1 - Việc khẳng định vai trò quan trọng, không thể thiếu của công tác đảng, công tác chính trị là “linh hồn, mạch sống” của Quân đội nhân dân Việt Nam xuất phát từ những căn cứ lý luận và thực tiễn sau đây: Một là, xuất phát từ lý luận Mác - Lê-nin về xây dựng quân đội xã hội chủ nghĩa về chính trị. Để bảo đảm cho quân đội xã hội chủ nghĩa luôn là công cụ bạo lực vũ trang của Đảng, của Nhà nước phải thường xuyên chăm lo xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị. Đảng lãnh đạo quân đội, tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng quân đội xã hội chủ nghĩa về chính trị là một nguyên tắc cơ bản, hàng đầu trong xây dựng quân đội, là bảo đảm cho quân đội thực sự là công cụ vũ trang, luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, với Nhà nước, với nhân dân, với chế độ xã hội chủ nghĩa. Hai là, xuất phát từ tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, vấn đề hàng đầu đối với lực lượng vũ trang cách mạng là phải có “con đường chính trị đúng” và Người đã chỉ rõ: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại”(2). “Phải tăng cường công tác chính trị, luôn luôn nâng cao trình độ chính trị và giác ngộ giai cấp của bộ đội ta”(3), như vậy mới bảo đảm cho quân đội ta “là quân đội cách mạng, quân đội quyết chiến, quyết thắng”. Ba là, xuất phát từ thực tiễn tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quá trình xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam trong 71 năm qua. Không chỉ ngay từ đầu khi mới thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay), mà cùng với quá trình xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của quân đội, là quá trình xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội, thông qua đó khẳng định vai trò quan trọng, không thể thiếu của công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội. Bốn là, xuất phát từ kinh nghiệm của các nước xã hội chủ nghĩa trong quá trình xây dựng quân đội, nhất là những kinh nghiệm về xác lập và tiến hành công tác chính trị trong Quân đội và Hải quân Liên Xô, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc, Đảng ta đã kế thừa có chọn lọc những kinh nghiệm tốt để vận dụng sáng tạo phù hợp với điều kiện thực tiễn của việc xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Khẳng định vai trò quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị là “linh hồn, mạch sống” của Quân đội nhân dân Việt Nam còn xuất phát từ chính bản chất của công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội cách mạng, quân đội xã hội chủ nghĩa. Công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội cách mạng, quân đội xã hội chủ nghĩa là một bộ phận rất quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với quân đội nhằm khẳng định, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với quân đội. Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản là nhân tố chủ yếu quyết định sự ra đời, xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của quân đội cách mạng. Sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với quân đội là nhân tố chủ yếu quyết định sự ra đời, xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Lý luận về xây dựng quân đội cách mạng, quân đội xã hội chủ nghĩa đã khẳng định rằng, Đảng lãnh đạo quân đội không chỉ thông qua hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, nhưng xét về bản chất thì công tác đảng, công tác chính trị là hoạt động lãnh đạo của Đảng nhằm xác lập, thực hiện quyền lãnh đạo, khẳng định vai trò và sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội cách mạng, quân đội xã hội chủ nghĩa. Nếu không xác lập và tiến hành tốt công tác đảng, công tác chính trị, tiến hành các mặt hoạt động công tác đảng, công tác chính trị thì vai trò và quyền lãnh đạo của Đảng với quân đội sẽ không thể thực hiện được trong thực tế xây dựng quân đội và quân đội không thể tránh khỏi việc xa rời phương hướng chính trị - giai cấp của giai cấp vô sản và là nguy cơ có thể dẫn tới sự suy thoái, biến chất về chính trị, thậm chí có thể chuyển sang một thứ chính trị khác - chính trị tư sản.

Khẳng định vai trò quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị là “linh hồn, mạch sống” của Quân đội nhân dân Việt Nam được thể hiện ở việc tất yếu phải xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội nhằm góp phần xây dựng Đảng bộ Quân đội, xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng trong quân đội thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị trên các vấn đề rất cơ bản như: kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của quân đội, đó là: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; khẳng định hệ tư tưởng thống trị trong đời sống tinh thần của quân đội là chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; khẳng định nguyên tắc giai cấp công nhân trong xây dựng quân đội, nhất là trong xây dựng đội ngũ cán bộ, sĩ quan quân đội - lực lượng nòng cốt trong xây dựng quân đội vững mạnh.

Đồng thời, việc xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội nhằm không ngừng củng cố và tăng cường, phát triển bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc của quân đội, cùng với các mặt công tác khác như công tác tham mưu, hậu cần, kỹ thuật…, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, nâng cao sức mạnh chiến đấu tổng hợp của quân đội, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, bảo đảm cho quân đội luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

Xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc trực tiếp góp phần xây dựng các cơ quan chính trị trong quân đội vững mạnh, thực sự là lực lượng nòng cốt tham mưu cho các cấp ủy, tổ chức đảng các cấp trong tiến hành công tác đảng, công tác chính trị, góp phần xây dựng quân đội, xây dựng các cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực hiện tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, tổ chức đảng trong xây dựng Đảng, trong tiến hành các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, trong xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị.

Xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, đội ngũ cán bộ chính trị, những chính ủy, chính trị viên trong quân đội luôn thực sự xứng đáng là người chủ trì về chính trị, tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, về năng lực và phương pháp, tác phong công tác của người cán bộ chính trị “thân thiết như một người chị, công bình như một người anh, hiểu biết như một người bạn” đối với bộ đội như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn.

2 - Sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam là sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố: số lượng quân, cơ cấu, tổ chức, biên chế; chính trị - tinh thần và kỷ luật; số lượng, chất lượng của vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự; trình độ khoa học và nghệ thuật quân sự; bản lĩnh lãnh đạo, trình độ tổ chức, chỉ huy, quản lý của đội ngũ sĩ quan. Đó là sự kết hợp giữa số lượng và chất lượng, giữa con người và vũ khí, chính trị và kỹ thuật, tư tưởng và tổ chức, khoa học nghệ thuật và phương tiện chiến tranh.

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ chí Minh, thì yếu tố chính trị - tinh thần là yếu tố có vai trò quyết định trong quan hệ với các yếu tố khác trong sức mạnh chiến đấu của quân đội. Ph.Ăng-ghen cho rằng: muốn đánh giá đúng đắn khả năng chiến đấu của một quân đội, cần xem xét không những mặt trang bị của nó, mà cần xem xét cả trình độ kỷ luật, tinh thần quyết chiến, khả năng và sự chuẩn bị của nó để chịu đựng những gian khổ của chiến tranh và “nhất là trạng thái tinh thần của nó, nghĩa là có thể đòi hỏi nó những gì mà không sợ làm cho nó mất tinh thần”. Việc xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội phụ thuộc vào những điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, phụ thuộc vào hoạt động chủ quan của các chủ thể tham gia xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội, trong đó, công tác đảng, công tác chính trị có vai trò rất quan trọng.

Thực tiễn 71 năm xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam đã khẳng định vai trò quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội. Ngay từ khi thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, công tác chính trị đã tập trung nâng cao giác ngộ giai cấp cho cán bộ, chiến sĩ Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân bằng những hình thức, biện pháp phong phú và đa dạng, phù hợp với trình độ nhận thức và điều kiện thực tế, bảo đảm đánh thắng trận đầu.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mà đỉnh cao là Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, để phát huy tốt vai trò của nhân tố chính trị - tinh thần của quân đội, đồng thời khắc phục những khó khăn của ta trong thực hiện nhiệm vụ chiến lược tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, trong công tác chuẩn bị mọi mặt cho chiến dịch, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh chiến dịch, nhất là các chính ủy, chính trị viên đã tập trung sức tiến hành nhiều nội dung, hình thức, biện pháp hoạt động công tác đảng, công tác chính trị phong phú, linh hoạt phù hợp với từng đối tượng, trong từng điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Đã tiến hành giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng sâu rộng, kịp thời, làm cho mỗi cán bộ, chiến sĩ thấm nhuần sâu sắc ý nghĩa to lớn của chiến dịch, nhất là quán triệt và thực hiện tốt phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, khắc phục tư tưởng sợ mỏi mệt, sợ tiêu hao, xây dựng và giữ vững quyết tâm chiến đấu liên tục và lâu dài, xây dựng tinh thần khắc phục khó khăn, chịu đựng gian khổ, hy sinh, quyết chiến, quyết thắng.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhất là trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, trong trận “Điện Biên Phủ trên không” và trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, thông qua nhiều hình thức, biện pháp phong phú, sinh động công tác đảng, công tác chính trị đã góp phần xây dựng và động viên sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội ta trong xây dựng và chiến đấu để bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa với ý chí, quyết tâm “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”. Đặc biệt, công tác đảng, công tác chính trị đã góp phần xây dựng, bồi dưỡng ý chí quyết tâm cho cán bộ, chiến sĩ trên cả hai miền Nam, Bắc khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh với tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến. Tất cả để chiến thắng giặc Mỹ xâm lược”, “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Cùng với quá trình xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của quân đội ta, công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội đã thường xuyên có nhiều đổi mới về nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của quân đội, của từng cơ quan, đơn vị, phù hợp với đối tượng và điều kiện hoạt động công tác đảng, công tác chính trị nhằm không ngừng củng cố, nâng cao sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội. Thông qua đó, đã khẳng định vai trò quan trọng, không thể thiếu của việc tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội, khẳng định công tác đảng, công tác chính trị luôn là “linh hồn, mạch sống” của quân đội ta.

Công tác đảng, công tác chính trị đã góp phần xây dựng quân đội ta vững mạnh về chính trị - tinh thần. Bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc của quân đội không ngừng được củng cố và tăng cường. Quân đội đã luôn “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khen ngợi.

3 - Trong bối cảnh hiện nay, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội, bên cạnh những thuận lợi rất cơ bản, chúng ta cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức mới. Sự tác động của tình hình thế giới, khu vực với những diễn biến mới nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Vấn đề tranh chấp chủ quyền biển, đảo đang diễn biến phức tạp. Các hoạt động xâm phạm chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam có những diễn biến mới. Nền kinh tế thị trường ngày càng đi vào chiều sâu, bên cạnh những tác động tích cực, là những tác động tiêu cực với những biểu hiện mới, rất phức tạp. Quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng vừa tạo cho chúng ta những thời cơ, thuận lợi mới, nhưng chúng ta cũng phải đối mặt với những khó khăn, thách thức mới. Các thế lực thù địch đang ráo riết tấn công chống phá cách mạng nước ta với những âm mưu, thủ đoạn mới, nhất là thực hiện âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” để thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ bên trong.

Yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo đảm cho đất nước phát triển bền vững đang và sẽ diễn ra trong bối cảnh mới. Nhiệm vụ xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đang đặt ra với những yêu cầu mới cao hơn trước, nhất là yêu cầu xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội đáp ứng yêu cầu đấu tranh trên mặt trận chính trị - tư tưởng. Trong lúc đó, hiện nay và những năm sắp tới, đối tượng xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần trong quân đội, nhất là những thanh niên tham gia phục vụ quân đội được sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh mới, có những đặc điểm mới so với các thời kỳ lịch sử trước đây. Theo đó, đòi hỏi chúng ta phải quan tâm đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội, cho cán bộ, chiến sĩ quân đội phù hợp với tình hình mới.

Khẳng định vai trò quan trọng, không thể thiếu của việc tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội trong 71 năm qua, cần tiếp tục đi sâu nghiên cứu, tổng kết thực tiễn kinh nghiệm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội. Trên cơ sở đó tiếp tục giáo dục, bồi dưỡng nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Tiếp tục kế thừa những kinh nghiệm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, nhất là xây dựng sức mạnh chính trị - tinh thần của quân đội trong thời kỳ mới./.

------------------------------------------

(1) Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội 2013, tr. 238

(2) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2000, t. 6, tr. 318

(3) Hồ Chí Minh, Sđd, tập 7, tr. 14