GS,TS Phùng Hữu Phú, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, Chủ tịch Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương; PGS, TS Vũ Văn Phúc, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương; Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Trọng Đàm chủ trì Hội thảo.

PGS, TS Vũ Văn Phúc trình bày Báo cáo đề dẫn (ảnh: Đào Trọng Nguyên)

Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, PGS, TS Vũ Văn Phúc cho rằng, bản chất của an sinh xã hội là tạo ra lưới an toàn gồm nhiều tầng, nhiều lớp cho tất cả các thành viên xã hội trong trường hợp bị giảm, bị mất thu nhập hay gặp phải những rủi ro khác. Chính sách an sinh xã hội là một chính sách xã hội cơ bản của Nhà nước nhằm thực hiện chức năng phòng ngừa, hạn chế và khắc phục rủi ro, bảo đảm an toàn thu nhập và cuộc sống cho các thành viên trong xã hội. Thực hiện đường lối đổi mới trong hơn 25 năm qua, công tác bảo đảm an sinh xã hội ở nước ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Hệ thống an sinh xã hội ngày càng đồng bộ và hoàn thiện với diện bao phủ không ngừng được mở rộng. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện. An sinh xã hội đã trở thành chỗ dựa vững chắc cho người nghèo và đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội, góp phần hình thành xã hội không còn nhóm xã hội bị loại trừ và bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa của sự phát triển đất nước.

Qua hơn 60 tham luận được gửi đến cùng rất nhiều ý kiến thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu đã đã khẳng định, từ rất sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh, với một tầm nhìn quốc tế đã sớm đưa ra những tư tưởng làm nền tảng cho việc hình thành chính sách an sinh xã hội, và những tư tưởng về chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam. Theo tư tưởng của Người, dưới sự lãnh đạo của Đảng, chính sách an sinh xã hội của nhà nước ta ngày càng tiến bộ. Qua 25 năm đổi mới, an sinh xã hội của nước ta cũng đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần tích cực vào công tác xóa đói, giảm nghèo, giảm thiểu những khó khăn trong biến động rủi ro về kinh tế và hiểm họa của thiên nhiên. Điều này cũng đã được ghi rõ trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Bên cạnh đó, Đại hội XI của Đảng còn nhấn mạnh: phát triển kinh tế nhanh, bền vững, “thực hiện có hiệu quả tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm an sinh xã hội trong từng bước và từng chính sách phát triển”. Bảo đảm an sinh xã hội trở thành vấn đề trung tâm trong chiến lược phát triển đất nước, bởi vì việc chăm lo, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân là mục tiêu cao nhất của sự nghiệp xây dựng xã hội Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Toàn cảnh Hội thảo khoa học - thực tiễn “An sinh xã hội ở nước ta: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” (ảnh Đào Trọng Nguyên)

Từ đó, các đại biểu đã nhất trí rằng, cần phải đặt vấn đề an sinh xã hội là một trong những vấn đề trung tâm trong giai đoạn từ nay đến năm 2020, phấn đấu xây dựng nước ta cơ bản theo hướng hiện đại. Chỉ ra sự nhận thức về vấn đề an sinh xã hội ở các quốc gia rất khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển của xã hội, các đại biểu cho rằng, trên cơ sở kinh nghiệm của nước ngoài, kết hợp với thực tiễn của đất nước, các nhà hoạch định chính sách an sinh xã hội cần vừa làm vừa hoàn chỉnh, một cách đầy đủ hơn về an sinh xã hội. Hội thảo tán thành với quan điểm của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội khi cho rằng, biên độ an sinh xã hội ở nước ta có thể hiểu rộng hơn, để có thể quan tâm đến một bộ phận yếu thế trong cộng đồng nhưng cũng là nhu cầu thiết yếu của đời sống xã hội. Theo đó, các đại biểu cho rằng, giữa an sinh xã hội, chính sách xã hội, phúc lợi xã hội có một ranh giới tương đối, nhưng ranh giới đến đâu là vừa, đến đâu là hợp lý để tránh những tràn lan phi hiệu quả thì cần sự cân nhắc, xem xét của các cơ quan chức năng.

Tại Hội thảo, các đại biểu cũng nhận định, do những điều kiện khách quan và cả những hạn chế chủ quan mà vấn đề an sinh xã hội của nước ta còn bộc lộ những yếu kém, bất cập, còn thiếu đồng bộ trong hệ thống, trong cơ chế chính sách, thiếu hiệu lực trong tổ chức thực hiện và thiếu bền vững trong nhận thức. Nhận thức về an sinh xã hội của một bộ phận trong đó bao gồm cả các cấp lãnh đạo vẫn còn mờ nhạt, gây cản trở trong việc thực thi các chính sách về an sinh xã hội. Về dự báo, các chuyên gia cũng cho rằng, trong thời gian sắp tới, an sinh xã hội sẽ trở thành một vấn đề thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Bởi hiện nay chúng ta nói rất nhiều về dân chủ, nhưng chúng ta hiểu rằng, dân chủ và dân sinh là một cặp phạm trù luôn đi liền với nhau. Khi mà dân chủ càng được đề cao thì dân sinh càng được nhấn mạnh, cho nên vấn đề an sinh là vấn đề có tính chất xu hướng, phát triển tất yếu của xã hội.

GS, TS Phùng Hữu Phú thay mặt Đoàn Chủ tịch kết luận Hội thảo (ảnh: Đào Trọng Nguyên)

Thay mặt Đoàn Chủ tịch GS, TS Phùng Hữu Phú kết luận Hội thảo trong đó nhấn mạnh, an sinh xã hội là vấn đề hết sức căn bản, rất căn cơ liên quan đến bản chất của chế độ xã hội chúng ta, liên quan đến mục tiêu chính trị của Đảng. Chúng ta khẳng định việc tiếp tục phát triển kinh tế thị trường cần phải tăng thêm yếu tố định hướng xã hội chủ nghĩa. Yếu tố định hướng xã hội chủ nghĩa đó chính là an sinh xã hội. Đây là vấn đề hết sức quan trọng, bởi làm tốt an sinh xã hội nghĩa là bồi dưỡng, bảo vệ nguồn nhân lực phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và phát triển bền vững. Nếu không nhận thức đúng tầm vóc, vị trí của an sinh xã hội, có nghĩa là chúng ta đang đi chệch hướng. Vì thế, việc xây dựng một hệ thống an sinh xã hội của người dân một cách tương đối toàn diện là nhu cầu khách quan, là đòi hỏi chính đáng của xã hội cần được đáp ứng.

GS, TS Phùng Hữu Phú nêu rõ, mục tiêu mà Đảng và Nhà nước ta hướng tới trong vấn đề an sinh xã hội là phấn đấu xây dựng từng bước, vững chắc, và công bằng, đa tầng, đa dạng, bao phủ toàn dân, linh hoạt và hiệu quả, hướng vào việc phòng ngừa, giảm thiểu, khắc phục được những rủi ro tác động đến đời sống của nhân dân, nhất là trước những biến động của thực tiễn. Để thực hiện được mục tiêu đó, GS, TS Phùng Hữu Phú đã chỉ ra 5 công việc mà các nhà nghiên cứu chính sách an sinh xã hội cần làm trong thời gian sắp tới mà Hội thảo đã nêu ra gồm: quan tâm đến đào tạo việc làm và thu nhập của người dân bởi hiện nay nó vấn đề bức xúc và được quan tâm nhất; tập trung xóa nghèo bền vững; phát triển mạnh bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế; nâng cao hiệu quả trợ giúp và cứu trợ lao động; tăng cường bảo đảm cung ứng các dịch vụ tối thiểu về y tế, nhà ở, giáo dục, nước sạch cho người dân. GS, TS Phùng Hữu Phú cũng nhấn mạnh, muốn đẩy mạnh vấn đề an sinh xã hội trong thời kỳ mới, cần thực hiện đồng bộ các hệ giải pháp:

Một là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách xã hội để thực hiện an sinh xã hội.

Hai là, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện an sinh xã hội thông qua việc tiếp tục khai thác các nguồn lực của an sinh xã hội; sử dụng một cách hiệu quả các nguồn lực này trong đó có sự phối hợp và lồng ghép các chương trình an sinh. Có một thực tế là nguồn lực chưa nhiều nhưng lại bị phân tán, thiếu sự lồng ghép, thiếu sự kết hợp, dẫn đến sự lãng phí trong bối cảnh nước ta còn nghèo. Phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, việc sử dụng các nguồn lực của an sinh xã hội.

Ba là, tăng cường nhận thức xã hội và chú trọng hơn nữa công tác tuyên truyền về vấn đề về an sinh xã hội, bởi hiện nay nhận thức của xã hội về an sinh xã hội rất mờ nhạt, thậm chí tiêu cực.
Bốn là, xây dựng một đội ngũ làm công tác xã hội nói chung, công tác an sinh xã hội nói riêng và cũng cần có một đầu mối để thống nhất các lực lượng làm công tác an sinh xã hội.

Năm là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc của hệ thống chính trị đặc biệt là hệ thống chính trị từ cơ sở.

Sau Hội thảo này, Ban Tổ chức sẽ tổng hợp một cách nghiêm túc và khoa học những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học để có được bản báo cáo hoàn chỉnh trình lên Bộ Chính trị và Ban Bí thư, góp phần chuẩn bị vào việc sửa đổi chính sách an sinh xã hội ở nước ta trong thời gian tới. Các đại biểu mong muốn, Hội thảo sẽ đóng góp một phần trong việc cung cấp các luận cứ giúp Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 5 (khóa XI) của Đảng có thể hoàn thành một nghị quyết về an sinh xã hội có tầm khoa học, có tầm hiện thực và tính khả thi cao./.