nhau Năm văn hóa Quốc gia, thể hiện văn hóa Trung Hoa và tiến bộ văn minh của Trung Quốc đương đại từ nhiều góc độ, khiến cộng đồng quốc tế thấy được một Trung Quốc chân thực. Ðể thích ứng tình hình mới cộng đồng quốc tế càng quan tâm hơn đối với văn hóa Trung Quốc, chúng tôi coi trọng tổ chức tốt Trung tâm văn hóa Trung Quốc, Học viện Khổng Tử, Liên hoan nghệ thuật Trung Quốc, liên hoan di sản văn hóa phi vật thể của Trung Quốc tại nước ngoài, triển khai hoạt động quảng bá hoạt động văn hóa ngày tết truyền thống của Trung Quốc, khiến càng nhiều người nước ngoài tiếp cận văn hóa Trung Hoa. Chúng tôi tích cực mở rộng giao lưu văn hóa đối ngoại, tăng cường giao lưu văn hóa giữa thanh thiếu niên, phát huy vai trò của thành phố kết nghĩa, dựa vào sức mạnh của các thiết chế quốc tế, khiến giao lưu văn hóa đối ngoại không ngừng đi vào chiều sâu. Cuối năm 2009, chúng tôi đã thiết lập quan hệ giao lưu văn hóa với hơn 160 nước và khu vực, ký kết hiệp định giữa Chính phủ về hợp tác văn hóa và gần 800 kế hoạch giao lưu văn hóa với hơn 140 nước.

Hiện nay, thương mại văn hóa quốc tế ngày càng sôi động, đóng vai trò ngày càng nổi bật. Trong giao lưu văn hóa giữa các quốc gia, chúng tôi cảm thấy, phát triển giao lưu văn hóa đối ngoại, cần phải tích cực tìm tòi hình thức vận hành thương mại, phát triển thương mại văn hóa đối ngoại dựa vào doanh nghiệp văn hóa. Về mặt này, chúng tôi vẫn ở giai đoạn cất bước, còn khoảng cách lớn so với những nước phát triển. Chúng tôi sẽ tập trung vào tạo dựng chủ thể thương mại văn hóa đối ngoại, ủng hộ doanh nghiệp văn hóa xây dựng thương hiệu văn hóa dân tộc, sản xuất sản phẩm văn hóa vừa thể hiện bản sắc Trung Quốc vừa thích ứng với nhu cầu của người tiêu dùng nước ngoài. Chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức tốt các cuộc hội chợ triển lãm văn hóa lớn ở nước ngoài, tích cực tham dự các hoạt động giao dịch văn hóa quốc tế, không ngừng tìm kiếm con đường mới để sản phẩm văn hóa và dịch vụ văn hóa Trung Quốc hội nhập thị trường văn hóa quốc tế. Trung Quốc và Việt Nam là hai nước láng giềng núi sông liền một dải, có nền văn hóa tương tự. Chúng tôi nguyện cùng các đồng chí Việt Nam mở rộng hơn nữa con đường và nỗ lực góp sức cho giao lưu và hợp tác văn hóa giữa hai nước.

Thưa các đồng chí và các bạn,

Ðảng và Chính phủ Việt Nam đã và đang áp dụng nhiều chính sách biện pháp phù hợp với tình hình Việt Nam về mặt tăng cường xây dựng văn hóa, và đã giành được thành quả tốt đẹp, nhiều kinh nghiệm và cách làm của các đồng chí đáng để chúng tôi học tập và tham khảo. Tôi tin tưởng, Hội thảo lần này chắc chắc sẽ có nhiều gợi mở bổ ích cho công tác xây dựng văn hóa Trung Quốc, chắc chắn sẽ phát huy vai trò quan trọng thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa hai nước Việt - Trung, chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tích cực đối với việc củng cố quan hệ hai Ðảng, hai Nhà nước, tăng thêm tình hữu nghị giữa hai nước.

Cuối cùng, xin chúc Hội thảo lý luận lần này thành công rực rỡ.

Cảm ơn các đồng chí và các bạn.

Bài cùng chủ đề

Việt Nam vượt 16 bậc ở bảng cạnh tranh toàn cầu (10/09/2010)

Khai mạc Diễn đàn chính trị thế giới lần 2 tại Nga (10/09/2010)

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng kết thúc tốt đẹp chuyến tham dự Hội nghị tham vấn Nghị viện G20 và thăm hữu nghị chính thức Cộng hòa Cu-ba (10/09/2010)