Thông tin giả, thiệt hại thật

TCCSĐT - Cho đến nay, mặc dù tin đồn về chuyện ăn cá kèo dẫn đến ung thư đã được các cơ quan chức năng khẳng định là chưa có một căn cứ khoa học nào, và thông tin ấy chỉ là sự cạnh tranh xấu của một số thương lái, song giá cá kèo ở tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu đã giảm nhanh từ mức 170.000 đồng xuống còn chừng 50.000 đồng/kg, khiến người nuôi cá rơi vào tình trạng thua lỗ nặng. Thậm chí giá 50.000 đồng cũng chẳng có ai mua, cả một vùng nuôi cá của 2 tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long rơi vào bế tắc đầu ra. Mà nguyên do chỉ là từ một tin đồn vô căn cứ.

Đây không phải lần đầu tiên những thông tin thất thiệt như vậy xuất hiện và gây thiệt hại nặng nề về kinh tế. Trước đây, đã từng xảy ra chuyện trong khi lượng gạo của nước ta xuất khẩu vẫn đều đều khoảng 4 - 5 triệu tấn mỗi năm và Việt Nam, Thái Lan đang là hai quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất, nhì thế giới thì lại có tin đồn vô lý rằng Việt Nam hết gạo, rằng không còn đủ gạo để ăn. Vậy mà cũng có người tin. Thế là nhà nhà, người người đổ xô đi mua gạo, xếp hàng, chen lấn nhau để mua tích trữ với giá cao gấp ba - bốn lần ngày thường. Để rồi chỉ vài ngày sau mới vỡ lẽ và hối tiếc vì đã mất công, mất tiền không đáng có.

Rồi đến chuyện những quả bưởi đang ùn ùn xuất khẩu ra nước ngoài mang lại lợi nhuận kha khá cho người nông dân trồng bưởi, lại bị đồn đại là ăn vào sẽ bị ung thư. Cho dù sau đó sự thật đã được chứng minh, rằng tin đồn là vô căn cứ, thì tin đồn ác độc ấy cũng đã phá hủy nhiều hợp đồng xuất khẩu bưởi làm thiệt hại lớn cho cả bà con trồng bưởi và doanh nghiệp xuất khẩu.

Ngay cả con cá tra Việt Nam -.loại thực phẩm giàu chất đạm mà lâu nay Việt Nam vẫn cung cấp hơn 95% nguồn cá tra thương phẩm cho thị trường thế giới bỗng dưng cũng bị Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) cho là có chất độc, bỗng dưng bị đưa vào danh sách đỏ rồi được khuyến cáo không nên ăn. Mà tổ chức đưa ra cái gọi là tuyên bố này lại chưa bao giờ đến Việt Nam, chưa bao giờ nhìn thấy các ao nuôi cá tại Việt Nam, chỉ là nghe lại từ một công ty thứ ba. Ấy cũng chính là một loại tin đồn thất thiệt nguy hại. Dẫu rằng chỉ trong ít ngày tổ chức WWF đã kịp thời đến Việt Nam để nhận lỗi, sửa sai, trả lại con cá tra về giá trị đúng của nó, thế nhưng thông tin thất thiệt như thế cũng đã kịp làm nhiều người nuôi cá hoang mang, khiến các tổ chức hiệp hội ngành nghề, các đơn vị cơ quan liên quan phải tốn thời gian, tiền bạc và công sức để chứng minh một sự thật đã hiển nhiên từ bao lâu nay.

Chỉ vì thông tin đồn thổi rằng, vàng do cửa hàng... bán ra có độn vàng giả, thế là cả trăm khách hàng ùn ùn kéo đến, làm náo loạn cả một thị trấn đang yên bình, rồi sau đó mới vỡ lẽ chỉ là trò cạnh tranh xấu giữa các cửa hàng với nhau. Khi kịp nhận ra sự thật thì hỗn chiến đã xảy ra, thiệt hại cũng đã có cả về người, về của.

Và còn có những tin đồn mang lại hậu quả thê thảm. Chỉ vì một thông tin không hề có căn cứ rằng cầu sắp gẫy được tung ra giữa hàng chục nghìn người đang có mặt trên một cây cầu của Căm-pu-chia trong ngày lễ hội, mà đám đông đã xô đẩy nhau, chen lấn nhau, dẫm đạp lên nhau. Hậu quả là 378 người thiệt mạng một cách thê thảm. Hãy nhìn vào sự việc đau lòng này để rút ra bài học, dù rằng bài học quá đắt và thật đau xót.

Trên thương trường cạnh tranh khắc nghiệt, những tin đồn ác ý như thế có thể làm phá sản một doanh nghiệp, có thể khiến cả một vùng lâm vào tình trạng khó khăn với mặt hàng chủ lực của địa phương mình, chuyện con cá kèo của Cà Mau và Bạc Liêu hiện nay là một ví dụ. Các cơ quan chức năng địa phương cuối cùng cũng đã tìm ra nguồn gốc của tin đồn là một số thương lái do thấy cá được mùa, đã dùng thủ đoạn này để ép giá người nuôi cá, khiến bà con phải bán đổ bán tháo với giá rẻ.

Đã gọi là tin đồn thì bao giờ cũng mang tính thổi phồng, làm cho to chuyện thêm, cho huyền bí hơn và thật giật gân. Có câu chuyện nổi tiếng về tin đồn là chuyện về gà mái rỉa lông làm rơi mất một chiếc lông, tin đi tin lại thành hẳn chuyện gà mái bị đánh trụi hết lông máu me đầy mình. Gần như ai cũng biết câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng này, song giờ đây nếu có tin đồn thì vẫn có khối người tin.

Tin đồn có khi là từ một sự việc cỏn con không đáng chú ý, có khi là sự ác ý của một số người xấu. Vấn đề là mỗi người dân và cộng đồng cần bình tĩnh, cảnh giác trước những thông tin không có nguồn gốc. Chung qui, hậu quả tin đồn gây ra lâu nay cũng chẳng qua là do quần chúng thiếu thông tin, thiếu hiểu biết.

Trong đời sống xã hội, tin đồn luôn có những tác động không tốt, ảnh hưởng xấu đến đời sống xã hội. Trong thực tế, chúng ta nói nhiều đến chuyện nghiêm trị các đối tượng đầu cơ, lũng đoạn thị trường song trong thực tế, hầu như chưa có cá nhân hay đơn vị tổ chức nào bị phát hiện và bị xử lý về hành vi này. Có lẽ, đã đến lúc các cơ quan chức năng phải làm rõ một vài vụ việc và xử lý kịp thời, đích đáng một vài tổ chức, cá nhân. Phải nghiêm trị những đối tượng đã tung ra các tin đồn, thậm chí phải xử lý cả những người đã góp phần gieo rắc tin đồn, làm cho tin đồn lan truyền, ảnh hưởng xấu đến xã hội.

Thực tế, nhiều người chỉ vì thiếu bình tĩnh, thiếu suy đoán mà bị thiệt hại. Vì thế mỗi người cần phải bình tĩnh hơn, cần phải có những suy xét hợp lý hơn để không tạo ra những tác động ảnh hưởng đến thị trường và ảnh hưởng đến chính cuộc sống hàng ngày. Đối với giới truyền thông, trước những sự việc, hiện tượng bất thường, không được đưa tin gây ấn tượng hay đưa ra những cảnh báo vu vơ làm người dân hoang mang./.