Thực hiện công cuộc cải cách nền hành chính nhà nước, thành phố Thanh Hóa (tỉnh Thanh Hóa) đã triển khai khá tốt yêu cầu đặt ra trong giai đoạn I (2001 - 2005) và đang thực hiện tích cực trọng tâm cải cách hành chính giai đoạn II nhằm gắn chặt hơn nữa cải cách hành chính với phát triển kinh tế, xã hội và xây dựng Đảng, xây dựng bộ máy chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Kết quả bước đầu

Chúng tôi coi những kết quả cải cách hành chính ở thành phố Thanh Hóa (tỉnh Thanh Hóa) đã đạt được trong giai đoạnI (2001 - 2005) và sau hơn một năm thực hiện chương trình giai đoạn II (2006 - 2010) chỉ là kết quả bước đầu, vì Chương trình tổng thể gồm bốn nội dung chủ yếu đang được tiếp tục triển khai thực hiện.

Quá trình triển khai thực hiện cải cách nền hành chính nhà nước, chính quyền thành phố đã có nhiều nỗ lực thực hiện kế hoạch, chương trình đã đặt ra. Trong phạm vi, quyền hạn và trách nhiệm của mình, ủy ban nhân dân thành phố đã tập trung xây dựng kế hoạch và thực hiện theo đúng sự chỉ đạo của cấp trên.

Trong cải cách thể chế hành chính, thành phố chú trọng việc ban hành các quyết định, chỉ thị, văn bản theo đúng luật, đúng thẩm quyền. Các văn bản đều thể hiện rõ các quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế, tạo sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, giảm thiểu đáng kể sự can thiệp vào các quan hệ dân sự, kinh tế và thương mại. Qua cải cách thể chế hành chính, bước đầu làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị trong hệ thống quản lý hành chính nhà nước. Việc triển khai các văn bản về Quy chế Dân chủ ở cơ sở, cơ chế "một cửa", công khai các quy định, các chính sách liên quan trực tiếp đến dân, củng cố thêm mối quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân. Tạo điều kiện để công dân được tham gia vào hoạt động của chính quyền; tăng cường giám sát của nhân dân với chính quyền, với đội ngũ cán bộ, công chức. Thường xuyên rà soát văn bản quy phạm pháp luật để phát hiện và kiến nghị loại bỏ những thủ tục không phù hợp. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính theo cơ chế "một cửa", gồm 21 loại việc trên 7 lĩnh vực, làm giảm đáng kể những phiền hà cho nhân dân, tạo ra sự năng động trong hoạt động chỉ đạo, lãnh đạo của bộ máy công quyền, tiết kiệm thời gian và tiền bạc, góp phần nâng cao hiểu biết của nhân dân về quyền, nghĩa vụ và các chế định của pháp luật...

Tại các bộ phận "một cửa" ở Ủy ban nhân dân phường, xã, thành phố bố trí nhân sự đủ năng lực và nhiệt tình phục vụ, trang thiết bị làm việc đủ, thực hiện niêm yết công khai quy trình, thủ tục, biểu mẫu từng loại việc, thông tin số điện thoại thường trực cho dân biết để liên hệ. Trong 9 tháng đầu năm 2007, bộ phận "một cửa" đã tiếp nhận 11.508 hồ sơ thuộc 19 loại việc trên 7 lĩnh vực, đã giải quyết hơn 99,5% số hồ sơ tiếp nhận. Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất tiếp nhận 3.118 hồ sơ thuộc 2 loại việc và giải quyết 79,5% số hồ sơ đúng thời hạn.

Các loại việc trước đây nhân dân và doanh nghiệp thường xuyên gặp những trở ngại, phiền hà về thủ tục hành chính như: phê duyệt dự án đầu tư (mức dưới 5 tỉ đồng), bảo đảm nguồn thu và nhiệm vụ chi, cấp giấy phép xây dựng, giấy phép kinh doanh, chứng nhận quyền sử dụng đất, về tổ chức quản lý cán bộ công chức... đến nay đã được giải quyết nhanh gọn, kịp thời theo đúng các quy định của pháp luật. Thực hiện cải cách cơ chế tự tính thuế, nộp thuế cho các doanh nghiệp chủ động.

Thành phố luôn xác định thủ tục hành chính gắn với thẩm quyền của cơ quan hành chính. Vì vậy, đã thực hiện tốt việc rà soát thủ tục hành chính với rà soát thẩm quyền theo hướng phân định rõ trách nhiệm, phân công rõ phạm vi và quyền hạn, phục vụ tốt cho người dân và doanh nghiệp trên địa bàn, tạo được sự đồng bộ, nhất quán, bảo đảm tính thống nhất và thông suốt của thể chế hành chính Nhà nước.

Những bước tiến mới về cải cách tổ chức bộ máy. Tiếp nhận sự phân cấp quản lý và triển khai thực hiện việc phân cấp, phân nhiệm cho các xã, phường và các cơ quan giúp việc ủy ban nhân dân theo chức năng, nhiệm vụ, theo lĩnh vực chuyên môn, chuyên ngành với phương châm một loại việc tập trung một đầu mối. Kết hợp giữa phân cấp với thường xuyên kiểm tra giám sát. Việc phân cấp còn được chú trọng theo nguyên tắc là năng lực đến đâu, phân công phân quyền đến đó; giảm đầu mối, giảm quy trình, giảm thủ tục, nhất là thủ tục trung gian.

Bước đầu hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước với hoạt động của đơn vị sự nghiệp, dịch vụ công đã được phân định khá rõ. Đây là cơ sở để tiếp tục tách bạch chức năng nhiệm vụ giữa hành chính với doanh nghiệp, hành chính với sự nghiệp.

Bộ máy hành chính các cấp ở thành phố tinh gọn hơn. Các tổ chức, các cơ quan chuyên môn ở địa phương được đổi mới, sắp xếp lại theo quy định tại các Nghị định 171 và 172 của Chính phủ. Quy trình tuyển chọn công chức, viên chức (qua thi tuyển và xét tuyển), thu hút nhân tài và tuyển dụng cán bộ vào khối cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn thành phố thực sự đổi mới, đáp ứng yêu cầu vừa có kế thừa, vừa phát triển.

Công tác xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức được cải cách một bước theo hướng phân công, phân cấp, phân quyền với giao trách nhiệm cho người đứng đầu; xác lập được quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp và dịch vụ công.

Tiêu chuẩn cụ thể đối với cán bộ trong hệ thống bộ máy hành chính nhà nước của thành phố (bao gồm cán bộ qua bầu cử, công chức hành chính, viên chức sự nghiệp, cán bộ giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp nhà nước) về trình độ, năng lực, phẩm chất và thụ hưởng chế độ chính sách đối với họ được chuẩn hóa theo nguyên tắc định tính: "Quyền lợi đi đôi với nghĩa vụ và trách nhiệm". Các chương trình đào tạo tiền công vụ, chương trình bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên và cán bộ công chức trong đội ngũ này được chú trọng. Đội ngũ cán bộ, công chức của 18/18 phường, xã được rà soát, chỉnh lý hồ sơ và đưa vào quản lý kết hợp với xây dựng quy hoạch, đưa vào kế hoạch đào tạo lâu dài.

Cải cách tài chính công từng bước đi vào nền nếp. Quản lý và điều hành sử dụng ngân sách được đổi mới, nguồn thu ngân sách tăng và tập trung. Quá trình công khai quy chế dân chủ ở cơ sở, bàn bạc với dân đã phát huy quyền làm chủ của nhân dân, được nhân dân tham gia kiểm tra, giám sát. Việc sử dụng vốn, tài sản nhà nước, huy động quản lý và sử dụng nguồn vốn đóng góp của dân ở cơ sở được thực hiện đúng theo pháp luật và song hành với tăng cường quản lý là đẩy mạnh công tác thanh tra, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Nhờ có cơ chế tự chủ về tài chính, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động, một số đơn vị sự nghiệp có thu đã chủ động huy động nguồn lực, mở rộng dịch vụ, nâng cao chất lượng hoạt động, từ đó nâng cao đáng kể mức thu nhập cho người lao động.

Hướng tới mục tiêu hiện đại hóa nền hành chính nhà nước, thành phố Thanh Hóa đã thực hiện khá tốt việc đổi mới phương thức điều hành và hiện đại hóa công sở trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Hệ thống thông tin điện tử đã được đưa vào vận hành, đã khai trương cổng thông tin điện tử và trang Web thành phố Thanh Hóa, mở rộng giao dịch với các tỉnh, thành phố trong nước và nước ngoài trên mạng in-tơ-nét.

Giải quyết những vấn đề đặt ra, tạo bước chuyển căn bản sắp tới

Để đạt được mục tiêu đề ra là xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, từng bước hiện đại, thành phố Thanh Hóa tiếp tục quan tâm đến nhiều vấn đề nhằm vượt qua những hạn chế và thách thức đang đặt ra trong giai đoạn II cải cách hành chính: thực tiễn còn nhiều vướng mắc, tốc độ cải cách hành chính còn chậm, nhiều nội dung chưa nhất quán, chưa đồng bộ, phương pháp triển khai thực hiện còn lúng túng, chưa kiên quyết nên chất lượng cải cách hành chính còn thấp. Tệ cửa quyền, quan liêu vẫn diễn ra; tính công khai minh bạch, một nội dung quan trọng về phát huydân chủ của người dân có nơi, có lúc vẫn còn bị viphạm; mức độ chuyên nghiệp, chuyên sâu và các kỹ năng hành chính của đội ngũ cán bộ, công chức còn nhiều hạn chế; trang thiết bị công sở để vươn tới tầm hiện đại của nền hành chính theo yêu cầu đổi mới và hội nhập chưa thực sự ngang tầm nhiệm vụ.

Nhiều khó khăn khách quan đang là trở ngại cần nhanh chóng tháo gỡ, chẳng hạn, một số quy định, quy chế, thủ tục được ban hành từ cấp trung ương và cấp tỉnh nội dung còn chồng chéo, phạm vi điều chỉnh xa thực tế nên rất khó vận dụng thực hiện. Một số văn bản hướng dẫn cụ thể thuộc thẩm quyền nhà nước cấp trên cần được ban hành sớm để cơ sở thực hiện cho nhân dân thường không kịp thời. Tình trạng phải chờ đợi chủ trương của cấp trên còn tiếp tục diễn ra trên một số lĩnh vực của đời sống xã hội...

Trước hết, cần tiếp tục phân cấp để thành phố Thanh Hóa (và các cấp tương đương trong toàn quốc) có thể chủ động ban hành một số các văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền phù hợp với thực tế nhằm giải quyết tốt những vấn đề đang đặt ra tại cơ sở, bảo đảm sự đồng bộ giữa cải cách hành chính với đổi mới hệ thống chính trị, giữa cải cách kinh tế và cải cách tư pháp, lập pháp. Tiếp tục làm rõ và điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của từng cơ quan trong hệ thống; xác định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ, đạo đức của cán bộ công chức trong bộ máy, kỷ luật và khen thưởng kịp thời, chính xác; thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức bộ máy, trong đó, các đơn vị sự nghiệp dịch vụ công sẽ thực hiện đầy đủ quyền tự chủ về biên chế, tổ chức, tài chính; đồng thời, tiếp tục thực hiện chương trình hiện đại hóa hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.

Các giải pháp chủ yếu để thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính được Thành ủy, Ủy ban Nhân dân thành phố xác định là tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành, thực hiện thống nhất theo yêu cầu đặt ra của trung ương và tỉnh đối với địa phương; nêu cao vai trò trách nhiệm của người đứng đầu; thực hiện cải cách hành chính gắn với đổi mới và xây dựng chính quyền; tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên, tập trung nguồn lực cho cải cách hành chính; đẩy mạnh thông tin tuyên truyền theo mục tiêu, yêu cầu đặt ra đối với cải cách hành chính đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra để kịp thời điều chỉnh những thiếu sót, xử lý vi phạm và đề xuất chính xác với cấp trên những vướng mắc mà phạm vi, quyền hạn cấp Thành phố không giải quyết được.

Cải cách hành chính tiếp tục được Thành ủy và Ủy ban Nhân dân thành phố coi là khâu đột phá thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời là nhiệm vụ trọng tâm trong xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Công tác cải cách hành chính phải gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và những nội dung đổi mới về kinh tế, đổi mới hoạt động tư pháp và quản lý xã hội.