Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc nói chung và bảo vệ an ninh nói riêng là sự nghiệp của toàn dân, được đông đảo nhân dân tham gia và đã mang lại những kết quả to lớn, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Xã hội hóa công tác bảo vệ an ninh quốc gia là một chủ trương của Đảng và Nhà nước ta trong thời kỳ đổi mới. Thực tiễn sinh động của đất nước đang chứng minh sự sáng tạo đúng đắn đó.

Để thực hiện đoàn kết toàn dân nhằm đẩy mạnh thi đua bảo vệ an ninh Tổ quốc, ngày 4-12-2001 Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Bộ Công an đã ký Nghị quyết liên tịch số 01/2001/NQLT về "Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong thời kỳ mới". Nghị quyết ra đời là sự kế thừa mối quan hệ phối hợp truyền thống giữa Công an nhân dân Việt Nam với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên, là bước cụ thể hóa đường lối đổi mới của Đảng một cách đúng đắn; nâng tầm quan hệ phối hợp nhằm phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Qua hơn 5 năm triển khai, tổ chức thực hiện đã thu được nhiều kết quả quan trọng. Cụ thể là:

1 - Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các tầng lớp nhân dân về đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự được chú trọng

Qua báo cáo sơ kết của 45 địa phương, trong 5 năm (2001 - 2006) đã tổ chức 1.338.456 cuộc vận động tập trung, với 250.055.199 lượt người tham gia về nội dung xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở; nâng cao cảnh giác cách mạng, phòng, chống âm mưu và hoạt động "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; tham gia phòng, chống tội phạm, phòng chống ma túy và các tệ nạn xã hội khác. Nổi bật là, đã đem lại hiệu quả cao về sự phối hợp tuyên truyền vận động nhân dân tham gia bảo vệ tuyệt đối an toàn Đại hội Đảng các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, thứ X của Đảng; bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp, bầu cử Quốc hội khóa XI, XII và Hội nghị APEC 14 tổ chức tại Việt Nam. Ở các địa bàn trọng điểm, các điểm "nóng" về an ninh trật tự, lực lượng Công an cùng Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên đã tăng cường cán bộ phối hợp chặt chẽ với lực lượng nòng cốt ở cơ sở tuyên truyền vận động nhân dân, không để kẻ địch lợi dụng và không để bùng phát những vấn đề phức tạp. Cùng với nó là sự chú ý, tăng cường các hình thức tuyên truyền bằng Panô, khẩu hiệu, áp phích, tờ rơi, tài liệu tuyên truyền, bản tin, thông báo... gửi đến các đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Qua đó, đã nâng cao được nhận thức, trách nhiệm của nhân dân trong bảo vệ đường lối, chính sách, pháp luật và nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự. Công việc này đã được được Hội Cựu chiến binh, Liên đoàn lao động, Hội liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân và Hội Người cao tuổi rất quan tâm và hoạt động có hiệu quả. Đặc biệt, công tác tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng ở trung ương cũng như ở các địa phương (phát thanh, truyền hình, báo chí); nhất là tuyên truyền thông qua các cuộc thi viết, thi vẽ, biểu diễn văn nghệ về đề tài phòng, chống tội phạm, tệ nạn ma túy của nông dân, học sinh, sinh viên, và công nhân viên chức đã thu hút được đông đảo nhân dân tham gia. Điều này có tác dụng tích cực không chỉ về nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự mà còn có tác dụng tăng cường các hoạt động văn hóa lành mạnh trong cộng đồng... Với cách làm đa dạng, phong phú này, công tác tuyên truyền đã đóng góp rất quan trọng vào phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc vừa qua.

2 - Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" đã bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, phát huy sức mạnh "Khối đại đoàn kết toàn dân tộc" góp phần đấu tranh làm thất bại âm mưu và hoạt động "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch

Trong những năm qua, các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", bạo loạn, lật đổ hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, phá hoại chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc. Chúng triệt để lợi dụng khó khăn của các địa bàn trọng điểm, vùng tập trung đồng bào tôn giáo, dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; lợi dụng mặt trái của nền kinh tế thị trường và những sơ hở, thiếu sót, yếu kém của ta trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội để chống phá, xuyên tạc đường lối của Đảng, Nhà nước ta và kích động, lôi kéo quần chúng. Cùng với việc triển khai thực hiện các biện pháp nghiệp vụ, lực lượng công an nhân dân đã phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên đẩy mạnh công tác vận động quần chúng ở các địa bàn, các vùng, lĩnh vực trọng điểm; đẩy mạnh biện pháp tấn công chính trị vào số đối tượng cầm đầu, cốt cán quá khích và các phần tử phản động, cơ hội, thoái hóa biến chất. Lực lượng cựu chiến binh, người có uy tín trong hội người cao tuổi và các tổ chức quần chúng đã tích cực tham gia đấu tranh trực diện với các đối tượng trọng điểm góp phần đập tan âm mưu chống phá của địch.

Tại các địa bàn trọng điểm như Tây Nguyên, Tây Bắc, Tây Nam Bộ, các khu kinh tế tập trung, lực lượng công an nhân dân đã sát cánh cùng Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức thành viên vận động nhân dân, công nhân viên chức xây dựng, củng cố phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc dưới các mô hình truyền thống như "thôn, xóm, tổ dân phố, cơ quan, doanh nghiệp, trường học an toàn - đoàn kết - văn hóa" tạo ra thế trận an ninh nhân dân vững chắc để phòng, chống âm mưu và hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch. Trong các cuộc đấu tranh của quần chúng với kẻ địch và tội phạm, luôn luôn có sự gắn kết chặt chẽ giữa lực lượng công an nhân dân với Mặt trận Tổ quốc, Hội Cựu chiến binh, Hội Người cao tuổi, thanh niên, phụ nữ, nông dân và công đoàn đã đem lại hiệu quả cao, sớm ổn định tình hình, làm thất bại mọi âm mưu hoạt động chống phá của kẻ địch. Qua đó, đã vận động được toàn dân tham gia phòng, chống tội phạm, phòng chống ma túy; phát hiện, tố giác tội phạm, quản lý giáo dục, cảm hóa người phạm tội tại gia đình và cộng đồng dân cư, đem lại kết quả thiết thực góp phần giữ vững trật tự an toàn xã hội của đất nước. Thực hiện Nghị quyết 09/CP của Chính phủ về Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm, Chương trình quốc gia phòng, chống ma túy và phòng chống các tệ nạn xã hội khác là nội dung quan trọng trong công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghị quyết, kế hoạch, chương trình phối hợp giữa lực lượng công an với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên. Trong đó, nội dung "Phát động toàn dân tham gia phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm, cảm hóa, giáo dục, cải tạo người phạm tội tại gia đình và cộng đồng dân cư" và "Xây dựng khu dân cư, cơ quan, doanh nghiệp, trường học an toàn - đoàn kết - văn hóa" được tổ chức triển khai sâu rộng trên các địa bàn từ nông thôn đến thành thị, từ đồng bằng đến vùng núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Điều này đã tạo ra được mặt trận rộng rãi thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân ở mọi lứa tuổi, giới tính, các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, cơ quan, doanh nghiệp, trường học... tham gia tích cực vào phòng ngừa các hành vi vi phạm, đấu tranh với các loại tội phạm, góp phần làm giảm án hình sự, các tệ nạn xã hội, phát hiện nhiều vụ án ma túy lớn, tiếp tục củng cố nền trật tự an toàn xã hội của đất nước.

Theo số liệu báo cáo sơ kết của 45 tỉnh, thành phố, trong 5 năm qua chúng ta đã tổ chức được 109.654 cuộc vận động tập trung với 11.035.177 lượt người tham gia tấn công trấn áp tội phạm; quần chúng đã cung cấp được 1.611.572 tin có giá trị, giúp lực lượng công an điều tra xử lý được 725.732 đối tượng phạm tội; bắt giữ được 5.768 đối tượng truy nã, trốn thi hành án; vận động được 3.173 đối tượng phạm tội ra tự thú, tự báo; tổ chức quản lý, giáo dục, cảm hóa tại gia đình và cộng đồng dân cư cho 199.182 đối tượng và đã giáo dục tiến bộ, cho ra khỏi diện quản lý 156.093 người; tổ chức cai nghiện tại gia đình, cộng đồng cho 225.122 người nghiện ma túy đã có 131.372 người tự nguyện từ bỏ ma túy... Đó là những con số rất có ý nghĩa của phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc".

3 - Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" đã gắn kết với cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" và kết hợp xây dựng, phát triển lực lượng công an nhân dân

Trong 5 năm qua, công tác phối hợp thực hiện Nghị quyết Liên tịch về "Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong thời kỳ mới", tiếp tục xây dựng các mô hình, điển hình tiên tiến mang tính truyền thống như: "Khu dân cư không có tội phạm, tệ nạn xã hội"; "Cơ quan, doanh nghiệp, trường học an toàn - đoàn kết - văn hóa"; "Tự quản - tự phòng - tự bảo vệ"; "Thôn xóm, khu phố bình yên, gia đình hạnh phúc"; "Cụm liên kết an toàn về an ninh, trật tự"... đã có nhiều mô hình, điển hình mang đậm tính liên kết. Đó là, các "Khu dân cư an toàn, lành mạnh, không có tội phạm về tệ nạn ma túy"; "Gia đình, dòng họ tự quản"; "Gia đình, dòng họ không có tội phạm và tệ nạn ma túy"; "Cơ quan, đơn vị không có người nghiện ma túy"; "Câu lạc bộ phòng chống tệ nạn xã hội"; "Trường học không có ma túy"; "Gia đình Cựu chiến binh gương mẫu"; "Câu lạc bộ tuổi trẻ với pháp luật"; "Tổ Phụ nữ không có chồng, con phạm tội, vi phạm pháp luật, nghiện ma túy"; "Vận động chồng, con, người thân cai nghiện và không tái nghiện"; "Câu lạc bộ đồng cảm"; "Gia đình nông dân văn hóa, tham gia xây dựng thôn, ấp, xã văn hóa"... Đoàn thanh niên đã phối hợp tổ chức được các phong trào đạt hiệu quả xã hội hóa cao như: "Phòng ngừa, giáo dục trẻ em chưa ngoan tại cộng đồng dân cư"; "Xây dựng xã, phường, thị trấn không có trẻ em trong lứa tuổi vị thành niên vi phạm pháp luật" thành lập các "Đội giáo dục đồng đẳng"; "Tủ sách pháp luật cho thanh niên". Đặc biệt, lực lượng thanh niên xung kích an ninh - trật tự qua phong trào thanh niên tình nguyện và lực lượng cựu chiến binh luôn sát cánh cùng lực lượng công an nhân dân trong phòng chống tội phạm, bảo đảm trật tự công cộng, trật tự an toàn giao thông, bảo vệ an toàn trong các ngày lễ hội, ngày tết cổ truyền và các hoạt động văn hóa, thể thao... là những hình ảnh đã để lại ấn tượng tốt đẹp trong các tầng lớp nhân dân.

Thông qua việc thực hiện Nghị quyết Liên tịch về "Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong thời kỳ mới" đã góp phần quan trọng, tích cực xây dựng lực lượng công an nhân dân trong sạch vững mạnh. Công an nhân dân với phong trào "Học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy", cuộc vận động "Công an nhân dân vì nước quên thân, vì dân phục vụ", "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" đang từng bước xây dựng lực lượng của mình trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là lực lượng nòng cốt, là công cụ trọng yếu của Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đã có nhiều tấm gương trong lực lượng công an nhân dân dũng cảm chiến đấu đem lại sự bình yên cho nhân dân được Đảng, Nhà nước và nhân dân tôn vinh. Trong 5 năm qua, riêng lực lượng công an xã đã có 34 đồng chí hy sinh và 72 đồng chí bị thương trong khi làm nhiệm vụ được các cấp, các ngành và toàn thể nhân dân ghi nhận.

Sau hơn 5 năm thực hiện Nghị quyết Liên tịch về "Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong thời kỳ mới", đã tăng cường được mối quan hệ phối hợp, hiệp đồng gắn bó truyền thống giữa lực lượng công an nhân dân với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên trên các mặt công tác; đã phối hợp bảo đảm an ninh, trật tự, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, và đã tạo nên một phong trào sôi động rộng khắp trong cả nước với hiệu quả cao.

Qua hoạt động sôi nổi bổ ích này có thể rút ra được một số bài học kinh nghiệm quý về công tác bảo vệ an ninh trong thời kỳ mới.

Một là: Bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị, quan hệ phối hợp chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự giữa công an - Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp. Trong quá trình thực hiện, lực lượng công an, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên phải nhận thức được vai trò, trách nhiệm của tổ chức mình đối với nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là: Công tác tuyên truyền, giáo dục phải được quan tâm hàng đầu và tiến hành thường xuyên, liên tục, đa dạng về hình thức nhằm nâng cao nhận thức của toàn xã hội về nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự. Nội dung, hình thức, biện pháp tuyên truyền phải phù hợp với thực tế. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên phải làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền; đồng thời, tích cực, chủ động đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, nhằm nâng cao cảnh giác cách mạng và trách nhiệm của quần chúng trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự.

Ba là: Phải duy trì thường xuyên, có nền nếp, chế độ trao đổi thông tin giữa lực lượng công an, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên; thống nhất đánh giá kịp thời những mặt tốt trong công tác phối hợp là bài học kinh nghiệm để phát huy tốt nhất mặt tích cực, phát hiện những mặt tồn tại và vấn đề mới nảy sinh để giải quyết kịp thời; đặc biệt khi tình hình phức tạp xảy ra, cần chủ động phối hợp tìm cách tháo gỡ và tham mưu chính xác, kịp thời cho cấp ủy, chính quyền chỉ đạo giải quyết.

Bốn là: Công tác phối hợp chỉ đạo xây dựng các mô hình, điển hình tiên tiến phải được rút kinh nghiệm, chỉ đạo nhân rộng, động viên khen thưởng kịp thời tạo thành phong trào thi đua "Học tập đuổi kịp và vượt điển hình tiên tiến" nhằm đưa phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" phát triển sâu rộng, vững chắc và đem lại kết quả cao.

Năm là: Duy trì thường xuyên, có nền nếp việc kiểm tra, đôn đốc, giao ban phối hợp của ban chỉ đạo, nhất là cơ quan thường trực phải chủ động nắm chắc tình hình, kết quả công tác phối hợp, kịp thời tham mưu cho lãnh đạo công an, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên những chủ trương, nội dung, hình thức phối hợp đáp ứng nhiệm vụ trọng tâm trong từng giai đoạn và sát hợp với hiện thực.