Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai kể từ khi nhậm chức Toàn quyền Niu Di-lân (8-2011).

* Chiều 5-8, tại trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tiếp Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai, Toàn quyền Niu Di-lân đang thăm  nước ta theo lời mời của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai, Toàn quyền Niu Di-lân. Ảnh: VOV online

Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai bày tỏ vui mừng được đến thăm Việt Nam; đánh giá cao những thành tựu to lớn của nhân dân Việt Nam giành được trong công cuộc đổi mới; tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

Ngài Toàn quyền khẳng định: Niu Di-lân coi trọng thúc đẩy quan hệ Đối tác Toàn diện với Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học - công nghệ, văn hóa, giáo dục - đào tạo…; vui mừng trước những kết quả tích cực của Chương trình Hành động giai đoạn 2010 - 2013, đề nghị hai bên tiếp tục xây dựng và triển khai Chương trình Hành động giai đoạn 2013 - 2016; mong muốn hai nước tiếp tục hợp tác tốt trên các diễn đàn đa phương khu vực và quốc tế.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiệt liệt chào mừng Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai sang thăm Việt Nam; đánh giá cao những nỗ lực của Chính phủ Niu Di-lân trong khắc phục hậu quả của đợt hạn hán lịch sử vừa qua cũng như trong việc tái thiết thành phố Christchurch sau trận động đất năm 2011.

Tổng Bí thư bày tỏ hài lòng về sự phát triển tốt đẹp của mối quan hệ Đối tác Toàn diện giữa hai nước; đề nghị hai bên tận dụng các điều kiện thuận lợi do Hiệp định Tự do Thương mại ASEAN - Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân mang lại, phấn đấu đạt mục tiêu tăng kim ngạch thương mại hai chiều lên mức 1 tỷ đô-la Niu Di-lân vào năm 2015; mong Niu Di-lân tiếp tục hỗ trợ và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam trong lĩnh vực chống biến đổi khí hậu, phòng ngừa nước biển dâng; nghiên cứu công nghệ năng lượng sạch, phát triển cơ sở kinh tế nông nghiệp trình độ cao, bảo vệ môi trường vì sự phát triển bền vững; đánh giá cao việc Chính phủ Niu Di-lân duy trì nguồn viện trợ ODA cho Việt Nam.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề nghị hai bên tích cực triển khai các thỏa thuận đã đạt được và phát huy hiệu quả các cơ chế hợp tác sẵn có giữa hai nước để đưa quan hệ hợp tác song phương đi vào chiều sâu và thực chất, đáp ứng lòng mong muốn và lợi ích của nhân dân hai nước./.

* Sáng 5-8, sau lễ đón trọng thể diễn ra tại Phủ Chủ tịch với các nghi thức dành cho Nguyên thủ Quốc gia, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã hội đàm với Toàn quyền Gie-ri Ma-tê-pa-rai. Sau Hội đàm, hai nhà Lãnh đạo đã chứng kiến Lễ ký Chương trình Hành động Việt Nam - Niu Di-lân giai đoạn 2013 - 2016, Hiệp định Tránh đánh thuế hai lần và có cuộc gặp gỡ với báo chí thông báo kết quả chuyến thăm.

* Chiều 5-8, tại Trụ sở Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tiếp Toàn quyền Niu Di-lân Gie-ri Ma-tê-pa-rai đang có chuyến thăm cấp Nhà nước tại Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng chào mừng Ngài Toàn quyền Gie-ri Ma-tê-pa-rai tới thăm Việt Nam; nhấn mạnh chuyến thăm sẽ đóng góp tích cực và góp phần thúc đẩy, làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác Toàn diện giữa Việt Nam - Niu Di-lân.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng bày tỏ vui mừng trước những bước phát triển tích cực trong quan hệ Việt Nam - Niu Di-lân trên nhiều lĩnh vực cả về chính trị, an ninh, quốc phòng, thương mại, đầu tư.

Chủ tịch Quốc hội mong muốn, Quốc hội hai nước sẽ tiếp tục tăng cường các hoạt động hợp tác, trao đổi kinh nghiệm xây dựng pháp luật, phối hợp chặt chẽ với nhau tại các diễn đàn Liên minh Nghị viện Thế giới.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng trân trọng mời Quốc hội Niu Di-lân sang Việt Nam tham dự Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU 132) tổ chức tại Hà Nội vào năm 2015.

Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai bày tỏ vui mừng đến thăm Việt Nam; đánh giá cao tình cảm mà các nhà lãnh đạo và nhân dân Việt Nam đã dành cho đoàn.

Chủ tịch Quốc hội và Ngài Toàn quyền Gie-ri Ma-tê-pa-rai. Ảnh: VOV online

Ngài Gie-ri Ma-tê-pa-rai tán thành với đề nghị của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng về việc hai nước tiếp tục đẩy mạnh cơ chế hợp tác sẵn có; tiếp tục thúc đẩy hợp tác chặt chẽ trong triển khai các chương trình, dự án hợp tác nhất là trong lĩnh vực kinh tế, giáo dục, văn hóa… vì lợi ích của cả hai bên, vì hòa bình và phát triển trong khu vực và trên thế giới.

* Vài nét về quan hệ Việt Nam - Niu Di-lân

Việt Nam và Niu Di-lân có quan hệ hữu nghị và hợp tác trên nhiều lĩnh vực với bề dày gần 40 năm. Quan hệ Đối tác Toàn diện Việt Nam - Niu Di-lân tiếp tục phát triển tốt đẹp.

Với chính sách ngoại giao đa phương hóa, Niu Di-lân có quan hệ với nhiều nước, khu vực trên thế giới. Niu Di-lân là nước thiết lập quan hệ ngoại giao sớm với Việt Nam. Sau khi quan hệ ngoại giao hai nước được thiết lập (19-6-1975) quan hệ hai nước có những phát triển nhất định.

Đặc biệt khi Niu Di-lân mở Đại sứ quán tại Hà Nội (11-1995), Việt Nam lập Đại sứ quán tại Niu Di-lân (5-2003) và mở Văn phòng Thương vụ (năm 2005 tại thành phố Auckland, đến cuối năm 2007 chuyển về Thủ đô Wellington), quan hệ hai nước thực sự phát triển trên tất cả các lĩnh vực.

Quan hệ chính trị

Giai đoạn 2009 đến nay, quan hệ hai nước được nâng cấp thành “Quan hệ đối tác toàn diện” nhân chuyến thăm chính thức Niu Di-lân của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (9-2009). Hai bên duy trì các cuộc tiếp xúc và trao đổi đoàn cấp cao. Các chuyến thăm chính thức Niu Di-lân của phía Việt Nam có: Thủ tướng Võ Văn Kiệt (5-1993); Thủ tướng Phan Văn Khải (5-2005); Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (9-2007); Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (9-2009); Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (4-2012). Về phía Niu Di-lân thăm Việt Nam có: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Mc Kinnon (7-1994); Ngoại trưởng Niu Di-lân (1-2010); Thủ tướng John Key (7-2010); Thủ tướng và Ngoại trưởng Niu Di-lân dự HNCC Đông Á tại Hà Nội (10-2010); Bộ trưởng Ngoại giao Murray McCully thăm và làm việc tại Việt Nam (từ ngày 6 đến ngày 8-11-2012).

Hai nước duy trì cơ chế họp Tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao (cấp Thứ trưởng) thành lập tháng 10-1996  (kỳ họp thứ 9 tổ chức 7-2013 tại Niu Di-lân và kỳ họp thứ 10 dự kiến sẽ tổ chức cuối 2014 tại Hà Nội). Hai nước đã xây dựng Chương trình hành động giai đoạn 2010 - 2013 (do Ngoại trưởng hai nước ký tháng 7-2010 bên lề ARF tại Hà Nội) và đang hoàn thiện giai đoạn 2013 - 2016 để ký nhân chuyến thăm Việt Nam của Toàn quyền Niu Di-lân.

Quan hệ kinh tế thương mại và đầu tư

Về thương mại: Hai nước đã ký Hiệp định Thương mại vào tháng 7-1994. Ủy ban hợp tác Kinh tế và Thương mại (JTEC) được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2006 với tần suất họp 2 năm/lần. Vừa qua hai bên đã tổ chức phiên họp thứ 4 Ủy ban Hỗn hợp Kinh tế - Thương mại Việt Nam - Niu Di-lân tại Hà Nội (11-2012).

Việc Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Ô-xtrây-li-a - Niu Di-lân (AANZFTA) có hiệu lực (từ tháng 01-2009) đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới về kinh tế - thương mại. Kim ngạch thương mại hai chiều hiện còn khiêm tốn, nhưng tăng dần qua các năm (320 triệu USD năm 2009, 475 triệu USD năm 2010, 525 triệu USD năm 2011).

Năm 2012 kim ngạch thương mại hai chiều đạt 569 triệu USD trong đó xuất khẩu đạt 184 USD, nhập khẩu đạt 385 USD. Các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang Niu Di-lân là: gỗ và sản phẩm gỗ, giày dép, dệt may, hạt điều, cà phê, máy móc - thiết bị, đồ thủ công mỹ nghệ; nhập khẩu từ Niu Di-lân chủ yếu là sữa và sản phẩm sữa (chiếm 56% tổng kim ngạch), gỗ và sản phẩm gỗ, nguyên phụ liệu...

Về đầu tư: Tính đến cuối năm 2012, Niu Di-lân có 18 dự án với tổng vốn đầu tư trên 76,5 triệu USD, đứng thứ 40/93 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam, trong các lĩnh vực giáo dục-đào tạo, công nghiệp, chế biến, chế tạo, tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, nông - lâm nghiệp và thủy sản. Đầu tư của Niu Di-lân tập trung tại 6 tỉnh/thành phố trong cả nước, chủ yếu tại Bình Định và TP. Hồ Chí Minh.

Quan hệ hợp tác khác

Niu Di-lân là một nước cũng đang cấp viện trợ ODA cho Việt Nam. Nguồn viện trợ này chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực như phát triển nguồn nhân lực (giáo dục - đào tạo), phát triển nông nghiệp - nông thôn, quản lý rủi ro thiên tai.

Hai nước cũng đã ký thỏa thuận Hợp tác về Giáo dục và Đào tạo cấp Chính phủ (2-2008) và ký Thỏa thuận hợp tác mới để thay thế (4-2012). Hai bên đã thiết lập Ủy ban chung về giáo dục và tổ chức cuộc họp đầu tiên (12-2010 tại Wellington).

Ở lĩnh vực khoa học và công nghệ, hai bên đã ký bản Ghi nhớ về Hợp tác Khoa học và Công nghệ (tháng 01-2010).

Hai bên cũng nỗ lực tăng cường hợp tác ở lĩnh vực an ninh - quốc phòng. Tháng 5-2003, Bộ Công an Việt Nam chính thức đặt quan hệ hợp tác, trao đổi thông tin tội phạm với các cơ quan thực thi pháp luật của Niu Di-lân. Nhân chuyến thăm Việt Nam của Tư lệnh Cảnh sát quốc gia Niu Di-lân (5-2010), hai bên dã ký Thỏa thuận Hợp tác Cảnh sát và phòng chống tội phạm xuyên quốc gia.

Niu Di-lân chính thức thiết lập quan hệ Quốc phòng với Việt Nam vào tháng 2-2002. Từ đó đến nay, hai bên duy trì trao đổi các cuộc viếng thăm giữa quân đội hai nước. Niu Di-lân đã cấp một số học bổng đào tạo tiếng Anh và chỉ huy tham mưu cho Sĩ quan Việt Nam.

Hiện nay, cộng đồng người Việt Nam sống ở Niu Di-lân có khoảng 5.000 người Việt định cư và gần 2000 sinh viên/nghiên cứu sinh, chủ yếu sinh sống ở Auckland và Wellington. Việt Kiều có thể coi là cầu nối, đóng góp vào phát triển tốt đẹp quan hệ hai nước. 

Hợp tác tại các diễn đàn khu vực và quốc tế

Niu Di-lân coi trọng vai trò, ảnh hưởng và vị thế của Việt Nam trong ASEAN và khu vực; mong muốn Việt Nam làm cầu nối để Niu Di-lân hội nhập sâu hơn vào khu vực. Hai bên đã và đang hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương như WTO, APEC, LHQ, ASEM, các cơ chế của ASEAN…

Việt Nam đã tích cực ủng hộ Niu Di-lân tham gia các cơ chế hợp tác khu vực của ASEAN như Đối thoại ASEAN - Niu Di-lân (kể cả họp Cấp cao), Cấp cao Đông Á (EAS), ARF và ADMM.

Niu Di-lân đã sớm ủng hộ Việt Nam làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc 2008 - 2009. Hiện, Niu Di-lân đang tích cực ủng hộ và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam trong quá trình đàm phán về Hiệp định Đối tác Chiến lược Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP); và đang tích cực vận động Việt Nam ủng hộ Niu Di-lân ứng cử Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2015 - 2016.

Với những kết quả đã đạt được, chuyến thăm Việt Nam của Toàn quyền Niu Di-lân Gie-ri Ma-tê-pa-rai và Phu nhân sẽ làm sâu sắc hơn mối quan hệ Việt Nam - Niu Di-lân trên nhiều lĩnh vực, mang lại lợi ích cho nhân dân hai nước, góp phần vào ổn định, phát triển của thế giới./.