Đóng góp tích cực

Hơn 25 năm qua, Diễn đàn APEC khẳng định là một cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu ở khu vực và trên thế giới, dẫn dắt tiến trình tự do hóa thương mại và đầu tư, thúc đẩy xu thế hợp tác, liên kết đa tầng nấc vì hòa bình và phát triển. Trải qua 4 lần mở rộng thành viên, hiện nay, APEC hội tụ hầu hết các nền kinh tế năng động nhất của khu vực, đại diện khoảng 39% dân số thế giới, đóng góp 57% GDP và 47% thương mại toàn cầu. Những thỏa thuận của APEC đã góp phần giảm gần 3 lần mức thuế quan trung bình ở khu vực và tăng 7 lần thương mại hàng hóa nội khối. Trong một thế giới phẳng và gắn kết hơn, APEC đang chuyển mình căn bản với nội hàm liên kết sâu rộng, thiết thực. Ý thức về một Cộng đồng APEC ngày càng được tăng cường bởi mẫu số chung về lợi ích giữa các thành viên không ngừng mở rộng. Đó là lợi ích duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác vì phát triển bền vững và thịnh vượng.

Kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu, môi trường an ninh, phát triển đang chuyển biến nhanh, phức tạp hơn và các thách thức toàn cầu gay gắt hơn. Nền tảng kinh tế nói chung và cấu trúc thương mại, đầu tư nói riêng tiếp tục thay đổi mạnh mẽ trên toàn cầu và ở khu vực. Châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là động lực của tăng trưởng và liên kết toàn cầu, tạo nhiều cơ hội cũng như thách thức mới đối với APEC và các nền kinh tế thành viên. Đứng trước nhu cầu đổi mới, cải cách và để duy trì vị thế, APEC hướng tới liên kết sâu rộng hơn, gắn với phát triển bền vững. Các nền kinh tế thành viên tiếp tục coi trọng vai trò của Diễn đàn trong phát triển và chính sách đối ngoại. Trong những thập niên tới, vai trò của APEC được đánh giá là không thể thiếu trong cấu trúc khu vực đang định hình, điều phối, gắn kết các cơ chế liên kết khu vực. APEC tiếp tục là diễn đàn then chốt để nâng cao vị thế của châu Á - Thái Bình Dương, là động lực của tăng trưởng và liên kết toàn cầu. Đối với Việt Nam, Diễn đàn APEC luôn có tầm quan trọng chiến lược trong công cuộc đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế. Đây chính là nơi hội tụ hầu hết các đối tác chiến lược, đối tác kinh tế, thương mại hàng đầu của Việt Nam, đem lại 78% đầu tư trực tiếp nước ngoài, 79% tổng giá trị thương mại quốc tế và 70% lượng khách du lịch đến Việt Nam. 13 trong 15 hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết hoặc đang đàm phán là với các đối tác APEC.

Ngày 15-11-1998, tại Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 6 tại Malaysia, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của APEC; đánh dấu bước triển khai quan trọng chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Kể từ khi gia nhập, Việt Nam đã tích cực tham gia và đóng góp thúc đẩy hợp tác APEC, nổi bật là:

Việt Nam đã đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch APEC năm 2006, tổ chức Hội nghị Cấp cao APEC 14, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao - Kinh tế APEC 18 và hơn 100 sự kiện. Hội nghị Cấp cao APEC 14 lần đầu tiên xác định triển vọng dài hạn của APEC về hướng tới mục tiêu hình thành Khu vực thương mại tự do của toàn khu vực châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP), thông qua Chương trình Hành động Hà Nội về thực hiện các Mục tiêu Bogor và các biện pháp cải cách tổng thể, tạo nên những động lực mới cho hợp tác APEC.

Chủ động đề xuất và tham gia nhiều sáng kiến mới, với hơn 70 sáng kiến ở hầu hết mọi lĩnh vực (thương mại, đầu tư, đối phó với tình trạng khẩn cấp, y tế, chống chủ nghĩa khủng bố….); đảm nhiệm nhiều vị trí chủ chốt trong APEC, gồm: Phó Chủ tịch Ủy ban thương mại và đầu tư năm 2006, Chủ tịch Nhóm công tác doanh nghiệp vừa và nhỏ năm 2006, Chủ tịch Ủy ban quản lý ngân sách năm 2007, Phó Chủ tịch Nhóm công tác Y tế nhiệm kỳ 2009 - 2010, Chủ tịch Nhóm công tác về đối phó với tình trạng khẩn cấp nhiệm kỳ 2012 - 2013...

Hằng năm, Việt Nam đăng cai các cuộc họp các Nhóm công tác của APEC. Năm 2014, Việt Nam chủ trì tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Phát triển Nguồn nhân lực APEC lần thứ 6 (tháng 9-2014). Đáng chú ý, năm 2017, Việt Nam đăng cai lần thứ hai Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 25, góp phần nâng cao vị thế quốc tế, thể hiện việc tham gia tích cực vào quá trình hội nhập kinh tế khu vực.

Xác định trọng tâm

Trong nỗ lực triển khai đường lối của Đại hội Đảng lần thứ XI về chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, coi trọng và phát huy vai trò tại các cơ chế hợp tác ở châu Á - Thái Bình Dương, Năm APEC 2017 là một trọng tâm đối ngoại của Việt Nam đến năm 2020. Với thế và lực của đất nước không ngừng nâng cao và kinh nghiệm tổ chức thành công năm 2006, việc lần thứ hai đăng cai Năm APEC là đóng góp quan trọng nhất của Việt Nam đối với Diễn đàn trong bối cảnh mới. Năm APEC 2017 còn có ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 20 năm Việt Nam trở thành thành viên của Diễn đàn (1998 - 2018). Cùng với việc đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 và ứng cử vào Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021 cũng như nỗ lực hoàn tất các cam kết gia nhập WTO vào năm 2018, Năm APEC 2017 khẳng định quyết tâm của Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng và nâng tầm đối ngoại đa phương. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam cùng các thành viên Cộng đồng ASEAN vun đắp tình hữu nghị, hợp tác và gắn kết với các đối tác, các doanh nghiệp, triển khai Tầm nhìn ASEAN sau năm 2015 và hoàn tất các mục tiêu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 của đất nước.

Nhằm phát huy những lợi thế từ tăng cường hợp tác, đóng góp vì sự phát triển của APEC với vai trò nước chủ nhà APEC 2017, theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia APEC 2017 Phạm Bình Minh, Việt Nam hướng tới những trọng tâm sau:

Một là, cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu 2008 - 2009 thúc đẩy nền tảng kinh tế thế giới chuyển dịch căn bản, với nhiều hình thái kinh tế mới; xu thế đổi mới tư duy, chính sách, cách làm… theo hướng bền vững, tiêu chuẩn cao, xanh; nhất là, APEC đang đẩy mạnh cải cách, mở rộng nhanh nội hàm hợp tác sang các vấn đề thương mại, đầu tư thế hệ mới và các vấn đề toàn cầu. Trước tình hình trên, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp Việt Nam đổi mới cách nghĩ, cách làm, cách thức phối hợp liên ngành, chuyển từ “tham gia” sang tư duy “chủ động đóng góp và tích cực đề xuất ý tưởng, sáng kiến”.

Hai là, bước vào thập niên thứ hai của thế kỷ XXI, sự phát triển chưa từng có của toàn cầu hóa, công nghệ thông tin và chuỗi giá trị toàn cầu đã gia tăng mạnh mẽ tính tùy thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, thúc đẩy liên kết ở mọi cấp độ. Môi trường an ninh, phát triển đang chuyển biến nhanh và các thách thức toàn cầu gay gắt hơn. Tất cả các nền kinh tế đều đứng trước nhu cầu tăng cường hợp tác, liên kết nhằm tái cơ cấu kinh tế, mở rộng không gian phát triển và tạo thêm thế trong cục diện mới. Châu Á - Thái Bình Dương đang đi đầu xu hướng liên kết đó, dẫn dắt hình thành các FTA thế hệ mới với những tiềm năng hợp tác rất to lớn. Đó chính là những nền tảng quan trọng để gia tăng các điểm đồng, mẫu số chung, tư duy Cộng đồng APEC. Hơn bao giờ hết, Việt Nam chủ trương cùng các nền kinh tế thành viên, Ban Thư ký APEC, các tổ chức và doanh nghiệp khu vực thúc đẩy các quan tâm chung, ưu tiên chung, gia tăng điểm đồng, hài hòa khác biệt.

Ba là, 5 - 10 năm tới có ý nghĩa then chốt đối với APEC. Việt Nam sẽ phải tập trung hoàn tất các mục tiêu Bogor về tự do hóa thương mại - đầu tư vào năm 2020, triển khai nhiều chiến lược then chốt, đẩy mạnh cải cách APEC và nâng cao vị thế của Diễn đàn trong bối cảnh nhiều cơ chế khu vực đang được tăng cường. Đồng thời, Việt Nam tích cực đóng góp triển khai Chương trình nghị sự phát triển bền vững sau năm 2015 (SDGs), thúc đẩy hệ thống thương mại đa phương, thực hiện Chương trình hành động sau Bali. Đây cũng là giai đoạn then chốt của Việt Nam để hoàn tất Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 và triển khai hội nhập quốc tế sâu rộng, mà trọng tâm là xây dựng Cộng đồng ASEAN và triển khai các FTA cùng các quan hệ đối tác.

Đến năm 2020, dự kiến Việt Nam lần đầu tiên trở thành một mắt xích quan trọng trong mạng lưới các FTA gắn kết với tất cả các trung tâm kinh tế - thương mại toàn cầu, trong đó có 18 trong 20 nền kinh tế thành viên APEC. Vì vậy, các cơ quan, các viện nghiên cứu, Trung tâm APEC Việt Nam… cần nắm bắt xu thế chung trên toàn cầu và khu vực, khẩn trương nghiên cứu sâu hơn các nội dung hợp tác APEC, đề xuất các ý tưởng, sáng kiến cụ thể cho APEC 2017. Đặc biệt cần chú trọng thúc đẩy các mục tiêu dài hạn mà APEC đã đồng thuận, như các chiến lược về tăng trưởng bền vững - đồng đều - sáng tạo, cải cách cơ cấu, liên kết khu vực - kết nối - chuỗi giá trị toàn cầu, các vấn đề thương mại - đầu tư thế hệ mới, cộng đồng tự cường, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiện thực hóa Khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP)…. Đồng thời, cần đề xuất ý tưởng, sáng kiến thúc đẩy đóng góp của APEC trong các vấn đề toàn cầu, nhất là bảo đảm an ninh lương thực - nguồn nước - năng lượng, nông nghiệp bền vững, phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh đối tác công - tư….

Bốn là, cộng đồng doanh nghiệp đã đóng vai trò then chốt trong việc hình thành Diễn đàn APEC và là động lực thúc đẩy liên kết khu vực trong hơn 25 năm qua. Trước những chuyển biến căn bản trong nền tảng kinh tế thế giới hiện nay, các doanh nghiệp càng có vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là trong khởi xướng và thúc đẩy các ý tưởng mới, đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý, tiên phong đẩy mạnh các chuỗi giá trị toàn cầu, kết nối…, góp phần làm cho hợp tác APEC đi vào cuộc sống, thực tế, hiệu quả. Các doanh nghiệp Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chủ động đồng hành cùng các doanh nghiệp APEC đề xuất ý tưởng, sáng kiến, đóng góp nguồn lực, thể hiện vai trò trong quá trình chuẩn bị và tổ chức các hoạt động của APEC 2017, nhất là Hội nghị Thượng đỉnh doanh nghiệp.

Năm là, với tư cách chủ nhà APEC 2017, mọi cơ quan, địa phương, doanh nghiệp, cơ quan truyền thông, người dân… có cơ hội và trách nhiệm để giới thiệu với bạn bè khu vực về một đất nước Việt Nam đổi mới, năng động, có nhiều tiềm năng phát triển, đang trên con đường hội nhập toàn diện với tâm thế mới. Đây cũng là cơ hội để các thành viên APEC hiểu rõ thêm truyền thống lịch sử hào hùng, nền văn hóa đậm đà bản sắc, truyền thống nhân văn “hiếu khách, nhã nhặn, thuận hòa, tình nghĩa” của người dân cũng như “vẻ đẹp bất tận” của đất nước Việt Nam.

Hoàn tất giai đoạn quyết định

Tại hội nghị hằng năm của ban lãnh đạo APEC lần này, trên cơ sở tham khảo ý kiến với các nền kinh tế thành viên và các doanh nghiệp, Việt Nam xây dựng chủ đề APEC 2017 xoay quanh việc tạo động lực mới cho kinh tế APEC, có tính tới bối cảnh kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại. Trên tinh thần đó, Việt Nam trao đổi với các thành viên APEC về các trọng tâm: tăng cường liên kết kinh tế khu vực và kết nối; bảo đảm tăng trưởng bền vững, sáng tạo và bao trùm, trong đó bao gồm thúc đẩy các vấn đề “sau biên giới” như cải cách cơ cấu, thuận lợi hóa kinh doanh; thúc đẩy tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tăng cường năng lực cạnh tranh, sáng tạo trong kỷ nguyên số; tăng cường an ninh lương thực và nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cùng với kết quả hội nghị, các diễn giả và đại biểu tin tưởng rằng, với 30 năm đổi mới và kinh nghiệm tổ chức thành công Năm APEC 2006, Việt Nam sẽ đảm nhận xuất sắc vai trò chủ nhà APEC 2017. Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC, Tiến sĩ Alan Bollard đánh giá cao vai trò và những đóng góp tích cực của Việt Nam đối với hợp tác APEC trong hơn 15 năm qua, cũng như ý nghĩa của Năm APEC 2017. Ông Alan Bollard khẳng định, các thành viên APEC sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong chuẩn bị và tổ chức Năm APEC 2017.

Được thành lập theo Quyết định số 1063/QĐ-TTg, ngày 16-7-2015, của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban quốc gia về APEC 2017 là dấu mốc quan trọng trong tiến trình chuẩn bị cho Năm APEC 2017, thể hiện sự coi trọng của Đảng, Nhà nước và Chính phủ Việt Nam đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Diễn đàn APEC. Ủy ban gồm 25 ủy viên là lãnh đạo các cơ quan, bộ, ngành và thành phố tham gia trực tiếp vào công tác chuẩn bị cho Năm APEC 2017.

Ủy ban Quốc gia APEC 2017 đã tổ chức 5 phiên họp toàn thể dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhằm xác định các trọng tâm lớn, kế hoạch công tác chuẩn bị cho Năm APEC 2017 trong các năm 2015, 2016. Đến nay, công tác chuẩn bị tổ chức đăng cai Năm APEC 2017 đang được đẩy nhanh khi chỉ còn chưa đầy ba tháng nữa, Việt Nam sẽ chính thức tiếp nhận vai trò nước chủ nhà APEC từ Peru. Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã trực tiếp chỉ đạo các bộ, ban, ngành, địa phương gấp rút hoàn tất kế hoạch tổ chức cụ thể các hoạt động lớn của Năm APEC 2017 theo lộ trình đề ra. Phó Thủ tướng nhấn mạnh việc tăng cường hiệu quả phối hợp giữa các bộ, ban, ngành giữa Trung ương và các địa phương là then chốt để bảo đảm quá trình chuẩn bị cho năm 2017 trên cả 5 mảng công tác về nội dung, vật chất và hậu cần, lễ tân, an ninh và y tế, tuyên truyền và văn hóa diễn ra đồng bộ, bảo đảm tiến độ và chất lượng.

Với gần 200 hoạt động lớn nhỏ, trải rộng trên khắp các vùng, miền của đất nước, Năm APEC 2017 sẽ là sự kiện đối ngoại đa phương quan trọng nhất mà Việt Nam đăng cai tổ chức kể từ sau Đại hội Đảng lần thứ XII, khẳng định chủ trương chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại đa phương của Đảng và Nhà nước ta, góp phần nâng cao vị thế quốc tế của đất nước trong cục diện mới./.