Giải pháp chính trị cho Li-bi: Một bên ngỏ, một bên từ chối

TCCSĐT - Chiến dịch quân sự của liên quân do NATO chỉ huy đã không ngăn cản được lực lượng ủng hộ Tổng thống Ca-đa-phi truy kích các lực lượng nổi dậy, nhất là sau khi Mỹ ngừng tham gia các hoạt động không kích ở Li-bi. Trong điều kiện đó đang mở ra hy vọng cho một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột này.

Chiến dịch không kích của NATO kém hiệu quả

Những ngày vừa qua, mặc dù đã có sự yểm trợ mạnh mẽ từ trên không của NATO, các lực lượng nổi dậy ở Li-bi vẫn chưa tạo ra được thế áp đảo về quân sự so với lực lượng của Chính phủ Tri-pô-li.

Theo tướng Van Um (Marc Van Uhm), một nhà hoạch định quân sự cao cấp của NATO, sau 16 ngày không kích dữ dội với 851 lần xuất kích, trong đó, có 334 lần xuất kích tấn công, liên quân chỉ phá huỷ được 30% tiềm lực quân sự của Tổng thống Ca-đa-phi. NATO xác nhận, Mit-ra-ta (Misrata) hiện là mục tiêu số 1 của NATO vì thành phố này đang bị quân đội chính phủ Li-bi bao vây. Brê-ga cũng là một mục tiêu quan trọng của NATO do quân đội Li-bi vẫn đang chiếm ưu thế tại chiến trường này. Sau chưa đầy một ngày giành lại quyền kiểm soát một nửa thành phố Brê-ga, lực lượng chống chính phủ một lần nữa bị lực lượng ủng hộ Tổng thống Ca-đa-phi đẩy lùi và phải rút về thành phố A-da-bi-a (Ajdabiya). Đây là thất bại tiếp theo của phe đối lập sau khi thất thủ tại thành phố Rát La-núp (Ras Lanuf). Trong khi đó, người đứng đầu lực lượng quân sự của bên nổi dậy đã cáo buộc liên minh quân sự quốc tế do NATO chỉ huy đã không hoàn thành trách nhiệm như cam kết, nghĩa là phải đập tan tiềm lực quân sự của lực lượng ủng hộ Tổng thống Ca-đa-phi.

Các nỗ lực của liên minh này nhằm dập tắt hỏa lực của các lực lượng trung thành với Tổng thống Ca-đa-phi đang gặp khó khăn do lực lượng này luôn thay đổi chiến thuật, chỉ sử dụng các xe tải hoặc xe hạng nhẹ đồng thời ngụy trang toàn bộ các loại vũ khí hạng nặng và xe tăng. Vì thế, ngày 7-4-2011, Bộ Chỉ huy NATO đề nghị Anh điều động thêm nhiều máy bay ném bom để tham gia vào chiến lược quân sự ở Li-bi.

NATO đã gửi đề nghị chính thức tới Chính phủ Anh yêu cầu điều động thêm nhiều máy bay "Tornado" tham gia chiến dịch quân sự ở Li-bi. Lời yêu cầu này được đưa ra sau khi không quân Mỹ không còn tham gia các cuộc không kích ở Li-bi, mà trước đó phía Mỹ đã đảm đương tới 50% các vụ không kích vào lực lượng của Tổng thống Ca-đa-phi. Vì thế, yêu cầu này của NATO đã không được Luân Đôn đáp ứng một cách hào hứng. Theo con số của NATO, 12 máy bay "Tornado" của Anh hiện đang thường xuyên thực hiện các chuyến bay ném bom trên lãnh thổ Li-bi. Ngoài ra, còn có 10 máy bay "Tornado" phải làm nhiệm vụ theo cái gọi là “thiết lập vùng cấm bay”.

Bộ trưởng quốc phòng Anh Li-am Phốc (Liam Fox) đã gọi điện cho tất cả các đồng nghiệp trong NATO và thuyết phục họ đóng góp phần mình vào việc lật đổ Tổng thống Ca-đa-phi. Theo tin của báo “Daily Telegraph”, Luân Đôn cho rằng không quân Anh không tham gia chiến dịch quân sự ở Li-bi thì cũng đã quá căng thẳng và mệt mỏi do cuộc chiến tranh ở Áp-ga-ni-xtan và do chính phủ của Thủ tướng Đa-vit Ca-mơ-run cắt giảm ngân sách trong tài khoá 2011. Nhưng Bộ trưởng quốc phòng Anh Li-am Phốc tuyên bố: nếu cần, Luân Đôn sẵn sàng điều động toàn bộ 129 máy bay "Tornado" vào tham chiến.

Liệu có thể có giải pháp chính trị cho vấn đề Li-bi?

Theo nhiều chuyên gia phân tích chính trị quốc tế, Mỹ và NATO đã quá tin vào sức mạnh quân sự của họ và cho rằng: một khi hàng trăm tên lửa hành trình “Tomahawk” phóng xuống lãnh thổ Li-bi thì lực lượng ủng hộ Tổng thống Ca-đa-phi sẽ rối loạn và đầu hàng, lúc đó quân nổi dậy sẽ làm nốt việc còn lại là lật đổ chính quyền của Tổng thống Ca-đa-phi. Nhưng thực tế là bom đạn đã không khuất phục được người dân Li-bi ủng hộ Tổng thống Ca-đa-phi, thậm chí họ vẫn tiếp tục truy kích lực lượng nổi dậy.

Trong khi NATO không thể tiêu diệt tiềm lực quân sự của quân chính phủ Li-bi, ngày 06-04-2011, cựu thượng nghị sĩ Mỹ Cuôc Oen-đơn (Curt Weldon) đã dẫn đầu một đoàn nghị sỹ Mỹ đến Tri-po-li để đàm phán với Tổng thống Ca-đa-phi. Hành động này khiến không ít chính giới ở các nước phương Tây ngạc nhiên vì theo họ chính quyền ở Tri-pô-li lúc này đã “không đủ tư cách pháp nhân” để đối thoại.

Theo tuyên bố của cựu thượng nghị sỹ Cuôc Oen-đơn, ông đến Li-bi với một nỗ lực nhằm chấm dứt các hành động đổ máu. Trước đó, vào năm 2004, thượng nghĩ sĩ Cuôc Oen-đơn dẫn đầu đoàn các nghị sĩ quốc hội Mỹ đến thăm Li-bi. Hiện nay, Tổng thống Ca-đa-phi lại một lần nữa mời ông đến Tri-po-li. Giải thích mục đích chuyến đi của mình, thượng nghị sĩ Cuôc Oen-đơn đã viết trong bài đăng trên báo New York Times: "Tôi đã từng gặp Tổng thống Ca-đa-phi nhiều lần và hiểu rằng sẽ không dễ sử dụng bom đạn buộc ông ta phải đầu hàng".

Ông Cuôc Oen-đơn kêu gọi các bên ngừng bắn ngay lập tức dưới sự giám sát của Liên hợp quốc. Sau đó, theo ý kiến của ông, cần phải đối thoại với những người lãnh đạo có tinh thần cải cách ở Li-bi và có khả năng lãnh đạo đất nước này. Theo ông Cuôc Oen-đơn, với sự dàn xếp của đặc phái viên Liên hợp quốc, sẽ tổ chức cuộc gặp giữa Thủ tướng Li-bi và người đứng đầu Hội đồng quốc gia lâm thời, bởi họ là những người sẽ phải đưa ra lộ trình tiến hành các cuộc bầu cử công bằng để bầu chọn tổng thống mới và cơ quan lập pháp của Li-bi. Crit Sti-ven, đại diện đặc biệt của Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma đã có mặt ở Ben-ga-di, thủ phủ của các lực lượng nổi dậy, và đã có cuộc gặp với các thành viên trong Hội đồng quốc gia lâm thời. Tuy nhiên, Hội đồng quốc gia lâm thời đã từ chối khả năng đàm phán với Tổng thống Ca-đa-phi. Ông Ap-đun Ha-phit Hô-ga, Phó Chủ tịch Hội đồng quốc gia lâm thời ở Li-bi tuyên bố rằng: không thể có sự nhân nhượng nào với Tổng thống Ca-đa-phi.

Liệu động thái này có thể là tín hiệu chứng tỏ Mỹ đang tìm kiếm một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột? Hiện vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng cho vấn đề này. Nhưng ít nhất, chế độ cầm quyền của Tổng thống Ca-đa-phi đã bắn tín hiệu cho biết có thể sẽ có những thay đổi chính trị ở Li-bi. Thí dụ, có thể là có sự chuyển giao quyền lực cho đại tá Xai-phu, người con trai thứ hai của Tổng thống Ca-đa-phi. Đồng thời, Chính phủ Li-bi cũng ra tuyên bố: sẵn sàng ngừng bắn và đàm phán với các lực lượng nổi dậy về các giải pháp cải cách chính trị, nhưng sẽ không đàm phán về việc Tổng thống Ca-đa-phi rời bỏ chính trường, bởi ông là “lãnh tụ của dân tộc Li-bi” và là yếu tố bảo đảm cho sự chuyển giao quyền lực một cách hòa bình./.