Phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay

Việt Nam là nước có kiều dân thuộc loại cao nếu tính theo tỷ lệ giữa số kiều dân so với tổng số dân trong nước. Hiện nay, ngày càng đông người Việt sang nước ngoài theo diện lao động, kinh doanh, nghiên cứu, du học, hoặc định cư, đoàn tụ gia đình, du lịch, kết hôn,… Địa bàn cư trú của cộng đồng được mở rộng trên 103 nước và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới, kể cả những khu vực nghèo và đang phát triển ở châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ hoặc các đảo nhỏ ở Thái Bình Dương. Tuy nhiên, đại bộ phận (khoảng 98%) vẫn tập trung ở 21 nước thuộc năm khu vực địa lý: Bắc Mỹ, Tây Bắc Âu, Nga và Đông Âu, Đông Nam Á, Đông Bắc Á và châu Úc, trong đó hơn 2/3 đã nhập quốc tịch nước sở tại. Là nguồn lực quý báu cho sự phát triển đất nước, vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài thể hiện ở những nội dung cơ bản sau:

Thứ nhất, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là nguồn lực kinh tế quý báu của đất nước. Ở hầu hết các nước, vùng lãnh thổ, có hàng chục trung tâm thương mại của người Việt, nhiều hội doanh nhân người Việt Nam ở nước ngoài được thành lập là lực lượng nòng cốt kinh tế của cộng đồng và hỗ trợ tích cực cho các hoạt động đầu tư, thương mại, có khả năng tìm kiếm đối tác làm cầu nối với các doanh nghiệp, tổ chức trong nước. Với tiềm lực kinh tế của mình, người Việt Nam ở nước ngoài có xu hướng đầu tư về nước ngày một nhiều hơn. Hằng năm, lượng kiều hối về nước tăng trung bình 10 - 15%/năm, năm 2009 là 6,283 tỷ USD, năm 2010 là 8,6 tỷ USD, năm 2011 đạt trên 9 tỷ USD, 6 tháng đầu năm 2012 đạt khoảng 6,4 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong 10 quốc gia nhận kiều hối nhiều nhất; đóng góp quan trọng vào việc ổn định cán cân thanh toán và kinh tế của đất nước. Trước đây, tiền gửi về chỉ để giúp đỡ thân nhân, nay Việt kiều chuyển sang góp vốn kinh doanh quy mô gia đình, góp phần xóa đói giảm nghèo, tạo công ăn việc làm, tham gia phát triển kinh tế xã hội ở địa phương. Đến nay, doanh nhân người Việt Nam ở nước ngoài có mặt ở 51/63 tỉnh, thành phố, với 3.546 doanh nghiệp, số vốn đăng ký kinh doanh và vốn đóng góp của Việt kiều đạt khoảng 8,4 tỷ USD.

Thứ hai, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có tiềm lực tri thức đáng kể, góp phần không nhỏ vào phát triển khoa học, công nghệ, giáo dục đào tạo của đất nước. Tuy đóng góp cho đất nước ở nhiều phương diện, song vốn quý nhất của Việt kiều là về nguồn lực chất xám, tri thức. Theo ước tính, trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có khoảng 400.000 người có trình độ đại học, trên đại học, công nhân kỹ thuật bậc cao, được đào tạo chính quy trong môi trường khoa học hiện đại, được tiếp cận và cập nhật với những tiến bộ mới nhất của khoa học kỹ thuật thế giới và có nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong hầu hết các ngành, lĩnh vực mũi nhọn, kỹ thuật công nghệ cao từ điện tử, tin học, viễn thông, vật liệu mới, sinh học cho đến công nghệ hàng không, vũ trụ, sản xuất vũ khí.

Trong những năm gần đây, mỗi năm đã có khoảng 200 - 300 chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài, chủ yếu từ các nước phát triển như Mỹ, Pháp, Đức, Nhật,… về nước tham gia có hiệu quả cho các công việc giảng dạy, tư vấn và đầu tư, chuyển giao tri thức thông qua nhiều hoạt động phong phú như tham gia trực tiếp giảng dạy tại các trường đại học, viện nghiên cứu, biên soạn giáo trình; cung cấp thông tin, tài liệu, kinh nghiệm; làm việc trong các dự án hợp tác với nước ngoài, phối hợp với các chuyên gia, trí thức trong nước thực hiện các chương trình nghiên cứu, triển khai ứng dụng; làm cầu nối, mở rộng hợp tác quốc tế giữa các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu của Việt Nam với nước sở tại; làm tư vấn cho các bộ, ngành, các cơ quan quản lý nhà nước trong hoạch định chính sách, đặc biệt các ngành, lĩnh vực phát triển mới.

Bên cạnh đó, do có điều kiện được tiếp cận với nền khoa học, công nghệ tiên tiến hiện đại, nắm bắt xu hướng phát triển mới của thế giới, kiều bào ta có thể đóng góp ý kiến, kiến thức về xây dựng pháp luật, thể chế, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế,… Với ảnh hưởng ngày càng tăng của cộng đồng đối với chính quyền sở tại, kiều bào có thể vận dụng thúc đẩy quan hệ chính trị, kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và các nước; tranh thủ sự ủng hộ quốc tế đối với Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế.

Thứ ba, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là cầu nối quan trọng để chúng ta mở rộng quan hệ hữu nghị hợp tác với các quốc gia, vùng lãnh thổ, khu vực và thế giới. Đây là nhân tố quan trọng trong thực hiện đường lối ngoại giao đa phương hóa, đa dạng hóa, trong đó có nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng an ninh, góp phần xây dựng, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có nhiều lợi thế trong công tác đối ngoại, bởi họ là lực lượng tuyên truyền, quảng bá nhanh nhất, hiệu quả nhất về văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới thông qua các hoạt động văn hóa cộng đồng và hỗ trợ, tham gia các triển lãm, hội chợ quảng bá văn hóa, thương mại, du lịch của Việt Nam với thế giới, góp phần mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, phát huy sức mạnh dân tộc, sức mạnh thời đại trong sự nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc nói chung.

Thứ tư, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài còn là lực lượng quan trọng, mang tính tích cực, chủ động để chúng ta đấu tranh phòng chống và vô hiệu hóa chiến lược “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Tính đến nay có hơn 100 tổ chức chính trị phản động người Việt Nam ở hải ngoại đang nuôi chí “phục thù” nhằm thực hiện ý đồ đen tối “phục quốc”. Cầm đầu các hội, nhóm trên phần lớn là những phần tử cực đoan, từng là ngụy quân, ngụy quyền cũ, có nhiều nợ máu với cách mạng. Chúng đã, đang móc nối, câu kết chặt chẽ với nhau và với bọn phản động trong nước để hoạt động chống phá cách mạng nước ta, nhất là trong vùng đồng bào dân tộc. Chúng đẩy mạnh truyền đạo trái phép để “tôn giáo hoá” các vùng dân tộc, lôi kéo, tranh giành đồng bào dân tộc, gây đối trọng với Đảng, chính quyền. Những năm gần đây, chúng tăng cường lợi dụng “dân chủ”, “nhân quyền”, “tự do tôn giáo”, tổ chức các cuộc hội thảo về quyền con người, cái gọi là “Lễ mất đất” (ngày 04-6 hằng năm ), “Ngày thành lập FULRO” (ngày 20-9 hằng năm), thu thập, phát tán tài liệu (bản đồ, sách, tập san, tạp chí, băng, đĩa,...) để vu cáo Việt Nam hay gửi kiến nghị thư có liên quan đến vấn đề lãnh thổ;… Thực tế cho thấy, nếu chúng ta phát huy cao độ các lợi thế của các lực lượng người Việt Nam ở nước ngoài để phân hóa, cô lập các lực lượng phản động, thì có thể hạn chế một cách hiệu quả, thiết thực từ xa chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ đối với cách mạng Việt Nam của các thế lực thù địch, nhất là trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

Hiện nay, do thành quả của công cuộc đổi mới đem lại; do chiến lược phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, trực tiếp do triển khai thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị về công tác với người Việt Nam ở nước ngoài; do đời sống của đồng bào ngày càng ổn định và nâng cao, nên cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài ngày càng có xu hướng gắn bó với quê hương, đất nước; xu hướng trở về nguồn ngày càng thể hiện rõ. Tuy vậy, vẫn còn một số ít người Việt Nam ở nước ngoài cư trú bất hợp pháp, đã vi phạm pháp luật của nước sở tại, ít nhiều ảnh hướng xấu đến hình ảnh đất nước, con người Việt Nam và quan hệ hữu nghị giữa các nước với Việt Nam. Điều nguy hại hơn là hiện nay vẫn còn một số ít người Việt Nam ở nước ngoài do thiếu hiểu biết, mặc cảm, mắc mưu lợi dụng của các thế lực thù địch đã đi ngược lại lợi ích chung của dân tộc, chống phá sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

Trước những yêu cầu phát triển và hội nhập mà Đảng, Nhà nước đã đặt ra, cùng sự lớn mạnh không ngừng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, hơn bao giờ hết, chúng ta cần phát huy cao độ tiềm năng, thế mạnh của kiều bào, từ đó đề ra những chính sách, biện pháp để cộng đồng ngày càng ổn định, phát triển, hội nhập vào xã hội sở tại, tiếp tục hướng về quê hương, chung sức với nhân dân cả nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Để phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cần làm tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, quán triệt, thực hiện, tuân thủ quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước ta coi “Đồng bào định cư ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Nhà nước ban hành cơ chế, chính sách để hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, góp phần tăng cường hợp tác, hữu nghị giữa nhân dân ta với nhân dân các nước; tạo điều kiện để đồng bào giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, hướng về Tổ quốc, đóng góp xây dựng đất nước” (1). Có xác định rõ quan điểm đó, mới có thể thống nhất hành động trong toàn bộ hệ thống chính trị, từ đó tạo được lòng tin cho đồng bào yên tâm hướng về Tổ quốc, được hưởng những lợi ích từ quê hương và cũng góp phần cống hiến sức lực, trí tuệ cho quê hương đất nước.

Hai là, tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về cội nguồn truyền thống dân tộc, về lòng yêu nước và cổ vũ đồng bào đóng góp vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ phát triển đất nước. Vì nhiều nguyên nhân, thông tin trong nước chưa đến kịp thời và đầy đủ, nên một bộ phận người Việt Nam ở nước ngoài còn chưa gắn bó với dân tộc. Vì vậy, công tác tuyên truyền đối với bộ phận này là rất cần thiết.

Ba là, phát huy vai trò của các tổ chức, các lực lượng trong tuyên truyền, tập hợp, động viên cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hướng về Tổ quốc, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, quê hương. Cần phát huy cao độ các cơ quan chuyên trách: Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Ngoại giao, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin - Truyền thông, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã hội liên quan.

Bốn là, đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính sách đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài theo tinh thần cởi mở, thông thoáng, bình đẳng, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho mọi người Việt Nam ở nước ngoài trở về quê hương đất nước thăm thân nhân, hợp tác làm ăn lâu dài, đóng góp công sức vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Năm là, cần cảnh giác cao độ với mọi âm mưu của các thế lực thù địch lợi dụng cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài để chống phá cách mạng Việt Nam. Vì vậy, trong lúc đa phương hóa, đa dạng hóa trong quan hệ quốc tế, tích cực tìm kiếm đối tác để xây dựng, phát triển đất nước, cũng phải đồng thời cảnh giác cao độ với mọi đối tượng âm mưu chống phá cách mạng nước ta, đòi hỏi chúng ta phát huy vai trò của các lực lượng tiến bộ yêu nước trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài để vô hiệu hóa mọi sự lợi dụng của các thế lực thù địch./.
-----------------------------------------

Chú thích:

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2011, tr. 245