ASEAN có vai trò quan trọng trong vấn đề biển Đông

Tham dự hội thảo có 150 đại biểu, gồm các học giả, chuyên gia nghiên cứu của In-đô-nê-xi-a, Ấn Độ, Việt Nam, Mỹ, Ma-lay-si-a, Xinh-ga-po, Ô-xtrây-li-a và nhiều nước khác, cùng các khách mời như đại diện Văn phòng Tổng thống In-đô-nê-xi-a, đại diện đại sứ quán các nước ASEAN, Mỹ, Nga, Trung Quốc. Nguyên Bộ trưởng Quốc phòng In-đô-nê-xi-a Giư-uôn-nô Su-da-sô-nô (Juwono Sudarsono) cũng tới dự với tư cách khách mời danh dự.

Phát biểu khai mạc, Giáo sư - Tiến sĩ Dewi Fortuna Anwar - Chủ tịch Viện Dân chủ và Nhân quyền In-đô-nê-xi-a, Chủ tịch Trung tâm Habibie, Phó Văn phòng Các vấn đề đối ngoại của Tổng thống In-đô-nê-xi-a - đã hoan nghênh sáng kiến tổ chức Hội thảo, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của ASEAN trong cộng đồng quốc tế. Bà nhấn mạnh: sự cần thiết của việc duy trì đoàn kết trong ASEAN nhằm hướng tới Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và bày tỏ hy vọng những vấn đề được trao đổi trong Hội thảo sẽ làm rõ thêm các vấn đề liên quan đến biển Đông cũng như mối quan hệ giữa các bên ở biển Đông, qua đó góp phần tìm ra giải pháp và cơ chế thích hợp giải quyết vấn đề Biển Đông trên tinh thần đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và thịnh vượng trong khu vực.

Hội thảo đã nghe 13 tham luận của nhiều học giả, trong đó có các học giả đến từ In-đô-nê-xi-a, Singapore, Philippines, Ấn Độ và Australia.

Tiến sĩ Trần Trường Thủy, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu biển Đông thuộc Học viện Ngoại giao Việt Nam tham dự Hội thảo với tham luận "Những hàm ý trong vấn đề hợp tác và an ninh khu vực," thu hút sự quan tâm lớn của các đại biểu.

Hội thảo quốc tế đã kết thúc vào chiều 31-5 và ra Tuyên bố Gia-các-ta.

Tuyên bố Gia-các-ta nhấn mạnh: các đại biểu tham dự hội thảo cho rằng duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông là cần thiết cho toàn bộ khu vực, vì lợi ích chung của các nước ven biển và các nước liên quan. Các đại biểu nhất trí Biển Đông là vấn đề đa phương, từ việc duy trì hòa bình, ổn định cho đến đảm bảo tự do đi lại trên biển và triển khai Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) đã được Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc ký tháng 10-2002.

Tuyên bố khẳng định: việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền lãnh hải với "Đường 9 điểm" trên bản đồ (đường lưỡi bò) chiếm tới 80% diện tích Biển Đông là không phù hợp và đã bị cộng đồng quốc tế chỉ trích. Tuyên bố cho rằng các bên liên quan cần duy trì cam kết giải quyết tranh chấp lãnh thổ và pháp lý ở Biển Đông thông qua thương lượng hòa bình, trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc, luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 và 5 nguyên tắc chung sống hòa bình, tăng cường các nỗ lực xây dựng lòng tin, hợp tác đa phương về an toàn biển, nghiên cứu khoa học, chống tội phạm và hướng tới ký kết Bộ Quy tắc về ứng xử ở biển Đông (COC).

Tuyên bố cho rằng: việc hướng tới ký COC là nỗ lực chung của cả ASEAN và Trung Quốc, thể hiện bước tiến tích cực hướng tới hòa bình và ổn định trong khu vực. Không chỉ các nước trong khu vực mà cả các cường quốc bên ngoài khu vực như Mỹ, Ô-xtrây-li-a, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng có vai trò hữu ích trong việc duy trì tình trạng hiện nay, cần tiếp tục ủng hộ DOC. ASEAN và Trung Quốc cần tiếp tục triển khai các bước tích cực trong vấn đề DOC, đẩy nhanh nỗ lực hướng tới COC và Ban Thư ký ASEAN có thể có quyền hạn lớn hơn trong thực thi quá trình hòa bình để giải quyết các xung đột, ASEAN cần trung thành với nguyên tắc thống nhất, đoàn kết và nhất trí trong việc phối hợp và phát triển vị thế chung của khối trong đối thoại với các đối tác liên quan đến các vấn đề Biển Đông và bắt đầu thảo luận về COC. Cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN và các nước đối tác (ADMM+) cần được xem là diễn đàn quan trọng thúc đẩy cam kết mang tính xây dựng giữa ASEAN và các đối tác trong các vấn đề chiến lược, quốc phòng và an ninh tác động đến khu vực.

Với tư cách là Chủ tịch ASEAN 2011, In-đô-nê-xi-a lạc quan cho rằng biển Đông sẽ thực sự trở thành khu vực làm cho các nước đi đến đồng thuận hơn là bất đồng./.