Với đặc thù là một huyện hải đảo, cách xa đất liền, diện tích hẹp với trên 5.000 hộ/ 22.000 nhân khẩu, nhiều năm trước đây, Lý Sơn được đánh giá có nhiều hạn chế trong công tác y tế, dân số - kế hoạch hóa gia đình. Do cuộc sống mưu sinh vất vả nên người dân nơi đây ít được tiếp cận, học hỏi, nâng cao nhận thức về công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình. Quan niệm “Trời sinh voi, sinh cỏ”, “Có con trai là có phúc, có phần” đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Vì thế, không hiếm gia đình có 5 - 6 người con, điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng gặp nhiều khó khăn.

Nhận thức rõ điều đó, do vậy, việc vận động người dân thực hiện sinh đẻ có kế hoạch, chăm sóc sức khỏe sinh sản và áp dụng các biện pháp tránh thai đã được chính quyền, hội phụ nữ và các đoàn thể hết sức quan tâm. Những năm gần đây, huyện Lý Sơn đã chỉ đạo Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình triển khai thực hiện Đề án 52 của ngành dân số; nhờ đó đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân vùng biển đảo, đồng thời tạo chuyển biến tích cực về công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình tại địa phương.

Cấp ủy, chính quyền địa phương các xã trong huyện đã chỉ đạo ngành dân số phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tích cực tham gia, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, đề ra giải pháp thực hiện cụ thể, sát đúng với chỉ thị, nghị quyết về công tác về dân số - kế hoạch hóa gia đình. Hiện Lý Sơn có Trung tâm y tế quân dân y kết hợp và một số trạm y tế xã với đầy đủ đội ngũ y, bác sĩ có chuyên môn về sản khoa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu cũng như trong việc sinh đẻ cho nhân dân ở địa phương. Ngoài ra, mạng lưới cộng tác viên dân số cũng được thành lập, củng cố đến tận các thôn, xóm, nhằm quản lý đến từng gia đình.

Từ khi có Đề án 52, việc thực hiện các chỉ tiêu về dân số - kế hoạch hóa gia đình của xã đều đạt, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên giảm đáng kể, đặc biệt là nhận thức của người dân vùng biển đảo được nâng lên. Nhìn chung, hoạt động của Đề án 52 tại các xã trong huyện đem lại hiệu quả thiết thực và lợi ích rất lớn cho người dân vùng biển đảo trong việc nâng cao chất lượng dân số và chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Nhờ sự tham gia có trách nhiệm của đội ngũ cộng tác viên dân số, Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình đã thành lập được nhiều câu lạc bộ sức khỏe sinh sản vị thành niên, dân số - kế hoạch hóa gia đình,. . . Năm 2014 , Trung tâm y tế quân dân y phối hợp với ngành dân số - kế hoạch hóa gia đình mở nhiều đợt chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản, tổ chức khám, chữa bệnh và khám thai cho hàng ngàn lượt người; tiêm chủng mở rộng cho trẻ em trong độ tuổi; tiêm phòng bệnh uốn ván cho hàng trăm phụ nữ trong thời kỳ mang thai.

Ngoài ra, qua các đợt chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình, ngành dân số còn tư vấn cho các đối tượng là bà mẹ có con dưới 2 tuổi về việc nuôi con bằng sữa mẹ. Điều đáng ghi nhận là trước đây, cán bộ dân số và y tế phải chủ động đến tuyên truyền, vận động người dân thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản, khám, quản lý thai thì giờ đây, phần lớn người dân đã hiểu biết và chủ động tìm đến cán bộ y tế để được tư vấn áp dụng các biện pháp tránh thai thích hợp cũng như cách chăm sóc sức khỏe sinh sản.

* Được triển khai từ năm 2010 tại 7 xã ở huyện Bình Sơn, trong các năm qua, ngay từ đầu năm, Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện đã kiện toàn các ban quản lý Đề án ở địa phương; mỗi năm tổ chức 2 - 3 lớp tập huấn truyền thông, điều tra, thu thập thông tin tại địa bàn phụ trách cho đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên. Đồng thời, duy trì sinh hoạt định kỳ 32 câu lạc bộ sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình, gần 30 nhóm tư vấn truyền thông tại 32 thôn. Trung tâm gia đình huyện còn ký hợp đồng với Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Đài Truyền thanh huyện, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong cộng đồng về phòng, chống bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, ngừa thai ngoài ý muốn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch hóa gia đình.

Ngoài duy trì lịch dịch vụ thường xuyên hằng tháng tại các trạm y tế xã, mỗi năm huyện tổ chức 14 đợt Chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình tại các xã Đề án. Kết quả có 2.200 - 2.600 phụ nữ đến khám bệnh phụ khoa và được tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản. 10 tháng đầu năm 2014, Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cùng Khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản thuộc Trung tâm Y tế Dự phòng huyện khám phụ khoa cho gần 2.700 phụ nữ trong tuổi sinh đẻ; đình sản cho 17 người, đạt 200% chỉ tiêu, đặt vòng tránh thai cho 716 người, đạt 121% chỉ tiêu; góp phần cùng toàn huyện hoàn thành vượt mức chỉ tiêu công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình năm 2014 trước 3 tháng. Trung tâm cùng Ban dân số các xã tổ chức trên 100 buổi sinh hoạt nhóm, sinh hoạt câu lạc bộ, thu hút trên 5.000 lượt người tham gia; cùng Trung tâm Y tế Dự phòng huyện, siêu âm cho trên 1.100 phụ nữ, soi tươi cho 440 người để kiểm soát bệnh. Ngoài ra còn phối hợp với Huyện Đoàn tư vấn, khám sức khỏe sinh sản cho 920 em vị thành niên và thanh niên tại các xã Đề án, nhằm giúp bạn trẻ chưa kết hôn có kiến thức về sự thay đổi thể chất cũng như tinh thần của cả hai đối tượng nam và nữ, những nguyên nhân, hậu quả khi mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm khuẩn đường sinh sản,...

Từ khi thực hiện Đề án 52, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình ở đây đã có nhiều chuyển biến đáng kể, góp phần xóa đói, giảm nghèo. 16 cộng tác viên được phân công cụ thể, hợp lý nên tất cả các thôn xóm đều có cộng tác viên dân số thực hiện tư vấn tại hộ. 5 năm qua, năm nào xã cũng vượt chỉ tiêu kế hoạch năm. Năm 2014, ngay đợt đầu Chiến dịch, xã đã đạt 90% chỉ tiêu năm. Nhiều cặp vợ chồng đã thay đổi nhận thức, không còn quan niệm sinh con trai để gánh vác việc gia đình hay nối dõi tông đường, mà sẽ dừng lại ở 2 con.

Hầu hết các xã ven biển luôn hoàn thành vượt mức chỉ tiêu hằng năm, một số xã còn hoàn thành trước 3 - 6 tháng. Đặc biệt, đã góp phần cùng huyện hạ tỷ lệ con thứ ba trở lên, từ 10,8% của năm 2010 xuống còn 9,7% vào cuối tháng 10-2014.

* Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Khánh Hòa năm 2014 đã triển khai tốt đề án nâng cao chất lượng dân số khi sinh tại các vùng biển đảo và ven biển.

Cụ thể thực hiện sàng lọc trước sinh lần một và lần hai cho gần 2.700 lượt người. Thực hiện 595 ca sàng lọc sơ sinh, phát hiện 20 ca thiếu men G6PD. Chi cục đã tư vấn cho các gia đình, phối hợp công ty sinh học Bionet tiến hành chẩn đoán đột biến gen GPD cho 14 trường hợp, xác định mức độ bệnh lý của trẻ.

Trong năm, 8 Câu lạc bộ tư vấn tiền hôn nhân tại các phường/xã đã tổ chức 96 buổi sinh hoạt định kỳ, gần 1.500 lượt người tham dự các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản, bình đẳng giới, hạn chế tình trạng sinh con bị dị tật cho các cặp vợ chồng chuẩn bị kết hôn. Tư vấn khám sức khỏe cho trên 300 lượt nam, nữ thanh niên.

Các Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình các huyện, thị xã, thành phố thực hiện đề án đã tổ chức truyền thông 13 lượt, truyền thông nhóm 448 lần cho trên 10.500 lượt người, tư vấn tại hộ gia đình gần 30.000 lượt phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, tư vấn trực tiếp 14.770 lượt khách hàng tại điểm cung cấp dịch vụ, 141 lần nói chuyện chuyên đề có gần 4.800 người tham dự. Các huyện đã làm mới 08 pa-nô, 286 áp-phích, tổ chức phát thanh, truyền thanh gần 3.200 lượt, phân phát 24.000 tài liệu các loại.

Chi cục đã phối hợp Ủy ban nhân dân thành phố Cam Ranh, Trung tâm Y tế thành phố Cam ranh, Ban quân dân y, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh tổ chức hoạt động truyền thông và cung cấp dịch vụ cho người dân tại xã đảo Cam Lập - Thành phố Cam Ranh./.