Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

Bảo vệ Tổ quốc có vai trò đặc biệt quan trọng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Văn kiện các Đại hội Đảng luôn khẳng định luận điểm quan trọng: Kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam là xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong điều kiện hiện nay, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đang giao thoa lẫn nhau, gắn bó khăng khít đến mức xây dựng là gốc của bảo vệ và bảo vệ là bộ phận hợp thành của xây dựng. Đây là điểm rất mới trong việc giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta hiện nay.

Hai nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa có quan hệ hữu cơ, là điều kiện và cơ sở của nhau. Kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ đó sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo đảm cho Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa ngày càng bền vững và phát triển nhanh.

Bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với bất kỳ quốc gia nào. Ngay từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định giữ vững chính quyền, bảo vệ Tổ quốc là chức năng sống còn của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Tầm quan trọng của việc bảo vệ Tổ quốc đã được khẳng định và ghi nhận trong các chủ trương, chính sách, cũng như các văn bản pháp luật. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã nhận định: “Trên thế giới: Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, nhưng sẽ có những diễn biến phức tạp mới, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó lường. Những căng thẳng, xung đột tôn giáo, sắc tộc, ly khai, chiến tranh cục bộ, bạo loạn chính trị, can thiệp lật đổ, khủng bố vẫn sẽ diễn ra gay gắt; các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống, tội phạm công nghệ cao trong các lĩnh vực tài chính - tiền tệ, điện tử - viễn thông, sinh học, môi trường... còn tiếp tục gia tăng”(1). Còn trong nước thì: “Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta”(2).

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã xác định nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc là “... bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững hòa bình, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta”(3). Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu đã đề ra, Cương lĩnh cũng chỉ ra những biện pháp cụ thể, đó là: “Tăng cường quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là lực lượng nòng cốt. Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, kết hợp chặt chẽ với thế trận an ninh nhân dân vững chắc”(4).

An ninh nhân dân và quốc phòng toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam

Trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vấn đề xây dựng thế trận an ninh nhân dân kết hợp với nền quốc phòng toàn dân đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Thế trận an ninh nhân dân và nền quốc phòng toàn dân được xây dựng từ đơn vị cơ sở, có liên hệ phối hợp chặt chẽ với nhau trên từng địa bàn, từng khu vực và trong phạm vi cả nước.

Nghị quyết Đại hội XI đã nhấn mạnh đất nước ta trong giai đoạn cách mạng mới đang đứng trước các thời cơ và nguy cơ. Bên cạnh các thời cơ bên trong và bên ngoài, trong đó có thành công của sự nghiệp đổi mới, sự phát triển về kinh tế, chính trị, văn hóa, đối ngoại, quốc phòng, an ninh, chúng ta đang đứng trước những nguy cơ lớn, khi tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Chúng ta cần phải nắm bắt các thời cơ đồng thời vượt qua các nguy cơ. 

Về các nguy cơ: Để giữ vững và bảo vệ an ninh, củng cố quốc phòng ở nước ta hiện nay cần thiết phải xem xét tới hai nhóm nguy cơ, đó là nhóm nguy cơ bên ngoài và nhóm nguy cơ bên trong.

Nhìn từ góc độ an ninh, quốc phòng truyền thống, đó là sự xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, là các hoạt động “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, là các nguy cơ bạo loạn chính trị, các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch,… Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã nhấn mạnh vấn đề “giữ vững chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời” trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đây là một nội dung quan trọng trong nội hàm bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới với nhiều nội dung, như hoàn chỉnh các quy định pháp lý bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời; giáo dục nhân dân hiểu rõ vị trí, vai trò của chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; quy hoạch phân vùng phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội gắn với quốc phòng, an ninh trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân ở ven biển, trên đảo và khu vực biên giới làm căn cứ vững chắc, nơi xuất phát vươn ra biển xa; tổ chức hệ thống phòng thủ dân sự, xây dựng phong trào quần chúng bảo vệ an ninh; xây dựng các công trình phòng thủ quân sự để bảo toàn lực lượng khi có chiến tranh và phòng, chống thiên tai, tai nạn, tổ chức cứu hộ khắc phục hậu quả.

Bên cạnh đó còn có các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Hiện nay, những vấn đề an ninh phi truyền thống đã vượt qua khỏi phạm vi lợi ích an ninh quốc gia của một nước, trở thành những thách thức mang tính toàn cầu, bởi hoạt động của tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố quốc tế, nhất là khủng bố bằng vũ khí sinh, hóa học, bệnh dịch là “không biên giới”. Chính vì vậy, cuộc đấu tranh với những vấn đề này đòi hỏi phải có sự nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế, những giải pháp và bước đi hài hòa kết hợp giữa kinh tế, chính trị, ngoại giao, pháp luật, khoa học - kỹ thuật và các mặt khác.

Trong giai đoạn hiện nay cần ưu tiên đấu tranh với các tội phạm phi truyền thống, như hoạt động khủng bố, buôn bán ma túy, buôn người, cướp biển, buôn bán vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế và tội phạm công nghệ cao. Tính phi truyền thống của các tội phạm này ở hai khía cạnh: Đối với các tội phạm truyền thống, do điều kiện mới đã xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn mới và bọn tội phạm thường sử dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ để gây án. Điển hình là tội phạm lừa đảo. Nếu trước đây các đối tượng trực tiếp lừa đảo thì hiện nay rất phổ biến tình trạng lừa đảo qua mạng in-tơ-nét, cả đối tượng lừa đảo và người bị lừa đảo không hề biết mặt nhau. Còn đối với các tội phạm mới, tính phi truyền thống thể hiện vừa là tội phạm mới, thậm chí có hành vi tội phạm hiện còn chưa được quy định trong Bộ luật Hình sự, vừa thể hiện ở phương thức, thủ đoạn mới chưa từng xảy ra trước đây ở nước ta. 

Bảo vệ Tổ quốc ngày nay cũng là giải quyết tốt các thách thức an ninh phi truyền thống, như an ninh biển, an ninh sinh thái, an ninh môi trường, an ninh dân số, an ninh năng lượng,... đã và đang xuất hiện với tư cách là các vấn đề toàn cầu hoặc khu vực.

Góp ý sửa đổi Hiến pháp năm 1992 về vấn đề quốc phòng, an ninh

Trong điều kiện hiện nay, Hiến pháp năm 1992 đã bộc lộ những hạn chế, nếu không được sửa đổi, bổ sung kịp thời sẽ có ảnh hưởng đến sự nghiệp củng cố quốc phòng, an ninh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Việc sửa đổi Hiến pháp năm 1992 liên quan đến vấn đề củng cố quốc phòng, an ninh, theo chúng tôi, cần tập trung vào một số vấn đề sau: 

Thứ nhất, tiếp tục đặt vấn đề bảo vệ an ninh, quốc phòng là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn bộ hệ thống chính trị, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân đóng vai trò nòng cốt. 

Thứ hai, trong các quy định của Hiến pháp, đặc biệt là quy định tại Chương IV: Bảo vệ Tổ quốc, cần đặt vấn đề bảo vệ Tổ quốc hiện nay không chỉ đơn thuần là khái niệm an ninh, quốc phòng theo nghĩa an ninh, quốc phòng truyền thống mà còn cần bao hàm vấn đề an ninh phi truyền thống, như tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm phi truyền thống, động đất, sóng thần, lũ lụt, hạn hán,... Bởi thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, các nguy cơ, thách thức an ninh phi truyền thống là rất lớn, đe dọa và gây ảnh hưởng, tổn thất vô cùng nặng nề cả về người và của, tác động nghiêm trọng đến mọi quốc gia, đến vấn đề bảo vệ Tổ quốc trên nhiều phương diện, nhiều góc độ khác nhau không kém vấn đề an ninh, quốc phòng truyền thống. Vấn đề an ninh phi truyền thống cũng đã được nêu rõ trong Nghị quyết Đại hội XI của Đảng.

Thứ ba, ngoài việc thực hiện nghĩa vụ quân sự thì cũng còn có nhiều hoạt động khác để công dân có thể tham gia bảo vệ Tổ quốc, như thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội, đóng góp vật chất, tài chính, tinh thần cho các lực lượng vũ trang, tham gia xây dựng nền an ninh nhân dân, bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời của Tổ quốc, giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống.

Các quy định trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và các quyền, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc của công dân cần bổ sung như sau:

- Điều 69 (sửa đổi, bổ sung Điều 44 Hiến pháp năm 1992) cần bổ sung cụm từ “củng cố quốc phòng”, “trật tự an toàn xã hội” để toàn diện hơn. Cụ thể là Điều 69 sửa đổi: 

“Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội là sự nghiệp của toàn dân.

Nhà nước củng cố và tăng cường nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân, nòng cốt là các lực lượng vũ trang nhân dân; phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội và công dân phải làm đầy đủ nhiệm vụ quốc phòng và an ninh do pháp luật quy định”.

- Điều 70 (sửa đổi, bổ sung Điều 45 Hiến pháp năm 1992) cần bổ sung các nội hàm về tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới, vùng trời của Tổ quốc, giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống. Cụ thể là Điều 70 sửa đổi: 

“Các lực lượng vũ trang nhân dân phải tuyệt đối trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam, Tổ quốc và nhân dân, có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ độc lập, chủ quyền, biển, đảo, biên giới, vùng trời, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội, giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và những thành quả của cách mạng, cùng toàn dân xây dựng đất nước”.

- Tại Điều 72 (sửa đổi, bổ sung Điều 47 Hiến pháp năm 1992) có nêu: “Xây dựng lực lượng công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại”. Trong tình hình thế giới và trong nước có nhiều diễn biến phức tạp và nhiều nguy cơ tiềm ẩn như hiện nay, Nhà nước cần ưu tiên kịp thời hiện đại hóa một số lực lượng cốt yếu cho phù hợp với thời cuộc, với sự vận động của xã hội, với chủ trương xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Cụ thể là Điều 72 sửa đổi: 

“Nhà nước xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, dựa vào nhân dân và làm nòng cốt cho phong trào nhân dân để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, bảo đảm sự ổn định chính trị và các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản xã hội chủ nghĩa, đấu tranh phòng ngừa và chống các loại tội phạm”.

- Điều 73 (giữ nguyên Điều 48 Hiến pháp năm 1992) cần bổ sung các vấn đề về an ninh, công nghiệp an ninh,... cho toàn diện. Cụ thể Điều 73 sửa đổi:

“Nhà nước phát huy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của nhân dân, giáo dục quốc phòng và an ninh cho toàn dân, thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự, chính sách hậu phương quân đội, xây dựng công nghiệp quốc phòng, công nghiệp an ninh, bảo đảm trang bị cho lực lượng vũ trang, kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế, kinh tế với quốc phòng, an ninh, bảo đảm đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ và chiến sĩ, công nhân, nhân viên quốc phòng, an ninh, xây dựng các lực lượng vũ trang nhân dân hùng mạnh, không ngừng tăng cường khả năng bảo vệ đất nước”./.

-------------------------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 182-183

(2), (3), (4) Văn kiện Đại hội XI đã dẫn, tr. 185, tr. 81-82