Thời gian qua, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, Hà Tĩnh cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. Với tinh thần chủ động, sáng tạo, đổi mới, Hà Tĩnh không ngừng phấn đấu và đạt được những thành tích to lớn, có ý nghĩa quan trọng trên nhiều lĩnh vực. Những thành tích này đã tạo tiền đề, “cú hích” để tỉnh vững bước trên đường đổi mới.

Những chuyển biến tạo đà

Tỉnh Hà Tĩnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ, có diện tích tự nhiên 6.055 km2, dân số gần 1,3 triệu người; bờ biển dài gần 140 km, có cảng nước sâu Vũng áng và nhiều bãi biển đẹp; phía tây giáp nước bạn Lào với đường biên giới dài 145 km, có quốc lộ 8A đi Lào và các tỉnh vùng Đông Bắc Thái Lan qua cửa khẩu quốc tế Cầu Treo, quốc lộ 12 đi từ cảng Vũng áng sang Lào qua cửa khẩu Cha Lo (Quảng Bình); có quốc lộ 1A, đường sắt Bắc - Nam và đường Hồ Chí Minh chạy dọc theo chiều dài của tỉnh. Đây là những điều kiện tự nhiên rất thuận lợi cho tỉnh trong phát triển kinh tế, giao thương và hội nhập quốc tế.

Hà Tĩnh có đủ ba vùng sinh thái: vùng núi, trung du và vùng đồng bằng ven biển, một hệ thống sông ngòi dày đặc có tổng trữ lượng nước rất lớn, là tiềm năng lớn cho phát triển thủy điện vừa và nhỏ. Trong vùng đất có nhiều loại khoáng sản có giá trị kinh tế cao, như quặng sắt Thạch Khê (trữ lượng gần 550 triệu tấn, chiếm hơn # trữ lượng sắt cả nước); quặng ti-tan trên 5 triệu tấn và nhiều loại khoáng sản khác như: măng-gan, than đá, đá gran-nít, đá hoa cương, cát trắng, vàng... Hà Tĩnh là tỉnh giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, có nhiều danh lam, thắng cảnh và di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng. Đó là những lợi thế, điều kiện thuận lợi để phát triển ngành du lịch - dịch vụ.

Qua gần ba năm thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, với tinh thần chủ động, sáng tạo, đổi mới, vượt khó, tự tin, nỗ lực phấn đấu, Hà Tĩnh đã đạt được nhiều thành tựu khá toàn diện và đồng đều trên các lĩnh vực.

Kết quả lớn nhất trong những năm qua là từ một tỉnh nghèo, kết cấu hạ tầng yếu kém, quy mô kinh tế nhỏ, Hà Tĩnh đã thành một tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao; bình quân đạt 9,4%/năm. Thu ngân sách nội địa bình quân tăng 17,1%. Nếu như năm 1991, vào thời điểm tái lập tỉnh, thu ngân sách chỉ đạt 18 tỉ đồng, thì năm 2008 ước đạt 746,2 tỉ đồng (mục tiêu đến năm 2010 đạt trên 1.200 tỉ đồng), giá trị kim ngạch xuất khẩu ước đạt 50 triệu USD, tăng 23,2% so với năm 2005 (mục tiêu năm 2010 đạt trên 120 triệu USD). Công nghiệp và xây dựng tăng trưởng khá cao và ổn định, bình quân hằng năm là 16,6%. Tuy GDP không thật cao, nhưng sự chuyển biến về kinh tế - xã hội là rất tích cực.

Môi trường đầu tư được cải thiện, thu hút đầu tư đạt kết quả khá, xúc tiến đầu tư đạt hiệu quả thiết thực, được xếp vào tốp dẫn đầu cả nước, các công trình dự án trọng điểm được triển khai tích cực và dần đi vào hoạt động như: cảng Vũng Áng giai đoạn II, nhà máy luyện thép 500.000 tấn/năm, nhà máy chế biến tinh bột sắn, hồ chứa nước thượng nguồn sông Trí... Đặc biệt Dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh với tổng số vốn đầu tư giai đoạn I gần 7,9 tỉ USD đã được triển khai xây dựng. Hoạt động đối ngoại và kinh tế đối ngoại đã góp phần tích cực trong việc huy động các nguồn vốn tài trợ cho đầu tư kết cấu hạ tầng và xóa đói, giảm nghèo, trong ba năm qua tỉnh đã huy động được 1.350 tỉ đồng từ nguồn ODA và 160 tỉ đồng nguồn hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ (NGO). Đây là những kết quả, tín hiệu rất khả quan trong chiến lược phát triển lâu dài, bền vững của tỉnh.

Cơ cấu kinh tế có bước chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, giảm tỷ trọng ngành nông, lâm, ngư nghiệp. Lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp tiếp tục phát triển, sản lượng lương thực năm 2008 đạt 50 vạn tấn. Kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn được tăng cường, củng cố. Các khu kinh tế, cụm công nghiệp, làng nghề truyền thống được chú trọng đầu tư và phát huy hiệu quả. Công tác đổi mới, sắp xếp doanh nghiệp nhà nước và phát triển doanh nghiệp ngoài quốc doanh được đẩy mạnh, cơ cấu ngành nghề và nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp có bước chuyển biến tích cực. Diện mạo nông thôn không ngừng đổi mới. Thu nhập bình quân đầu người năm 2008 tăng 1,6 lần so với năm 2006.

Hoạt động thương mại, du lịch, dịch vụ có bước khởi sắc. Kết cấu hạ tầng du lịch ngày càng được cải thiện. Lĩnh vực văn hóa - xã hội, giáo dục - đào tạo tiếp tục phát triển và đạt những kết quả quan trọng cả về quy mô, cơ cấu và chất lượng. Công tác xóa đói, giảm nghèo, thực hiện các chính sách xã hội được quan tâm và đạt nhiều kết quả tốt. Tỷ lệ hộ nghèo từ 38,62% năm 2005 giảm xuống còn 25,76% năm 2008 (bình quân hằng năm giảm 4,28%). Từ năm 2005 đến nay, tỉnh đã huy động các nguồn vốn đầu tư đạt 11.500 tỉ đồng, từng bước đáp ứng nhu cầu xây dựng kết cấu hạ tầng, tạo sự chuyển biến rõ nét trong phát triển giao thông nông thôn và phát triển đô thị. Trong ba năm qua, tỉnh đã làm được hơn 800 km đường bê tông và nhựa hóa đường giao thông nông thôn, 230 km kênh mương nội đồng; đầu tư nâng cấp hệ thống đê biển; 100% số phường, xã có nhà học cao tầng...

Bên cạnh nhiệm vụ phát triển kinh tế, Hà Tĩnh rất coi trọng việc giải quyết tốt các vấn đề phát triển văn hóa - xã hội; tạo bước chuyển biến lớn về giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân... Tỉnh đã vận dụng thực hiện có hiệu quả phương châm “khơi sức dân, chăm lo cho dân” để phát triển chương trình nhà tình nghĩa, xóa đói, giảm nghèo, khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo...

Công tác xây dựng Đảng được tăng cường cả về mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đảng bộ Hà Tĩnh xác định, để tỉnh phát triển nhanh và bền vững, phải làm tốt công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên. Hệ thống chính trị các cấp được xây dựng, củng cố ngày càng vững mạnh, năng lực tổ chức, quản lý điều hành được nâng lên, khơi dậy và phát huy tốt quyền làm chủ của nhân dân trên các lĩnh vực, trở thành phong trào cách mạng sâu rộng trong nhân dân, là niềm tin vững chắc của người dân với Đảng, với Nhà nước.

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, Hà Tĩnh vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém. Hà Tĩnh vẫn là tỉnh nghèo, quy mô kinh tế nhỏ, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng nhưng chất lượng tăng trưởng còn thấp, chưa vững chắc, sức cạnh tranh của các sản phẩm còn yếu. Nhiều chỉ tiêu đạt được còn thấp so với bình quân của cả nước. Công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch kinh tế chưa thực sự làm tốt vai trò là tiền đề cho đầu tư phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế chưa gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động. Công tác xây dựng Đảng có tiến bộ, song chưa đáp ứng yêu cầu đề ra, cải cách hành chính chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn.

Những kết quả mà Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đã đạt được thời gian qua là những tiền đề, những điều kiện quan trọng, là động lực cổ vũ lớn lao để tỉnh tạo sự đột phá về phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững trong thời gian tới. Những hạn chế, yếu kém là bài học để Hà Tĩnh rút kinh nghiệm, sửa đổi, điều chỉnh trong chiến lược phát triển của tỉnh. Tất cả những hoạt động, kết quả trên đều nhằm tạo ra thế và lực mới phục vụ cho các mục tiêu lớn mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đã đề ra.

Khơi gợi tiềm năng, huy động nội lực để phát triển

Những thành tích đạt được, những thời cơ, vận hội cũng mở ra triển vọng hoàn thành các chỉ tiêu đề ra, con đường bứt phá đi lên của tỉnh Hà Tĩnh là khá rõ, dù còn nhiều khó khăn, thách thức phía trước.

Thời gian tới là quãng thời gian có ý nghĩa quan trọng đối với Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh. Với mục tiêu xây dựng vững về chính trị, ổn định phát triển triển kinh tế, văn hóa, Đảng bộ Hà Tĩnh tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm, đó là: Phấn đấu tăng trưởng kinh tế đến năm 2010 đạt 12,18%; cải thiện môi trường đầu tư; đẩy nhanh tiến độ các dự án, công trình trọng điểm; đến năm 2015 trở thành một trong những trung tâm công nghiệp của miền Trung.

Tư tưởng chỉ đạo của tỉnh trong thời gian tới vẫn là đẩy mạnh phát triển kinh tế công nghiệp, coi đó là động lực để thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế phát triển; gắn liền tăng trưởng kinh tế với giải quyết tốt các vấn đề xã hội, nhất là xóa đói, giảm nghèo; tiếp tục huy động, khơi dậy nguồn nội lực, thu hút các nguồn lực đầu tư trong nước và quốc tế; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có chính sách phát triển khoa học - kỹ thuật và công nghệ; tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong cải cách hành chính từ tỉnh đến cơ sở để kịp thời đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Có thể nói, cái được lớn nhất và cũng là tiền đề quan trọng để hoàn thành các nhiệm vụ của tỉnh mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra trong thời gian tới là môi trường đầu tư được cải thiện. Các công trình, các dự án trọng điểm lớn với dự án vốn hàng tỉ USD, như cảng Vũng áng, nhà máy nhiệt điện Vũng áng, khu gang thép liên hợp và cảng Sơn Dương, hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang, mỏ sắt Thạch Khê, khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo, đã đưa Hà Tĩnh là điểm đến đầu tư đứng vào hàng đầu cả nước về số dự án và tổng vốn đầu tư với trên 11 tỉ USD. Có thể nói, hơn lúc nào hết, Hà Tĩnh hiện đang có cơ hội phát triển thuận lợi. Điều này khẳng định tiềm năng và hiện thực về niềm tin của các nhà đầu tư đối với Hà Tĩnh.

Hà Tĩnh là tỉnh giàu truyền thống cách mạng và văn hóa, người dân Hà Tĩnh anh dũng kiên cường trong chiến đấu, năng động, sáng tạo trong lao động sản xuất xây dựng quê hương. Đó cũng chính là nguồn năng lực, nội lực quan trọng để Hà Tĩnh có thể bứt phá vươn lên trong thời kỳ mới, trước vận hội mới, quyết tâm thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đề ra.

Tuy nhiên, thách thức trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thời gian tới là không nhỏ. Hà Tĩnh có điểm xuất phát kinh tế thấp, kinh nghiệm sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp còn hạn chế, chủ yếu phụ thuộc vào điều tiết của Trung ương; hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước có mặt còn hạn chế; nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế còn nhiều bất cập, kể cả vốn đầu tư và nguồn nhân lực. Một số dự án sản xuất công nghiệp tiến độ chậm, chưa phát huy được năng lực sản xuất như kế hoạch, chỉ tiêu đề ra. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao nên tiềm lực kinh tế trong dân còn hạn hẹp. Bên cạnh đó, do điều kiện thời tiết, khí hậu khắc nghiệt, thiên tai, bão lụt thường xuyên xảy ra, lại xa các trung tâm kinh tế chính trị, văn hóa của cả nước, nên cũng phần nào hạn chế khả năng thu hút đầu tư của tỉnh từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Cần những giải pháp thực hiện đồng bộ, quyết liệt

Một câu hỏi lớn, đồng thời là nỗi niềm trăn trở, suy tư và trách nhiệm của Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh là quyết tâm và làm thế nào, bằng cách nào để thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người về thăm Hà Tĩnh cách đây 51 năm: “Hà Tĩnh phải làm sao cho tình hình nổi bật lên”. Mục tiêu phấn đấu của Hà Tĩnh đến năm 2010 là tập trung mọi nguồn lực, tạo bước phát triển đột phá, phấn đấu đạt mức tăng trưởng kinh tế bình quân trên 15%; thu nhập bình quân đầu người đạt 600 USD; giảm tỷ lệ dân số tự nhiên còn 0,4%, giảm tỷ lệ hộ nghèo dưới 5%; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phấn đấu đạt tỷ trọng nông, lâm, ngư nghiệp: 28%, công nghiệp và xây dựng: 34%, thương mại - du lịch - dịch vụ: 38%.

Để sớm đưa Hà Tĩnh ra khỏi diện tỉnh nghèo, kém phát triển, trong thời gian tới, với quyết tâm cao hơn, tổ chức thực hiện tốt hơn, chúng tôi đã tiến hành rà soát lại tổng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tìm ra điểm nhấn, điểm đột phá, điểm chính trong phát triển các ngành cụ thể, xác định rõ nhiệm vụ và đề ra một số giải pháp thực hiện chủ yếu để khơi dậy và khai thác có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, huy động tối đa các nguồn lực xã hội, phục vụ cho yêu cầu xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội:

Một là, tập trung mọi nguồn lực tạo bước chuyển biến đột phá về công nghiệp và tiểu, thủ công nghiệp, đẩy nhanh quá trình đô thị hóa, coi đó là động lực thúc đẩy toàn bộ kinh tế của tỉnh phát triển, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu sản xuất trong nông nghiệp. Tập trung huy động mọi nguồn lực và tranh thủ thời cơ, sự phối hợp giúp đỡ của các bộ, ngành trung ương. Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình, dự án trọng điểm quốc gia trên địa bàn tỉnh, như: khai thác mỏ sắt Thạch Khê, khu liên hợp luyện thép, nhà máy nhiệt điện Vũng áng, khu kinh tế mở Vũng áng, khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo... sớm đi vào hoạt động, phát huy hiệu quả, góp phần quan trọng chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, thúc đẩy nhanh sự phát triển nhanh và vững chắc của tỉnh vào năm 2010. Từng bước đầu tư kết cấu hạ tầng và thu hút đầu tư vào khu công nghiệp Gia Lách và các khu công nghiệp ở thị xã Hồng Lĩnh. Phấn đấu năm 2009 - 2010, huy động các nguồn vốn đầu tư đạt trên 73.000 tỉ đồng, trong đó vốn từ ngân sách khoảng 4.000 tỉ - 5.000 tỉ đồng, vốn từ các doanh nghiệp và nhân dân trong tỉnh từ 3.000 tỉ - 3.500 tỉ đồng, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài khoảng từ 66.000 tỉ đến 68.000 tỉ đồng.

Hai là, chỉ đạo thực hiện tốt việc sắp xếp, đổi mới các doanh nghiệp nhà nước, củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp đã cổ phần hóa. Xây dựng, bổ sung cơ chế hỗ trợ tạo lập các cụm công nghiệp, dịch vụ ở các huyện, thị xã, thị trấn, liên xã; phát triển, củng cố các làng nghề, nhằm thu hút và phân công lại lao động.

Ba là, tiếp tục phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa và từng bước hiện đại hóa, công nghiệp hóa gắn với thực hiện phong trào xây dựng nông thôn mới, đẩy nhanh tiến trình hội nhập. ổn định phát triển sản xuất nông nghiệp, duy trì diện tích các loại cây trồng; khôi phục và phát triển nhanh ngành chăn nuôi. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn từ hệ thống thủy lợi tưới tiêu, năng lực tổ chức sản xuất, thị trường tiêu thụ đến việc mở rộng và nâng cao tải trọng giao thông nông thôn.

Bốn là, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho công tác giáo dục - đào tạo, phấn đấu đến năm 2010 kiên cố hóa 100% số phòng học, đầu tư trang thiết bị thí nghiệm và dịch vụ học đường. Một yêu cầu vừa lâu dài vừa cấp bách mà Hà Tĩnh cần thực hiện tốt trong thời gian tới là chú trọng, quan tâm thúc đẩy hơn nữa vấn đề đào tạo nghề, đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề, đội ngũ lao động kỹ thuật có khả năng đáp ứng nhu cầu của các dự án công nghiệp trên địa bàn.

Tăng cường củng cố và phát triển mạng lưới y tế cơ sở, vùng sâu, vùng xa trên tinh thần huy động mọi nguồn lực, từng bước xã hội hóa công tác khám và chữa bệnh cho nhân dân. Thực hiện tốt công tác kế hoạch hóa gia đình, bảo đảm ổn định dân số. Đẩy mạnh phong trào văn hóa, thể dục thể thao quần chúng, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân, chú trọng ưu tiên vùng sâu, vùng xa. Bảo đảm quốc phòng - an ninh, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Năm là, tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư một cách thông thoáng, nhanh chóng; tiếp tục huy động các nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước bằng cơ chế linh hoạt, minh bạch để nhà đầu tư lớn tin tưởng đến với Hà Tĩnh, vì lợi ích của cả hai bên. Chủ động phối hợp, đôn đốc các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng và sớm hoàn thành, đưa vào hoạt động, phát huy hiệu quả các công trình, dự án. Đây được coi là giải pháp quan trọng hàng đầu, điểm đột phá tạo ra “cú hích” cho sự phát triển kinh tế của tỉnh.

Để giải quyết tốt nhiệm vụ này, một vấn đề cốt yếu, vô cùng khó khăn, nhưng chúng tôi rất quan tâm giải quyết là công tác giải phóng mặt bằng, đồng thời làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, việc làm cho người dân bị thu hồi đất cho các công trình, dự án. Hà Tĩnh có tiềm năng lớn, nhưng để biến tiềm năng đó thành hiện thực, để thu hút các nhà đầu tư chúng tôi đã huy động sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành làm tốt công tác giải phóng mặt bằng cho các công trình, dự án phát triển công nghiệp, hạ tầng đô thị, bảo đảm bàn giao mặt bằng cho các nhà đầu tư đúng tiến độ. Chúng tôi coi đây là cơ hội tốt để tỉnh cơ cấu, điều chỉnh quy hoạch, bố trí, sắp xếp lại dân cư. Cùng với công tác giải phóng mặt bằng, cần tăng cường gặp gỡ, đối thoại giữa các nhà đầu tư, ban quản lý dự án, chính quyền địa phương để kịp thời xử lý, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Bên cạnh đó, công tác đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề, đội ngũ lao động kỹ thuật đáp ứng nhu cầu các dự án, công trình của chủ đầu tư đặt ra là rất cao. Chúng tôi xác định đây là yêu cầu vừa lâu dài, vừa cấp bách mà Hà Tĩnh quyết tâm thực hiện tốt trong thời gian tới.

Sáu là, tập trung chỉ đạo, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ hơn trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quan tâm công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng, công tác cán bộ và đảng viên; tăng cường kỷ cương, kỷ luật, củng cố khối đoàn kết thống nhất trong toàn Đảng bộ; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng và kết quả hoạt động của chính quyền. Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong thực hiện nhiệm vụ. Đây là một trong những nhân tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, kế hoạch của tỉnh mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đã đề ra.

Phát huy truyền thống tốt đẹp cùng thành tựu đạt được trong những năm qua, tin tưởng trong thời gian tới, khi các chương trình kinh tế - xã hội, các dự án hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng, sẽ góp phần quan trọng đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế một cách ổn định, vững chắc, tạo tiền đề thực hiện thắng lợi mục tiêu “xây dựng Hà Tĩnh từ một tỉnh nông nghiệp sớm trở thành tỉnh có công nghiệp - dịch vụ phát triển” mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đã xác định, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh quyết tâm phấn đấu vượt qua khó khăn, thách thức, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh./.