Các hội nghị này nhằm rà soát mọi mặt công tác chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN-21 và các hội nghị cấp cao liên quan tại Phnôm Pênh từ ngày 18 đến ngày 20-11. Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các Hội nghị này.

Tại Hội nghị AMM, các bộ trưởng đã kiểm điểm việc thực hiện và đánh giá cao ghi nhận những kết quả tích cực trong triển khai các trọng tâm và ưu tiên hợp tác của Hiệp hội thời gian qua, cũng như về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Các bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN cần duy trì đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm trong xử lý các vấn đề thuộc lợi ích thiết thân của Hiệp hội, nhất là các vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác ở khu vực. Đồng thời, ASEAN cần tiếp tục chủ động định hướng phát triển của các tiến trình khu vực, hợp tác với các đối tác, khuyến khích các đối tác tham gia và đóng góp tích cực vào hợp tác khu vực, qua đó góp phần tạo môi trường thuận lợi cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các bộ trưởng nhất trí cần thúc đẩy hơn nữa đối thoại và hợp tác, xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử trong quan hệ giữa các quốc gia ở khu vực thông qua triển khai hiệu quả các văn kiện cơ bản như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Tuyên bố ASEAN về nguyên tắc 6 điểm về Biển Đông, Tuyên bố của Cấp cao Đông Á về các nguyên tắc quan hệ cùng có lợi…, cũng như sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nhằm đóng góp vào các mục tiêu chung là hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực.

Các bộ trưởng đề nghị ASEAN cần đẩy mạnh hợp tác về các vấn đề an ninh phi truyền thống, ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên như tội phạm xuyên quốc gia, an ninh an toàn hàng hải, cướp biển, thiên tai…, nhất là nâng cao hiệu quả phối hợp về các nội dung này tại các diễn đàn khu vực như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) và AMF mở rộng… nhằm bảo đảm tính đồng bộ và bổ sung lẫn nhau trong các hoạt động hợp tác.

Tại Hội nghị lần thứ 8 Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC), các bộ trưởng đánh giá cao việc triển khai Kế hoạch tổng thể APSC, nhất là trong 14 lĩnh vực ưu tiên với các kết quả cụ thể như: hoàn tất xây dựng các văn kiện pháp lý bổ sung vào Nghị định thư của Hiến chương ASEAN về Cơ chế giải quyết tranh chấp; ký các văn kiện mở rộng TAC cho Vương quốc Anh và EU tham gia, nâng tổng số bên tham gia TAC lên 30 nước và tổ chức, bao gồm cả 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc; tiếp tục thực hiện hiệu quả Tuyên bố Hà Nội triển khai Tầm nhìn ARF; củng cố AMF và tổ chức AMF mở rộng lần thứ nhất, tổ chức một số hội thảo xây dựng lòng tin trong khuôn khổ thực hiện Kế hoạch công tác DOC được ASEAN và Trung Quốc thông qua tháng 1-2012... Các bộ trưởng đề nghị ASEAN cần tiếp tục thực hiện hiệu quả Kế hoạch tổng thể APSC, nhất là các nội dung thúc đẩy hòa bình, ổn định, tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên…, cũng như tăng cường chia sẻ thông tin, phối hợp công tác giữa các cơ quan chuyên ngành liên quan.

Trao đổi về tình hình Biển Đông, các bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực; tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc (UNCLOS); thực hiện hiệu quả Tuyên bố nguyên tắc 6 điểm về Biển Đông, Tuyên bố DOC và sớm xây dựng COC.

Trước những diễn biến phức tạp mới đây ở dải Ga-da (Gaza), các bộ trưởng khẳng định ủng hộ sự nghiệp chính nghĩa của Palextin và kêu gọi các bên chấm dứt các hành động bạo lực, thù định, nỗ lực tìm giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột I-xra-en - Pa-le-xtin.

Tại Hội nghị lần thứ 11 Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC), các bộ trưởng đã rà soát lần cuối các văn kiện và công tác chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 21 và các hội nghị cấp cao liên quan. Các bộ trưởng chúc mừng Tổng Thư ký ASEAN Xu-rin Pít-xu-văn (Surin Pitsuwan) đã hoàn thành tốt nhiệm kỳ công tác tại Ban Thư ký ASEAN và đánh giá cao các đóng góp của Tổng Thư ký cho sự phát triển của Hiệp hội. ACC nhất trí kiến nghị Lãnh đạo Cấp cao ASEAN thông qua việc Việt Nam đề cử Thứ trưởng Ngoại giao Lê Lương Minh vào vị trí Tổng Thư ký ASEAN nhiệm kỳ 2013-2018. Nhân dịp này, các bộ trưởng cũng đã xem xét và cho ý kiến về báo cáo của Tổng Thư ký ASEAN về hoạt động của ASEAN và Ban Thư ký ASEAN năm 2012, báo cáo công tác của Ủy ban các Đại diện Thường trực ASEAN (CPR), dự trù Ngân sách 2013 của Ban Thư ký ASEAN…

Kết thúc các hội nghị, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và Bra-xin đã ký các văn kiện liên quan về việc Bra-xin tham gia Hiệp ước TAC.

Tham dự các Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã phát biểu chia sẻ quan điểm của Việt Nam về nhiều vấn đề khác nhau, trong đó có cam kết của Việt Nam tiếp tục đóng góp chủ động, tích cực và có trách nhiệm cho hợp tác của ASEAN, cùng các nước thành viên thúc đẩy thực hiện hiệu quả các trọng tâm của Hiệp hội. Bộ trưởng nhấn mạnh hơn lúc nào hết, các nước ASEAN cần tăng cường đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm của mình trong các tiến trình khu vực, thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác trên thế giới nói chung và trong khu vực nói riêng. Bên cạnh đó, Bộ trưởng khẳng định ASEAN cần tiếp tục mở rộng hợp tác, nâng cao năng lực khu vực ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên, trong đó có thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh an toàn hàng hải, các vấn đề xuyên quốc gia…

Bộ trưởng đề nghị ASEAN tiếp tục tạo điều kiện cho các đối tác đóng góp xây dựng vào các vấn đề hợp tác ở khu vực, nhất là hỗ trợ ASEAN liên kết khu vực, xây dựng Cộng đồng; cũng như mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ của ASEAN với bên ngoài.

Bộ trưởng đề cao vai trò và các nguyên tắc của Hiệp ước Thân thiện và hợp tác Đông Nam Á (TAC), văn bản quan trọng quy định cách ứng xử của các quốc gia trong tham gia hợp tác tại khu vực, ủng hộ và đánh giá cao việc ngày càng nhiều quốc gia ngoài khu vực tham gia TAC.

Bộ trưởng cũng đã đóng góp ý kiến về các vấn đề trọng tâm tại các hội nghị và trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực thuộc quan tâm chung của ASEAN. Về vấn đề Biển Đông, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở Biển Đông; giải quyết hòa bình các tranh chấp; tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển 1982 của Liên hợp quốc (UNCLOS), trong đó có các quy định về tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển; thực hiện đầy đủ DOC, Tuyên bố nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông, cũng như sớm xây dựng COC. Nhân dịp này, Bộ trưởng hoan nghênh việc ASEAN lần đầu tiên tổ chức Diễn đàn Biển ASEAN mở rộng, ASEAN và Trung Quốc kỷ niệm 10 năm Tuyên bố DOC...

Bên lề các Hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Phạm Bình Minh cũng đã có các cuộc tiếp xúc với Bộ trưởng Ngoại giao một số nước để bàn các nội dung hợp tác song phương cùng quan tâm, trong đó, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã có các cuộc tiếp xúc song phương với các Bộ trưởng Ngoại giao In-đônêxia, Xin-ga-po và Ma-lai-xi-a. Tại các cuộc gặp, hai bên đánh giá cao về sự phát triển tốt đẹp của quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong thời gian qua; khẳng định quyết tâm củng cố và tăng cường quan hệ sẵn có, đồng thời tiếp tục phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn quốc tế và khu vực. Nhân dịp này, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam và Bộ trưởng Ngoại giao các nước In-đônêxia, Xin-ga-po và Ma-lai-xi-a đều khẳng định cần tiếp tục trao đổi các đoàn cấp cao, duy trì các cơ chế hợp tác đã được thiết lập, củng cố và tăng cường hơn nữa mối quan hệ hữu nghị và hợp tác có hiệu quả giữa Việt Nam và các nước, đồng thời cùng nhau phấn đấu xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh vào năm 2015./.