Tái khẳng định sự hợp tác và tầm nhìn chung của khối

Ngày 28-4, Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 32 đã chính thức khai mạc tại Singapore. Phát biểu khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 32, Thủ tướng Lý Hiển Long nhận định ASEAN đang bước vào giai đoạn phát triển mới trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới đang biến chuyển nhanh, do đó, cần tiếp tục tăng cường đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN. Với mục tiêu xây dựng một Cộng đồng ASEAN cùng chia sẻ thịnh vượng, mang lại lợi ích thiết thực cho từng thành viên, Thủ tướng Lý Hiển Long cho rằng cần nâng cao năng lực tự cường để đối phó với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, thúc đẩy phát triển sáng tạo qua việc áp dụng công nghệ mới và triển khai hiệu quả hợp tác kinh tế thương mại, tìm kiếm cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực mới.

Trong Phiên họp hẹp, trao đổi về phương hướng phát triển quan hệ đối ngoại của ASEAN, Lãnh đạo các nước một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của đoàn kết, thống nhất, khẳng định một ASEAN tự cường là nhân tố then chốt giúp Hiệp hội giữ vững vai trò trung tâm ở khu vực, có quan hệ quan hệ cân bằng, cùng có lợi với các đối tác, từ đó dẫn tới thành công trong xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch và dựa trên luật lệ.

Nhân dịp này, các Lãnh đạo ghi nhận thành công tốt đẹp của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN - Ấn Độ tháng 01-2018 và Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Australia tháng 3-2018, và nhất trí kế hoạch triển khai các hoạt động kỷ niệm 15 năm quan hệ chiến lược ASEAN - Trung Quốc và 45 năm quan hệ đối thoại ASEAN - Nhật Bản trong năm 2018.

Các nhà Lãnh đạo hoan nghênh những tiến triển tích cực trên bán đảo Triều Tiên, đánh giá cao việc các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN kịp thời ra Tuyên bố về tình hình Triều Tiên, trông đợi giải pháp hòa bình, bền vững cho việc phi hạt nhân hoá trên bán đảo Triều Tiên.

Về Biển Đông, các lãnh đạo nhấn mạnh cần đề cao tinh thần tự cường, duy trì lập trường và nguyên tắc về Biển Đông, trong đó cần đảm bảo an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không trong khu vực, tự kiềm chế, không có hành động đơn phương làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sơ tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và nỗ lực hoàn tất xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Các lãnh đạo cho rằng việc hình thành một COC hiệu quả và thực chất, phù hợp, ràng buộc, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo một cấu trúc khu vực minh bạch, dựa trên luật lệ và một khu vực Biển Đông hòa bình và ổn định.

Trước đó, tối 27-4, tại Dinh Tổng thống Singapore, lãnh đạo các nước ASEAN đã dự Phiên họp toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 32 do Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long chủ trì.

Tại sự kiện này, Thủ tướng Lý Hiển Long đã chia sẻ về chủ đề hợp tác ASEAN 2018, hướng tới xây dựng một ASEAN tự cường và sáng tạo. Lãnh đạo các nước bày tỏ ủng hộ chủ đề của ASEAN 2018, nhấn mạnh tầm quan trọng của tinh thần tự cường và tính sáng tạo của ASEAN. Các nhà lãnh đạo cũng cho rằng đây chính là cơ sở để ASEAN phát triển vững vàng trong suốt nửa thế kỷ qua. Đặc biệt, đây sẽ là chỗ dựa vững chắc để Hiệp hội tiếp tục tiến lên trong bối cảnh tình hình khu vực và quốc tế biến chuyển nhanh chóng, phức tạp cùng với những cơ hội mới đang được mở với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Bên cạnh đó, các nước đã trao đổi sâu rộng về phương hướng đẩy mạnh hợp tác và liên kết ASEAN trên nhiều lĩnh vực ưu tiên. Theo đó, cần chú trọng tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư nội khối, mở rộng liên kết kinh tế khu vực và hợp tác với các đối tác, tiếp tục các nỗ lực thuận lợi hóa môi trường kinh doanh và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp khởi nghiệp… phát triển, thúc đẩy kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển trong khu vực. Các nhà lãnh đạo cũng thống nhất cần đẩy mạnh hơn nữa hợp tác hướng đến người dân thông qua nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức từ chủ nghĩa khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, đảm bảo an ninh mạng, đầu tư cho giáo dục, khuyến khích giới trẻ phát triển năng động, hỗ trợ người già...

Đề cao phát triển dựa vào sáng tạo, các nhà lãnh đạo cho rằng ASEAN cần tận dụng tối đa các lợi ích mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đem lại qua việc đẩy mạnh áp dụng công nghệ mới, nhất là trong phát triển nền kinh tế số, mở rộng thương mại điện tử, nâng cao khả năng tiếp cận thông tin của người dân cũng như hình thành các đô thị thông minh.

Kết thúc Hội nghị, Thủ tướng nước chủ nhà Lý Hiển Long cho biết các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua những văn kiện phù hợp với những ưu tiên trong năm nay cho ASEAN nhằm tăng cường tính linh hoạt và khả năng sáng tạo của khối này.

Trong buổi họp báo sau hội nghị, Thủ tướng Lý Hiển Long đã thông báo 3 văn kiện gồm Tầm nhìn của các nhà lãnh đạo ASEAN về một ASEAN sáng tạo và linh hoạt, Thành lập Mạng lưới các thành phố thông minh ASEAN, và Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về Hợp tác An ninh mạng.

Ngoài ra, Thủ tướng Singapore cũng vui mừng thông báo việc hoàn tất Hiệp ước Dẫn độ ASEAN kiểu mẫu (MAET), khôi phục Qũy Thanh niên Singapore-ASEAN và thành lập một diễn đàn tập huấn thường niên tại Singapore, gọi là chương trình Học thuật Luật ASEAN. Theo ông, các nhà lãnh đạo ASEAN đã có những cuộc thảo luận tốt đẹp trong cuộc họp về các vấn đề khu vực, cũng như những cam kết bên ngoài của ASEAN.

Mối đe dọa khủng bố, tấn công mạng và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gây quan ngại

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Lý Hiển Long nêu rõ IS tiếp tục là mối đe dọa đối với Đông Nam Á mặc dù đã thất trận ở Syria và Iraq, trong khi xu hướng số hóa đã khiến nhiều nước trở nên dễ tổn thương hơn trước các vụ tấn công mạng. Ông Lý Hiển Long nhấn mạnh các nước cần kiên cường trước các mối đe dọa truyền thống và phi truyền thống như khủng bố và tấn công mạng.

Thủ tướng Lý Hiển Long còn cảnh báo rằng hệ thống thương mại toàn cầu mở đang phải chịu sức ép ngày càng gia tăng do các chính sách bảo hộ mậu dịch của các nền kinh tế lớn, tác động tiêu cực tới thương mại tự do. Ông đồng thời bày tỏ quan ngại về căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc liên quan tới chính sách thuế nhập khẩu mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo nhà lãnh đạo Singapore, để đối phó với chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng, ASEAN cần đẩy mạnh hội nhập sâu rộng giữa các nền kinh tế cũng như tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực khác. Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long tuyên bố tranh cãi thương mại gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc là một trong những lo ngại lớn nhất đối với các quốc gia Đông Nam Á.

Trong đánh giá đưa ra tại Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 32 diễn ra tại Singapore, ông Lý Hiển Long bày tỏ lo ngại về chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng, trong đó Mỹ và Trung Quốc là 2 trong số những đối tác thương mại hàng đầu của Singapore.

Trong tuyên bố đưa ra sau hội nghị, với tư cách là nước đang giữ chức Chủ tịch ASEAN trong năm 2018, ông Lý Hiển Long nói: "Căng thẳng thương mại gần đây giữa Washington và Bắc Kinh đang gây ra những lo ngại lớn. Chúng tôi thực sự quan ngại về làn sóng bảo hộ thương mại, cũng như những quan điểm chống toàn cầu hóa đang ngày một gia tăng". Thủ tướng Singapore khẳng định hệ thống thương mại đa phương dựa trên nguyên tắc và mở, hỗ trợ cho tốc độ tăng trưởng của ASEAN, đang chịu những áp lực do hoàn cảnh chính trị ở nhiều nước đã thay đổi đối với thương mại tự do. Theo ông, để đối phó với chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng, ASEAN cần đẩy mạnh hội nhập sâu rộng giữa các nền kinh tế, cũng như tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực khác.

Đóng góp tích cực của Việt Nam

Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đã có chuyến thăm chính thức Singapore và dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 32 theo lời mời của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long.

Trong hội đàm với Thủ tướng Singapore, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Lý Hiển Long đã trao đổi về những phương hướng, biện pháp cụ thể nhằm nắm bắt cơ hội liên kết kinh tế khu vực do Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Cách mạng công nghệ 4.0 mang lại, đưa hợp tác lên tầm mới, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân.

Hai bên nhất trí duy trì quan hệ chính trị tin cậy, gắn bó thông qua thường xuyên trao đổi đoàn cấp cao và các cấp; thúc đẩy hơn nữa hợp tác quốc phòng, an ninh; chú trọng hợp tác thực tế giữa hải quân, không quân, cứu hộ - cứu nạn, công nghệ quốc phòng; nghiên cứu chiến lược và trao đổi thông tin tình báo; phối hợp giải quyết các thách thức an ninh chung như cướp biển, khủng bố…

Hai thủ tướng chia sẻ hợp tác đầu tư và thương mại là trụ cột quan trọng trong quan hệ song phương; nhất trí tích cực thúc đẩy liên kết doanh nghiệp; khai thác tốt tiềm năng kết nối hàng không, tăng lượng khách và vận chuyển hàng hóa giữa hai nước và với nước khác; tiến tới tự do hóa Hiệp định hàng không. Đẩy mạnh hợp tác quản lý thị trường tài chính, chứng khoán, hỗ trợ các công ty lớn của Việt Nam niêm yết trên thị trường chứng khoán Singapore. Thủ tướng Lý Hiển Long cam kết Singapore sẽ tiếp tục tăng đầu tư vào Việt Nam; khẳng định tiếp tục tăng học bổng cho học sinh, sinh viên Việt Nam.

Hai bên chia sẻ tầm nhìn và cam kết tăng cường hợp tác song phương trên các diễn đàn quốc tế, đặc biệt là đẩy mạnh hợp tác trong khuôn khổ ASEAN, APEC, Liên hợp quốc. Hai bên khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tái khẳng định ủng hộ thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả và có tính ràng buộc. Nhân dịp này, hai thủ tướng đã thông qua Tuyên bố chung chuyến thăm, chứng kiến ký kết một số văn kiện hợp tác.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có các hoạt động xúc tiến đầu tư, dự Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam-Singapore và chứng kiến ký kết 16 thỏa thuận hợp tác giữa hai bên; gặp gỡ, đối thoại, tọa đàm với nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Singapore. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam đang chờ đón các nhà đầu tư Singapore và bày tỏ mong muốn sự hợp tác của các đối tác Singapore sẽ mang đến những kinh nghiệm hay về thành tựu của quốc gia khởi nghiệp Singapore đến Việt Nam. Thủ tướng tin tưởng rằng sẽ có nhiều cơ hội hợp tác được mở ra cho các doanh nghiệp hai nước vì sự phát triển toàn diện của hai quốc gia và của toàn khu vực.

Phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhất trí với cách tiếp cận chung của ASEAN về quan hệ đối ngoại hiệu quả, thực chất với các Đối tác, khẳng định ASEAN cần tiếp tục giữ vững vai trò trung tâm ở khu vực trên cơ sở đẩy mạnh năng lực tự cường tập thể và đề cao đoàn kết, thống nhất và phát huy vai trò đầu tàu của ASEAN trong thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực. Chia sẻ quan điểm với các lãnh đạo ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao chủ đề và ưu tiên do Chủ tịch ASEAN 2018 đề xuất. Thủ tướng khẳng định năng lực tự cường tập thể của ASEAN cần được vun đắp và phát huy trên cả 3 trụ cột mà trong đó duy trì đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN có ý nghĩa then chốt.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng phát huy hiệu quả tính sáng tạo sẽ là đòn bẩy gia tăng sức mạnh tự cường của ASEAN, trong đó, tự cường kinh tế là rất quan trọng đối với các nền kinh tế có độ mở lớn như ASEAN. Cộng đồng ASEAN phải là một ngôi nhà vững chãi để người dân được bảo vệ khỏi các mối đe doạ từ thiên tai, biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, bệnh dịch... Cuộc sống của người dân sẽ dễ dàng hơn khi họ được tạo thuận lợi trong di chuyển giữa các quốc gia; gia tăng các cơ hội việc làm, học tập và nhận được sự trợ giúp kịp thời khi ở ngoài khu vực…

Trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng các Nhà lãnh đạo ASEAN bày tỏ hoan nghênh kết quả tích cực của cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều ngày 27-4, coi đây là bước tiến mới, quan trọng trong tiến trình phi hạt nhân hóa hòa bình trên bán đảo Triều Tiên.

Về tình hình Biển Đông, Thủ tướng nhấn mạnh tình hình cơ bản ổn định nhưng còn diễn biến phức tạp, ASEAN cần tiếp tục giữ vững các nguyên tắc cơ bản và kiên định lập trường đã thống nhất về Biển Đông, nỗ lực thúc đẩy xây dựng COC hiệu quả, ràng buộc về pháp lý, vì một khu vực Biển Đông hoà bình, ổn định bền vững.

Bên lề Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, Tổng thống Indonesia Joko Widodo, Tổng thống Myanmar Win Myint, qua đó, hai bên đã trao đổi nhiều biện pháp, định hướng thúc đẩy hơn nữa quan hệ song phương.

Nhân dịp này, Thủ tướng đã thông báo Việt Nam cử 3 thành phố hàng đầu là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng tham gia sáng kiến Mạng lưới Thành phố Thông minh ASEAN. Thủ tướng đã mời các lãnh đạo ASEAN tham dự Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN (WEF-ASEAN) sẽ được tổ chức tại Việt Nam trong tháng 9-2018. /.