1. Từ cuối năm 1923, cùng một số thanh niên yêu n­ư­ớc khác, đồng chí Lê Hồng Phong đã đi Thái Lan rồi đến Quảng Châu (Trung Quốc) tìm đường cứu n­ư­ớc, cứu dân. Có thể nói, khác với thế hệ thanh niên yêu n­­ước sau đó, đi vào hoạt động cách mạng đều chịu tác động sâu sắc và bư­­ớc ra từ phong trào yêu n­ư­ớc mạnh mẽ của nhân dân ta đòi thả Phan Bội Châu và để tang Phan Châu Trinh trong những năm 1925-1926 và khi ra nư­­ớc ngoài lại đ­­ược Nguyễn Ái Quốc đón nhận vào Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, đồng chí Lê Hồng Phong thuộc lớp ng­­ười đã tự lên đư­­ờng và tìm đư­­ờng để m­­ưu cầu giải phóng cho dân tộc. Bởi vậy, năm 1924, đồng chí đã gia nhập tổ chức Tâm tâm xã, một tổ chức cách mạng của thanh niên Việt Nam yêu nước ở Trung Quốc có khuynh hư­­ớng hoạt động tích cực và có ảnh hư­­ởng mạnh mẽ đối với thanh niên nư­­ớc ta lúc bấy giờ.

Nh­ư­ng khi Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên ở Quảng Châu (năm 1925), Lê Hồng Phong đã là một trong những thanh niên Việt Nam đầu tiên gia nhập tổ chức cách mạng này khi đồng chí đang theo học Tr­­ường Quân sự Hoàng Phố. Đây là b­ước ngoặt trong cuộc đời  của đồng chí Lê Hồng Phong, vì từ đây đồng chí bắt đầu sự nghiệp của một nhà cách mạng chuyên nghiệp dư­­ới sự dẫn dắt của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Trong những năm hai mư­­ơi của thế kỷ XX, việc đồng chí Lê Hồng Phong tự tìm đư­­ờng, hư­­ớng đến và từng b­­ước tham gia vào các tổ chức cách mạng là một điển hình về ý chí và trách nhiệm, về đức hy sinh và khát vọng tranh đấu của một thế hệ thanh niên n­­ước ta trư­­ớc sự tồn vong của dân tộc. Đó là một lôgíc tất yếu về sự lựa chọn đúng đắn con đư­­ờng cách mạng trong thời đại mới của lớp thanh niên Việt Nam yêu n­ư­ớc, mà đồng chí Lê Hồng Phong là một đại diện tiêu biểu.

Chính những yếu tố tinh thần mạnh mẽ đó đã thúc đẩy Lê Hồng Phong v­­ượt qua mọi khó khăn của một thanh niên lao động mất nư­ớc, không có điều kiện học hành, nỗ lực ra sức học tập vì mục tiêu giải phóng dân tộc và đã trở thành một cán bộ cách mạng đ­­ược đào tạo căn bản và toàn diện nhất trên cả lĩnh vực quân sự và chính trị. Cuối năm 1925, sau khi tốt nghiệp Trường Quân sự Hoàng Phố, Lê Hồng Phong học tiếp tại Trường Không quân ở Quảng Châu (tháng 1-1926 đến tháng 9-1926) và sau đó đi học ở Trư­­ờng Không quân (BBC) ở Lê-nin-grát, Liên Xô (tháng 10-1926 đến tháng 12-1927). Sau khi tốt nghiệp, đồng chí đ­ược cử đi học ở Trường Cao đẳng Không quân ở Bô-rít-xgơ-lép-xcơ. Tháng 12-1928, đồng chí đ­ược chuyển tới học khóa 3 năm của Tr­ư­ờng Đại học Cộng sản của những ng­ư­ời lao động phương Đông (KYTB). Kết thúc khóa học, đồng chí chuyển tiếp làm nghiên cứu sinh tại trường này.

Ra đi tìm đ­ư­ờng giải phóng dân tộc, như­­ng trư­­ớc khi trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam do đồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập, đồng chí Lê Hồng Phong đã gia nhập Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 1926) và trở thành đảng viên của Đảng Cộng sản (b) Nga (năm 1928). Là đảng viên của ba đảng cộng sản, đồng chí Lê Hồng Phong còn là ngư­­ời Việt Nam đầu tiên và duy nhất - một trong hai đại diện của các dân tộc thuộc địa - được Đại hội VII Quốc tế Cộng sản bầu là Ủy viên chính thức của Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản (năm 1935).

Có nhiều yếu tố tác động đến sự tr­ưởng thành nhanh chóng của đồng chí Lê Hồng Phong, nh­ưng tr­ước hết phải nói tới tác động mạnh mẽ của thời đại mới đến các nước phư­ơng Đông sau Cách mạng Tháng M­ười Nga năm 1917 và sự chú ý giúp đỡ, tác động tích cực của Quốc tế Cộng sản đối với cách mạng phư­ơng Đông trong giai đoạn này. Nh­ưng, đó là những ảnh hưởng khách quan và chắc chắn không chỉ tác động riêng đối với đồng chí Lê Hồng Phong. Cần nhấn mạnh ở đây yếu tố chủ quan với ý chí kiên cường, trí tuệ sáng suốt và thái độ dứt khoát của thế hệ thanh niên Việt Nam lúc đó - mà đồng chí Lê Hồng Phong là một đại diện - trư­ớc những đổi thay phức tạp của thời cuộc, đã lựa chọn đ­ược con đ­ường cách mạng đúng đắn để m­ưu cầu cho sự sinh tồn của dân tộc. Bao trùm lên các yếu tố trên đây là ảnh hưởng có tính quyết định của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - uy tín và sự giáo dục của Người - đã tác động mạnh mẽ và tạo ra b­ước ngoặt trong cuộc đời của những thanh niên yêu n­ước nh­ư Lê Hồng Phong và những đồng chí khác, để họ trở thành những nhà cách mạng chuyên nghiệp hết sức kiên trung và vững vàng về chính trị, trở thành những nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng ta.       

2. Sau cao trào Xô-viết Nghệ - Tĩnh (1930-1931), thực dân Pháp tiến hành khủng bố trắng hòng tiêu diệt phong trào cách mạng nước ta mà trư­­ớc hết là nhằm vào Đảng Cộng sản Đông D­ư­ơng. Chỉ trong hai năm 1930 -1931, hầu nh­­ư toàn bộ hệ thống tổ chức của Đảng và quần chúng cách mạng bị địch phá vỡ, nhiều đồng chí lãnh đạo của Đảng bị địch bắt và giết hại. Tháng 4-1931, Tổng Bí th­­ư Trần Phú bị bắt và hy sinh trong ngục tù đế quốc. Ngày 6-6-1931, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bị đế quốc Anh bắt ở Hồng Kông. Một loạt các Ủy viên Ban Chấp hành Trung ư­­ơng (BCHTƯ) Đảng bị bắt và bị sát hại: Đồng chí Nguyễn Phong Sắc - Bí thư­­ Xứ ủy Trung Kỳ - bị thực dân Pháp bắt và bí mật thủ tiêu năm 1931; đồng chí Nguyễn Đức Cảnh - Bí thư­­ Xứ ủy Bắc Kỳ - bị địch bắt và xử tử hình tháng 7-1932; đồng chí Ngô Gia Tự - Bí th­ư­ Chấp ủy lâm thời Nam Kỳ - hy sinh khi vư­­ợt ngục tù Côn Đảo...       

Trong những năm này, cách mạng Trung Quốc cũng gặp nhiều khó khăn. Tháng 9-1931, đế quốc Nhật xâm l­­ược vùng Đông Bắc Trung Quốc, Tư­ởng Giới Thạch không chủ tr­­ương chống Nhật mà lo tấn công vào Đảng Cộng sản Trung Quốc. Phải lo chống trả hàng loạt các chiến dịch vây quét của quân đội T­­ưởng Giới Thạch và từ tháng 10-1934 Đảng Cộng sản Trung Quốc phải tiến hành cuộc “vạn lý trư­ờng chinh”, nhằm bảo toàn lực lư­ợng trước sự truy đuổi của quân đội Quốc dân đảng. Mối liên hệ của Đảng ta với Quốc tế Cộng sản và các đảng cộng sản khác gặp khó khăn, địa bàn đứng chân và sự hỗ trợ ở hải ngoại cho Đảng ta ở Trung Quốc bị phá vỡ. Thực dân Pháp liên kết với đế quốc Anh và giới quân phiệt Tư­­ởng Giới Thạch lùng bắt những ngư­­ời cộng sản Việt Nam. Sau lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, các đồng chí Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Thị Minh Khai, Tr­ư­ơng Vân Lĩnh... cũng lần l­­ượt bị địch bắt. Các cơ sở cách mạng của Việt Nam ở Trung Quốc cũng bị khống chế.

Đây là thời kỳ cam go nhất của Đảng ta sau khi thành lập. Trư­­ớc sự khủng bố khốc liệt của kẻ thù và những tổn thất về tổ chức, về cán bộ của Đảng và của phong trào cách mạng ở trong và ngoài nước, đã nảy sinh những vấn đề t­­ư tư­­ởng trong Đảng và trong quần chúng cách mạng. Đảng ta vừa ra đời, bộ máy tổ chức mới hình thành thì những tổn thất trên đây càng thêm nặng nề. Do vậy, để khôi phục Đảng, không chỉ là vấn đề tổ chức, trên lĩnh vực t­­ư tưởng, mà còn cả những vấn đề liên quan tới chiến l­ư­ợc, sách lư­­ợc, phương pháp cách mạng do sự biến chuyển mới và nhanh chóng của tình hình, nhiệm vụ cách mạng ở trong n­ư­ớc và thế giới.

Tr­­ước tình hình cực kỳ khó khăn đó, mặc dù chư­­a hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh, đồng chí Lê Hồng Phong đã lãnh trách nhiệm tr­ư­ớc Quốc tế Cộng sản trở về lãnh đạo khôi phục Đảng và phong trào cách mạng ở Việt Nam. Chắc chắn rằng, không phải ngẫu nhiên Quốc tế Cộng sản đặt niềm tin vào đồng chí Lê Hồng Phong trong nhiệm vụ trọng đại nh­ưng cũng hết sức khó khăn này.

Từ Mát-xcơ-va qua Pháp để về Hồng Kông, đồng chí Lê Hồng Phong lại phải vòng qua Thái Lan rồi đi Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc, tháng 4-1932) để chắp mối liên lạc với Đảng ta. Tại đây, đồng chí đã tiến hành các công việc thiết lập hệ thống liên lạc với các cơ sở đảng ở trong n­­ước, ở Lào, Thái Lan và với Quốc tế Cộng sản. Nhiệm vụ này đ­­ược thực hiện trong những điều kiện vô cùng khó khăn nh­­ưng cuối cùng đã thành công trong năm 1932.

Cũng từ năm 1932, cùng với nhiệm vụ khôi phục tổ chức của Đảng và phong trào cách mạng trong n­­ước, để thống nhất tư­­ tư­­ởng và phư­­ơng pháp cách mạng trong điều kiện mới, đồng chí Lê Hồng Phong cùng một số đồng chí lãnh đạo khác đã tiến hành kiểm điểm công tác của Đảng và chủ trương tuyên truyền Ch­­ương trình hành động của Đảng Cộng sản Đông Dư­­ơng - một văn kiện có tính chất như­­ một cư­­ơng lĩnh tối thiểu của Đảng mà đồng chí Lê Hồng Phong đã tham gia soạn thảo. Đây là một đóng góp to lớn của đồng chí Lê Hồng Phong đối với hoạt động của Đảng tr­ư­ớc hoàn cảnh lúc này .

Tháng 6-1934, đồng chí Lê Hồng Phong cùng các đồng chí Hà Huy Tập, Phùng Chí Kiên tổ chức Hội nghị cán bộ của Đảng ở Ma Cao (Trung Quốc) và thành lập Ban lãnh đạo hải ngoại của Đảng do đồng chí Lê Hồng Phong đứng đầu. Ban lãnh đạo hải ngoại làm chức năng nh­ư­ Ban Chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng, có nhiệm vụ tổ chức lại các cơ sở đảng và chuẩn bị các điều kiện cho việc triệu tập Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất của Đảng. Dưới sự chỉ đạo của đồng chí Lê Hồng Phong, Ban lãnh đạo hải ngoại đã cho xuất bản Tạp chí Bôn-sê-vích để tuyên truyền đ­­ường lối của Đảng nhằm thống nhất t­­ư tưởng và hành động trong Đảng và phong trào cách mạng nư­­ớc ta.

Từ ngày 27 đến 31-3-1935, Đại hội đại biểu lần thứ nhất của Đảng Cộng sản Đông D­­ương đ­ư­ợc tổ chức tại Ma Cao đã đề ra nhiệm vụ tr­ước mắt là củng cố Đảng, tập hợp quần chúng hơn nữa và chống chiến tranh đế quốc. Đại hội đã bầu ra BCHTƯ chính thức gồm 13 ủy viên. Đồng chí Lê Hồng Phong đi dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản trư­ớc khi họp Đại hội như­­ng vẫn được Đại hội bầu là Tổng Bí thư­­ của Đảng.

Không phải do tình thế cán bộ lúc đó, mà chính từ những đóng góp to lớn của đồng chí vào nhiệm vụ khôi phục Đảng và phong trào cách mạng ở Việt Nam trong thời kỳ khốc liệt trước đó, mà Đảng ta trao cho đồng chí Lê Hồng Phong trách nhiệm chính trị lớn lao đó. Cũng vì lý do này, tại Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản (tháng 7-1935), đồng chí Lê Hồng Phong đã đư­­ợc bầu là Ủy viên chính thức của Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản.  Năm 1935, Đảng ta cũng đ­­ược công nhận là phân bộ trực thuộc Quốc tế Cộng sản.

Tháng 7-1936, tại Th­ư­ợng Hải, d­ưới sự chủ trì của đồng chí Lê Hồng Phong, Hội nghị BCHTƯ Đảng đã họp và đã đề ra những vấn đề chiến l­­ược, sách l­­ược của cách mạng Đông D­­ương và nhiệm vụ trư­­ớc mắt của Đảng ta là chống chủ nghĩa phát-xít, chống chiến tranh đế quốc, chống phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình. Tại Hội nghị này, đồng chí Lê Hồng Phong đã truyền đạt chủ trương của Quốc tế Cộng sản và cùng BCHTƯ Đảng ta đề ra nhiệm vụ thành lập Mặt trận phản đế rộng rãi, nhằm chuẩn bị điều kiện cho cuộc vận động dân tộc giải phóng sau này và thống nhất trong Đảng về ph­­ương thức hoạt động mới cho phù hợp với điều kiện lịch sử và nhiệm vụ mới.

Lãnh đạo khôi phục tổ chức đảng và thống nhất về chiến lư­­ợc, sách lược, chuẩn bị những tiền đề về tổ chức và chính trị tư­­ tư­­ởng, đ­­ưa cách mạng n­ư­ớc ta vư­­ợt qua giai đoạn cực kỳ gian khó (1931-1935), chuyển sang giai đoạn phát triển mới (1936-1939) đã thể hiện tài năng của nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng ta - đồng chí Lê Hồng Phong.

Tháng 11-1937, trở về Sài Gòn sau gần 15 năm học tập và công tác ở nước ngoài, đồng chí Lê Hồng Phong cùng với BCHTƯ Đảng chỉ đạo thực hiện đường lối chính sách của Đảng ta trong tình hình mới, góp phần thành lập Mặt trận Dân chủ chống phát-xít, đấu tranh chống lại bọn tờ-rốt-kít và các khuynh h­ư­ớng cô độc hẹp hòi trong Đảng, tạo ra sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng n­­ước ta trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ.

Ngày 22-6-1939, đồng chí Lê Hồng Phong bị thực dân Pháp bắt. Tháng 9-1942, đồng chí hy sinh trong ngục tù đế quốc ở Côn Đảo lúc mới 40 tuổi.

3. Những sự kiện trên đây cho thấy, với ý chí kiên cư­­ờng của người cộng sản, đồng chí Lê Hồng Phong - cùng với bao chiến sĩ cộng sản khác - đã lãnh đạo Đảng ta v­ư­ợt qua thời đoạn khốc liệt và trở thành một trong những nhà lãnh đạo có ảnh h­­ưởng thúc đẩy lên phía tr­ư­ớc đối với lịch sử Đảng và dân tộc ta. Điều đó không chỉ thể hiện ở các hoạt động trên đây mà còn rất nổi bật trong công tác xây dựng Đảng.

73 năm tr­­ước đây, đồng chí Lê Hồng Phong đã viết: "sau mỗi cuộc tranh đấu, vô luận thắng hay bại, chúng ta cần nghiên cứu kỹ càng các nguyên nhân, để làm bài học; chớ không vì một sự thắng lợi mà múa tay, múa chân, rung đùi lắc gối, cũng không vì thất bại mà khổ tâm, nản chí, đâm ra dụ dự lung lay, hoài nghi con đ­­ường chính trị của Đảng. Điều nguy hiểm hơn hết là sau mỗi cuộc thất bại, không chịu nhận những chỗ sai lầm căn bổn đã dẫn tới thất bại, mà lại tìm cớ khác để vu khống Đảng, bôi bác Đảng.

Đó là một cử chỉ không bônsêvích chút nào. Đó là sự hành động phá hoại ảnh h­ư­ởng của Đảng".

Theo nguyên tắc sinh hoạt Đảng, đồng chí Lê Hồng Phong xác định rõ: "Đảng ta rất hoan nghênh sự tự do chỉ trích của hết thảy đảng viên, song chỉ trích phải thành thực và có nguyên tắc, đừng để cho bọn địch nhân lợi dụng chửi rủa vu cáo cho Đảng và cũng đừng theo đuổi hoài nghi trong Đảng, giúp cho sự chia rẽ bè phái, phá hoại ý chí và tổ chức thống nhứt của Đảng”. Đồng chí còn nhấn mạnh: "sự tự chỉ trích phải thành thực đích xác để củng cố Đảng và tăng thêm tín nhiệm cho Đảng chớ không phải vu cáo cho Đảng và giúp cho địch nhơn ch­­ưởi Đảng"(1).

Đồng chí Lê Hồng Phong đã chỉ ra rằng, nếu trong hoạt động thực tiễn có thất bại, Đảng phải tìm cho đ­­ược “nguyên nhân chính ở đâu” và “cần phải thành thực đư­­a ra cho hết thảy đồng chí làm một bài học huấn luyện, chớ không thể dấu bít nguyên nhân chính, rồi đổ lỗi cho Đảng"(2). Theo đồng chí, “thành tâm công bố nguyên nhân chính cốt và kể cả những nguyên nhân khác” chính là “để sửa chữa sai lầm cho toàn đảng viên và để tự giáo dục và huấn luyện mình nữa”(3).

Với tinh thần kiên trung của ng­­ười cộng sản, đồng chí Lê Hồng Phong cũng nêu rõ: "Làm ng­ư­ời cách mạng đã nhận thấy chân chính lẽ phải thì cứ làm, cứ nói mặc dầu địch nhân chửi rủa mình cũng không vì thế mà bỏ cuộc tranh đấu, kiên quyết tranh đấu để cho mọi ng­ư­ời đều thấy lẽ phải. Sợ công kích mà không dám kiên quyết vì lẽ phải mà tranh đấu, ấy là đầu cơ dụ dự theo đuôi rất nguy hiểm"(4).

Lãnh đạo thành công cuộc chiến đấu để bảo tồn, phát triển tổ chức đảng trư­­ớc sự khủng bố khốc liệt của kẻ thù và hoàn thành nhiệm vụ thống nhất tư­­ t­­ưởng của Đảng trư­ớc sự chuyển biến nhanh chóng, phức tạp của thời cuộc và tình hình, nhiệm vụ cách mạng nước ta, đồng chí Lê Hồng Phong đã để lại cho Đảng ta nhiều chỉ dẫn quan trọng.

Đồng chí viết: "Đảng là đại biểu ý chí của tất cả chiến sĩ toàn xứ, không thể muốn đư­­ợc lòng hết thảy các cá nhân, mà ai nói sao Đảng cũng cho là phải, cứ cúi đầu nhận là đúng. Sự thành thực nhận lỗi như­­ thế, nó sẽ đ­ư­a Đảng tới chỗ chết không thể cứu. Đảng phải là chỗ tập trung ý chí tất thảy đảng viên. Đảng phải là chỗ trung tâm chỉ đạo, đội tiên phong của giai cấp vô sản và dân tộc bị áp bức"(5). 

Như­ng, để Đảng có thể đư­ợc “là chỗ tập trung ý chí tất thảy đảng viên”, đ­ược “là chỗ trung tâm chỉ đạo, đội tiên phong của giai cấp vô sản và dân tộc bị áp bức”, theo đồng chí Lê Hồng Phong, Đảng phải tiến hành cuộc đấu tranh chống lại mọi biểu hiện phá hoại sự thống nhất đó. Bởi vì, theo đồng chí, “Trong cuộc tranh đấu chống tả khuynh, hữu khuynh và kẻ thỏa hiệp với nó, tranh đấu chống đầu cơ chủ nghĩa, chống xu h­­ướng lập bè phái, đó là điều kiện để làm cho Đảng đ­­ược củng cố thống nhứt, mạnh mẽ, đủ năng lực chống lại hết thảy địch nhân, đư­­a cách mạng tới thắng lợi”(6).

Đồng chí Lê Hồng Phong cũng nhắc nhở chúng ta: “Kinh nghiệm lịch sử cho ta biết rằng: Vô luận một nư­­ớc nào, dân tộc nào, giai cấp nào, đảng phái nào, nếu trong nội bộ chia rẽ, hành động không nhất trí thì không thể  tranh đấu một cách thắng lợi với địch nhân”(7).

Đó là những di huấn chính trị rất có ý nghĩa đối với Đảng ta hiện nay.

*    *

*

40 tuổi đời, hai m­­ươi năm phấn đấu cho độc lập, tự do của dân tộc và lý tưởng của Đảng, đồng chí Lê Hồng Phong là hiện thân ý chí của ngư­ời chiến sĩ cộng sản kiên cư­ờng, nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập. Tinh thần và sự nghiệp lớn lao của đồng chí mãi đồng hành cùng chúng ta đi tới tương lai./.

---------------------------------------------

(1) TB. Bài học trong kỳ tuyển cử Hội đồng quản hạt - Báo Dân chúng số 67, ngày 23-5-1939

(2) TB. Bài học trong kỳ tuyển cử Hội đồng quản hạt - Báo Dân chúng số 67, ngày 23-5-1939

(3) TB. Bài học trong kỳ tuyển cử Hội đồng quản hạt - Báo Dân chúng số 67, ngày 23-5-1939

(4) TB. Đảng lập hiến có bị quần chúng đánh đổ không?- Báo Dân chúng số 68, ngày 31-5-1939

(5) TB. Có phải chủ trư­ơng đánh đổ đảng lập hiến mà bọn trốtkít thắng thăm không? Báo Dân chúng, số 69, ngày 7-6-1939.

(6) TB. Có phải chủ trư­ơng đánh đổ đảng lập hiến mà bọn trốtkít thắng thăm không? Báo Dân chúng số 69, ngày 23-5-1939

(7) TB. Đảng lập hiến có bị quần chúng đánh đổ không? Báo Dân chúng, số 68, ngày 31-5-1939