Đây là chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và Cộng hòa Belarus đầu tiên của Chủ tịch nước Trần Đại Quang từ sau Đại hội Đảng XII. Chuyến thăm nhằm góp phần tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại đa dạng hóa, đa phương hóa, củng cố và tăng cường quan hệ với các nước bạn bè truyền thống, tạo xung lực thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực.

Việt Nam-Liên bang Nga: Hợp tác hiệu quả, đi vào chiều sâu

Trong những năm qua, quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga không ngừng được củng cố và phát triển, đi vào chiều sâu, hiệu quả, có độ tin cậy cao về chính trị. Trao đổi đoàn cấp cao diễn ra thường xuyên, tạo động lực mạnh mẽ cho việc phát triển quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Hai bên đồng quan điểm về nhiều vấn đề quốc tế và khu vực, phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế.

Hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước phát triển năng động. Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế, thương mại và khoa học kỹ thuật thành lập từ năm 1992, được duy trì và nâng cấp từ năm 2011, do Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch Phân ban. Hội đồng doanh nghiệp Việt - Nga được thành lập nhằm hỗ trợ xúc tiến thương mại, đầu tư cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước. Năm 2017, Việt Nam và Liên bang Nga đã công nhận lẫn nhau có nền kinh tế thị trường.

Kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Nga đạt 2,7 tỷ USD năm 2016 và 1,37 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm 2017. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Nga gồm: Điện thoại, may mặc, nông, thủy, hải sản các loại… Các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu từ Nga gồm: Xăng dầu, sắt thép, phân bón, máy móc, thiết bị các loại… Việt Nam và các nước Liên minh Kinh tế Á - Âu đã ký chính thức Hiệp định Thương mại tự do vào ngày 29-5-2015 và có hiệu lực từ ngày 05-10-2016.

Hiện Nga đứng thứ 23/116 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với 118 dự án và tổng số vốn đăng ký 1,1 tỷ USD, tập trung nhiều nhất vào lĩnh vực năng lượng, khai khoáng, công nghiệp chế biến, chế tạo, ngân hàng… Vài năm trở lại đây, đầu tư của Việt Nam sang Nga tăng nhanh, từ khoảng hơn 100 triệu USD năm 2008, đến nay đã có 18 dự án đầu tư tại Nga với tổng số vốn 2,4 tỷ USD, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực dầu khí, thương mại, nông nghiệp… Các dự án đầu tư lớn của Việt Nam sang Nga gồm: Liên doanh dầu khí Rusvietpetro, Gazpromviet, trang trại của TH - True Milk và dự án Trung tâm thương mại Hà Hội tại Moscow.

Năng lượng là lĩnh vực hợp tác truyền thống, chiến lược và hiệu quả, đem lại nguồn thu đáng kể cho ngân sách Việt Nam và Nga. Bên cạnh Xí nghiệp liên doanh Vietsovpetro, hai nước đã thành lập các Liên doanh Rusvietpetro, Vietgazprom, Gazpromviet để mở rộng hợp tác dầu khí ở Việt Nam, Nga và các nước thứ ba. Hai nước đã đạt được thỏa thuận tiếp tục hợp tác trong việc xây mới, hiện đại hóa các công trình năng lượng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, các hoạt động giao lưu văn hóa được tổ chức thường xuyên, góp phần tăng cường hiểu biết, hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Hai bên tổ chức thường niên, luân phiên “Những Ngày Văn hóa” tại Việt Nam và Nga. Nga tiếp tục là một trong 10 thị trường du lịch tăng trưởng hàng đầu ở Việt Nam, năm 2015 đón 340 nghìn lượt khách, năm 2016 đón 430 nghìn lượt khách và quý I-2017 đón 150 nghìn lượt khách.

Tiếp nối quan hệ hợp tác tốt đẹp và hiệu quả trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo giữa Việt Nam và Liên Xô trước đây, Nga tiếp tục hỗ trợ Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực, hiện có hơn 5.000 sinh viên Việt Nam du học tại Nga.

Hợp tác an ninh - quốc phòng được đẩy mạnh, hợp tác khoa học - công nghệ tiếp tục được duy trì, hai nước đã thực hiện gần 60 dự án nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hợp tác nghiên cứu khoa học trong khuôn khổ Trung tâm Nhiệt đới tại Việt Nam mang lại nhiều kết quả tích cực. Ngoài ra, hợp tác giữa các địa phương hai nước tiếp tục được tăng cường thông qua trao đổi đoàn, ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác. Nhiều địa phương hai nước đã thiết lập quan hệ hợp tác như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Moscow, Saint Petersburg... Cộng đồng người Việt Nam tại Nga có những đóng góp đáng kể cho đất nước, luôn đi đầu trong các hoạt động từ thiện.

Cơ sở pháp lý cho quan hệ hợp tác Việt Nam - Liên bang Nga đã được tạo dựng khá đầy đủ và đang tiếp tục được hoàn thiện. Từ năm 1991 đến nay, hai nước đã ký kết hơn 100 văn kiện hợp tác trên tất cả các lĩnh vực: Kinh tế, thương mại, đầu tư, dầu khí, điện hạt nhân, giáo dục đào tạo, văn hóa, khoa học kỹ thuật, quân sự...

Việt Nam-Belarus: Tăng cường hợp tác nhiều mặt

Việt Nam và Belarus có quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp và hợp tác nhiều mặt. Belarus coi trọng việc tăng cường quan hệ với Việt Nam trên mọi lĩnh vực. Hai nước thường xuyên trao đổi đoàn các cấp; hiện có các cơ chế hợp tác: Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế, thương mại và khoa học kỹ thuật; Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kỹ thuật quân sự; Ủy ban hợp tác về khoa học và công nghệ; Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao. Hai bên hợp tác chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau tại Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, trên nhiều diễn đàn và tổ chức quốc tế khác. Belarus ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Kinh tế - Xã hội Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2016 - 2018, Ủy ban Luật pháp quốc tế nhiệm kỳ 2017 - 2021.

Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2016 đạt 94,5 triệu USD (xuất khẩu 2,5 triệu USD, nhập khẩu 92 triệu USD); quý I-2017 đạt 37,7 triệu USD (xuất khẩu 1,4 triệu USD, nhập khẩu 36,3 triệu USD). Việt Nam xuất sang Belarus chủ yếu là thủy hải sản, đồ gỗ, hàng dệt may, giày dép, gạo, cao su tự nhiên, hạt điều, lạc, hạt tiêu, gia vị, chè, rau quả đóng hộp, dược phẩm, máy tính.... Việt Nam nhập khẩu từ Belarus các mặt hàng: phân bón, máy móc, thiết bị, linh kiện phụ tùng ô tô, máy kéo, ô tô tải, hóa chất... Hai bên phối hợp chặt chẽ trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á- Âu .

Belarus đã giúp Việt Nam đào tạo nhiều cán bộ, chuyên gia có trình độ chuyên môn cao; hiện có khoảng 70 sinh viên Việt Nam đang theo học ở Belarus. Hợp tác an ninh quốc phòng được duy trì thông qua trao đổi đoàn và hoạt động của Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kỹ thuật quân sự. Hợp tác khoa học và công nghệ giữa hai nước phát triển tốt đẹp, nhiều dự án được triển khai có kết quả, Ủy ban hợp tác về khoa học và công nghệ Việt Nam - Belarus đã tiến hành được 9 khóa họp.

Trong các năm 2014 và năm 2017, hai bên đã tổ chức “Những ngày Văn hóa Belarus” tại Việt Nam và năm 2015 tổ chức “Những ngày Văn hóa Việt Nam” tại Belarus. Lượng khách du lịch Belarus đến Việt Nam tăng nhanh từ sau khi Việt Nam miễn thị thực cho công dân Belarus vào năm 2015. Từ ngày 01-02-2017, Việt Nam thí điểm cấp visa điện tử cho 40 nước, trong đó có Belarus. Ngày 09-01-2017, Tổng thống Belarus ký Sắc lệnh về miễn thị thực xuất nhập cảnh Belarus trong thời hạn 5 ngày cho công dân 80 nước, trong đó có Việt Nam (với công dân Việt Nam và một số nước khác có thêm một số điều kiện bắt buộc). Sắc lệnh có hiệu lực từ ngày 12-02-2017.

Hợp tác lao động là một trong những hướng hợp tác triển vọng giữa hai nước. Các doanh nghiệp Việt Nam đã ký hợp đồng với công ty xây dựng của Belarus đưa lao động Việt Nam sang làm việc tại Công trình xây dựng khu thể thao giải trí tại thủ đô Minsk. Ngoài ra, hợp tác giữa các địa phương hai nước tích cực được thúc đẩy. Hai bên đã ký các văn kiện hợp tác giữa Hà Nội và Minsk; Đà Nẵng và tỉnh Grốtnô; Thành phố Hồ Chí Minh và Minsk; Quảng Ninh và Minsk, Grốtnô, Bờrétxtơ; Hải Phòng, Bình Thuận và Vichépxcơ... Hai bên cũng đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực an ninh-quốc phòng, y tế, giáo dục, khoa học-kỹ thuật, văn hóa-thông tin, thể thao-du lịch...

Hiện có khoảng 500-600 người Việt Nam sinh sống, học tập, làm việc tại Belarus. Nhìn chung, bà con được chính quyền tạo điều kiện tương đối thuận lợi trong cuộc sống, cư trú và kinh doanh theo pháp luật sở tại.

Trên cơ sở quan hệ chính trị-ngoại giao ngày càng được củng cố và tăng cường, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với Liên bang Nga và Cộng hòa Belarus tiếp tục được đẩy mạnh. Chuyến thăm này của Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân có ý nghĩa hết sức quan trọng, khẳng định Việt Nam coi trọng và mong muốn không ngừng tăng cường quan hệ song phương với Liên bang Nga và Cộng hòa Belarus, tạo động lực thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện trên mọi lĩnh vực.

Trong chuyến thăm, các bên sẽ cùng thảo luận, đánh giá về những hoạt động hợp tác song phương thời gian qua; trao đổi phương hướng và thống nhất các biện pháp thúc đẩy hợp tác trong thời gian tới, trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên cùng quan tâm, khẳng định tiếp tục phối hợp hành động và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, đáp ứng lợi ích của mỗi nước.

Đại sứ Konstantin Vnukov: Việt - Nga sẽ tiếp tục cùng nhau tiến bước

Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam Konstantin Vnukov bày tỏ lạc quan và tin tưởng rằng, với bề dày lịch sử quan hệ lâu dài và những mối quan tâm chung, hai nước Việt - Nga sẽ tiếp tục cùng nhau tiến bước trong hàng loạt các lĩnh vực được mở rộng về cả vật chất lẫn tinh thần.

Trước thềm chuyến thăm, trả lời báo Thế giới và Việt Nam, Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam Konstantin Vnukov, cho biết, trong gần 5 năm qua, quan hệ Việt - Nga đã được nâng tầm lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, đánh dấu bởi các cuộc đối thoại chính trị có chiều sâu trong khuôn khổ cấp cao.

Tổng thống Vladimir Putin và Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã gặp gỡ nhau tại Lima (Peru) tháng 11-2016 và gần đây tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Những cuộc gặp đã đem lại sự hiểu biết và mối quan hệ cá nhân sâu sắc giữa hai nhà lãnh đạo.

Đại sứ Nga cho rằng, chuyến thăm lần này mang ý nghĩa lớn lao bởi đây là chuyến thăm Nga chính thức đầu tiên của Chủ tịch nước Trần Đại Quang trên cương vị người đứng đầu Nhà nước.

Theo ông, cả hai nhà lãnh đạo đều có chung mong muốn là đạt được các kết quả cụ thể. Đại sứ Nga tin tưởng rằng, những nguyên tắc này góp phần to lớn cho thành công của các buổi làm việc giữa hai nhà lãnh đạo cấp cao, mà còn mang lại kết quả tốt đẹp cho các buổi hội đàm với lãnh đạo Chính phủ và Thượng viện, Hạ̣ viện của Quốc hội Nga.

Vui mừng nhận thấy quan hệ giữa hai nước không có bất kỳ vấn đề nào gặp bất đồng quan điểm, Đại sứ Konstantin Vnukov cho biết, các nhà lãnh đạo của Nga và Việt Nam sẽ tập trung thảo luận các vấn đề có thể hợp tác, phân tích xem hai bên đã hoạt động hiệu quả ở đâu, gặp khó khăn ở chỗ nào và tại sao.

Theo ông, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của chuyến thăm này và phương hướng làm việc trong tương lai là tìm thêm cơ hội hợp tác trong một số lĩnh vực như năng lượng, công nghiệp, giao thông vận tải, công nghệ cao, nông nghiệp, công nghiệp chế biến và đặc biệt là hợp tác kỹ thuật quân sự.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang sẽ có buổi gặp mặt với lãnh đạo của các công ty lớn của Nga đang hoạt động tại Việt Nam, tham gia Diễn đàn doanh nghiệp hai nước, chủ trì buổi gặp gỡ thân mật với các cựu thành viên và các thành viên Nga của Hội Hữu nghị Nga - Việt. Đặc biệt, nước Nga cũng rất hân hạnh chào đón Chủ tịch nước Trần Đại Quang đến thăm “Thủ đô phía Bắc” của Nga - thành phố Saint Petersburg.

Năm 2019, Liên bang Nga và Việt Nam sẽ cùng kỷ niệm 25 năm ngày ký kết Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị giữa hai nước. Đại sứ tin tưởng rằng hai nhà lãnh đạo cấp cao sẽ đạt được những thỏa thuận để kỷ niệm dấu mốc trọng đại này bằng hàng loạt hoạt động, sự kiện ý nghĩa.

Đánh giá về mối quan hệ hợp tác giữa hai nước thời gian qua, ông Konstantin Vnukov nói: Chỉ tính trong hai năm vừa qua của tôi trên cương vị Đại sứ Nga tại Việt Nam, hai nước chúng ta đã đạt được không ít thành công.

Thứ nhất, sau Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XII, hai nước Việt - Nga vẫn liên tục duy trì sâu sắc quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, không hề bị ngắt quãng. Thành công phải kể đến là chuyến thăm chính thức đầu tiên của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng như các chuyến thăm của các nhà lãnh đạo cấp cao khác tới Liên bang Nga.

Thứ hai, Việt Nam trở thành nước đầu tiên trên thế giới ký kết Hiệp định thương mại tự do với Liên minh Kinh tế Á - Âu. Hiệp định này có hiệu lực từ ngày 05-10-2016, và đã phát huy hiệu quả, nâng kim ngạch thương mại bốn tháng đầu năm nay của hai nước lên 31%, đạt 1,1 tỷ USD. Đây là tín hiệu lạc quan trong việc hiện thực hóa mục tiêu giữa hai nước: nâng kim ngạch thương mại lên 10 tỷ USD vào năm 2020.

Thứ ba, hai nước cũng tích cực mở rộng hợp tác giáo dục. Số lượng học bổng Chính phủ Liên bang Nga trao cho Việt Nam đã đạt gần 1.000 suất/ năm.

Trong năm nay, chúng tôi đang chuẩn bị để tăng lượng khách du lịch Nga đến Việt Nam đạt con số 500.000 lượt người - Đại sứ nói.

Cuối cùng, tuy gặp phải những điều kiện khó khăn của thị trường năng lượng, các công ty dầu khí và công ty liên doanh giữa Nga và Việt Nam - nhờ sự ủng hộ lẫn nhau - vẫn hoạt động bình thường, đem lại lợi nhuận. Đây chỉ là một trong những ví dụ về hiệu quả hợp tác giữa hai bên.

Đại sứ Konstantin Vnukov cũng cho rằng bên cạnh những thành công, quan hệ hợp tác Việt Nam - Liên bang Nga vẫn tồn tại một số chướng ngại và rào cản.

Ông lấy vài ví dụ, Việt Nam và Nga có thể hợp tác tốt đẹp trong lĩnh vực nông nghiệp, với hải sản, hoa quả, cà phê, chè, hạt điều. Những sản phẩm Việt Nam này rất được mong đợi ở Nga. Ngược lại, sản phẩm của chúng tôi như lúa mì, dầu thực vật, sản phẩm thịt, đồ ngọt, đồ uống có cồn… cũng được ưa chuộng tại Việt Nam. Tuy nhiên, hợp tác vẫn bị hạn chế bởi các vấn đề như giấy chứng nhận chất lượng sản phẩm. Một khó khăn nữa liên quan đến dịch vụ vận chuyển nhằm đảm bảo dòng chảy thương mại. Ông cho biết, hiện đang cố gắng tháo gỡ những vấn đề này và hy vọng sẽ đạt được kết quả tốt đẹp trong thời gian tới.

Bày tỏ kỳ vọng về quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga trong thời gian tới, Đại sứ Konstantin Vnukov nói: Tôi lạc quan và tin tưởng rằng, với bề dày lịch sử quan hệ lâu dài và những mối quan tâm chung giữa hai nước, chúng ta sẽ tiếp tục cùng nhau tiến bước trong hàng loạt các lĩnh vực được mở rộng về cả vật chất lẫn tinh thần./.