Các đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Trung ương; Trung tướng Đỗ Bá Tỵ, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng ban Thường trực Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Trung ương; Trung tướng Đặng Văn Hiếu, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Phó Trưởng ban Thường trực Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Trung ương đã tới dự và chủ trì Hội nghị.

Theo Báo cáo của Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Trung ương, qua 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội (Chiến lược 2001-2010), đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn rất quan trọng về kinh tế, văn hóa, xã hội. Nhiều mục tiêu chủ yếu của Chiến lược 2001-2010 đã được thực hiện. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt. Công tác an ninh được giữ vững, chính trị xã hội ổn định, thế và lực đất nước ngày càng vững mạnh. Vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng lên, tạo ra những tiền đề quan trọng để đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Báo chí đã sát cánh với công tác giáo dục quốc phòng – an ninh toàn dân

Những năm gần đây, công tác giáo dục quốc phòng - an ninh toàn dân đã được hội đồng giáo dục quốc phòng - an ninh các cấp quan tâm, chỉ đạo. Các cơ quan báo, đài, tạp chí của trung ương và địa phương đã bám sát kế hoạch, dành thời lượng thích hợp để tuyên truyền, giáo dục, nội dung đăng tải luôn đổi mới, có chủ đề cụ thể và dễ tiếp thu đối với mọi tầng lớp nhân dân.

Từ năm 2001 đến nay đã có hàng triệu tin, bài, phóng sự tuyên truyền về giáo dục quốc phòng - an ninh được đăng tải trên các báo, phát trên các sóng phát thanh, truyền hình. Hiện nay tất cả các báo, đài, phát thanh địa phương đều có chuyên trang, chuyên mục về quốc phòng - an ninh. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cũng đã có những sáng kiến bổ sung một số hoạt động giáo dục quốc phòng - an ninh cho thanh thiếu niên hiệu quả, điển hình như mô hình “học kỳ quân đội”, sau khi tổ chức thí điểm trong 2 năm nay đã được nhân rộng tới các tỉnh đoàn, thành đoàn thu hút sự quan tâm của các em học sinh, được phụ huynh và dư luận xã hội đồng tình ủng hộ; chương trình “Khi tổ quốc cần” và cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới, hải đảo” đã góp phần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục và thu hút thanh niên tham gia hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh đã đi vào chiều sâu

Chấp hành chỉ thị của Bộ Chính trị và nghị định của Chính phủ, quy định của Ban Tổ chức Trung ương về nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cho các đối tượng được cấp ủy, chính quyền các cấp từ trung ương đến địa phương; lãnh đạo và người đứng đầu các bộ, ngành trung ương đã quan tâm lãnh đạo chỉ đạo chặt chẽ, tổ chức thực hiện nghiêm túc việc bồi dưỡng, đối tượng được mở rộng, phương pháp tổ chức được linh hoạt, sáng tạo, đa dạng. Nhiều địa phương đã có được các cách làm hay mang tính đột phá. Việc đầu tư cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng cũng được chú trọng đúng mức. Số lượng các đối tượng được đào tạo năm sau cao hơn năm trước. Chất lượng đào tạo ngày càng nâng cao. Trong 10 năm qua, trên phạm vi toàn quốc đã có gần 3 triệu đối tượng trên tổng số 3.403.231 đối tượng từ 1 đến 5 được bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh, đạt 86,9%.

Ngoài các đối tượng theo quy định, việc bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh còn được mở rộng đến các đối tượng khác như chức sắc, nhà tu hành, chức việc các tôn giáo, văn nghệ sĩ, trí thức, các nhà khoa học, già làng, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, trưởng các dòng họ, chủ hộ gia đình biên giới, chủ các tàu, thuyền đánh bắt, nuôi trồng thủy sản trên biển, chủ hộ các gia đình đồng bào dân tộc Mông, giám đốc các doanh nghiệp tư nhân, giám đốc và người lao động doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài, đoàn viên, thanh niên, nông dân... Hằng năm, một quý một lần, cơ quan thường trực Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Trung ương còn phối hợp với Học viện An ninh nhân dân, Quân chủng Hải quân, Bộ Tư lệnh Biên phòng, Học viện Quốc phòng, Ban Tuyên Giáo Trung ương biên soạn một số chuyên đề cập nhật tình hình quốc phòng - an ninh trong nước, khu vực và thế giới; vấn đề về chủ quyền biên giới, biển đảo, gửi cho các học viên, nhà trường để giáo viên nghiên cứu, cập nhật, làm cho nội dung bài giảng thêm phong phú, sát với tình hình thực tiễn.

Chất lượng công tác giáo dục quốc phòng - an ninh tăng lên đáng kể

Tán thành với các ý kiến trong Báo cáo, các đại biểu tham dự Hội nghị cũng đã chỉ ra rằng, các đối tượng sau khi được bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh đã nâng cao nhận thức về quan điểm, đường lối quốc phòng - an ninh của Đảng, Nhà nước, nắm vững nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo của Đảng; quản lý, điều hành của Nhà nước về quốc phòng - an ninh; nhận thức rõ về đối tượng, đối tác, về âm mưu, thủ đoạn chiến lược diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta, từ đó nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý cũng như thực hiện nhiệm vụ quốc phòng - an ninh của mỗi cá nhân trên từng cương vị công tác, nhất là tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp hoạch định, chủ trương, chính sách trong việc xây dựng tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc giữa kinh tế với củng cố quốc phòng - an ninh trên từng lĩnh vực.

Trong 10 năm qua, toàn quốc đã đào tạo được trên 31 nghìn giáo viên môn học giáo dục quốc phòng - an ninh. Các bậc học từ trung học phổ thông đến đại học đã có giáo viên để giảng dạy môn học, nhiều trường trung học phổ thông đã có đủ giáo viên chuyên trách, các trường cao đẳng, đại học có bộ môn hoặc khoa giáo dục quốc phòng - an ninh. Các đại học quốc gia, đại học khu vực tại một số tỉnh, thành phố cũng đã có trung tâm giáo dục quốc phòng - an ninh. Hiện cả nước đã có 32 trung tâm giáo dục quốc phòng - an ninh. Các sách giáo khoa, tài liệu giáo dục quốc phòng - an ninh cho cấp trung học phổ thông và trình độ cao đẳng, cao đẳng nghề, đại học trên toàn quốc đã được biên soạn chặt chẽ, đúng quy trình, bảo đảm nguyên tắc, đạt chất lượng tốt. Trong 10 năm đã có gần 28 nghìn học sinh, sinh viên được học môn giáo dục quốc phòng - an ninh đạt 98,92%.

Công tác giáo dục quốc phòng - an ninh trong các trường chính trị, hành chính, đoàn thể trong cả nước đã được triển khai thực hiện theo đúng các quyết định được ban hành. Các học viên đều được học môn giáo dục quốc phòng - an ninh và kiểm tra, đánh giá kết quả theo đúng quy định, bình đẳng với những môn học khác. Từ năm 2001 đến nay, cả nước đã có trên 500 nghìn đồng chí được học môn giáo dục quốc phòng - an ninh. Từ năm 2009, các trường chính trị cấp tỉnh đã đưa môn học giáo dục quốc phòng - an ninh vào giảng dạy cho đối tượng đào tạo cử nhân chính trị và cao cấp lý luận chính trị. Thông qua học tập đã làm chuyển biến tích cực cho người học về nhận thức nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, về mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng - an ninh, về âm mưu và thủ đoạn chiến lược diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam, về đối tượng và đối tác trong điều kiện đất nước mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế, trách nhiệm và nghĩa vụ công dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo giáo dục quốc phòng - an ninh được triển khai nghiêm túc

Quán triệt sâu sắc và chấp hành nghiêm chỉnh Chỉ thị của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Chính phủ, công tác giáo dục quốc phòng - an ninh trong 10 năm qua đã được cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành trong hệ thống chính trị quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện nghiêm túc, toàn diện cả về chiều rộng, chiều sâu và đạt được các mục tiêu đề ra. Hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, chương trình giáo trình, sách giáo khoa tài liệu giáo dục quốc phòng - an ninh cho học sinh, sinh viên, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho các đối tượng được ban hành đầy đủ, đồng bộ và kịp thời, tạo hành lang pháp lý và điều kiện thuận lợi để tổ chức thực hiện công tác giáo dục quốc phòng - an ninh. Quá trình tổ chức thực hiện có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Quốc phòng với các bộ, ngành trung ương có liên quan và sự chỉ đạo thường xuyên của hội đồng giáo dục quốc phòng - an ninh các cấp.

Hội đồng giáo dục quốc phòng - an ninh các quân khu cấp tỉnh, cấp huyện và hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã kiêm giáo dục quốc phòng - an ninh luôn thực hiện tốt chế độ sơ kết, tổng kết công tác giáo dục quốc phòng - an ninh theo đúng quy định. Trong 10 năm qua, hội đồng giáo dục quốc phòng - an ninh đã tiến hành sơ kết, tổng kết từ cơ sở đến toàn quốc. Sau khi sơ kết, tổng kết tổng hợp được nhiều vấn đề thực tiễn, từ đó đã có cơ sở tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước bổ sung, hoàn thiện chủ trương, chính sách đối với công tác giáo dục quốc phòng - an ninh phù hợp với tình hình trong giai đoạn vừa qua. Đặc biệt, tổng kết 10 năm thực hiện công tác giáo dục quốc phòng - an ninh theo chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ được các địa phương, đơn vị thực hiện nghiêm túc, đạt kết quả tốt.

Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, Nghị quyết Đại hội XI của Đảng nêu rõ: “Tăng cường tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc, trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia và kiến thức quốc phòng, an ninh làm cho mọi người hiểu rõ những thách thức lớn tác động trực tiếp đến nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới. Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới đã xác định: Nâng cao chất lượng công tác giáo dục quốc phòng, an ninh, trước hết là đối với các cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành từ trung ương đến cơ sở. Có các hình thức phù hợp để tuyên truyền, phổ cập những vấn đề cơ bản về khu vực phòng thủ cho các đối tượng, nhất là cán bộ chủ chốt cấp tỉnh và cấp huyện, coi trọng việc phổ biến kinh nghiệm của địa phương.

Vì vậy, công tác giáo dục quốc phòng - an ninh phải được tiến hành toàn diện, đồng bộ có chiều sâu, nội dung giáo dục quốc phòng - an ninh cần tập trung tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng - an ninh, xây dựng lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên, làm cho mọi cán bộ, đảng viên và toàn dân hiểu rõ và luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng trước mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.

Bên cạnh những mặt ưu điểm nói trên, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra những khuyết điểm cần khắc phục trong công tác giáo dục quốc phòng - an ninh như việc quán triệt triển khai thực thiện các văn bản của Đảng, Nhà nước về công tác giáo dục quốc phòng - an ninh còn chưa sâu, chưa đầy đủ, nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên trong đó có cả các cán bộ chủ chốt về công tác giáo dục quốc phòng - an ninh chưa toàn diện, cá biệt có một số bộ, ngành trung ương, doanh nghiệp còn xem nhẹ công tác này, nên việc tổ chức thực hiện còn hạn chế, thiếu toàn diện, chất lượng không cao. Giáo viên giáo dục quốc phòng - an ninh thiếu về số lượng, yếu về chất lượng, phương pháp tổ chức thực hiện còn hạn chế, thiết bị dạy học, cơ sở vật chất bảo đảm cho môn học còn thiếu, tiến độ xây dựng các trung tâm giáo dục quốc phòng - an ninh còn chậm.

Về ngân sách cho công tác giáo dục quốc phòng - an ninh, Phó Thủ tướng cũng khẳng định, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, bố trí kinh phí đáp ứng cơ bản, kịp thời cho công tác giáo dục quốc phòng - an ninh, nhất là chi cho hoạt động của Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh trung ương, hội đồng giáo dục quốc phòng - an ninh các quân khu và nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho đối tượng 1 và đối tượng 2. Đồng thời, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giáo dục và Đào tạo từng bước bảo đảm ngân sách xây dựng các trung tâm giáo dục quốc phòng - an ninh theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Mặt khác, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo sở tài chính các tỉnh, thành phố, tham mưu cho chính quyền và hướng dẫn các cơ sở giáo dục và đào tạo bảo đảm ngân sách cho công tác giáo dục quốc phòng - an ninh kịp thời, nhất là việc tu sửa trường, lớp, củng cố xây dựng thao trường, bãi tập, phòng học chuyên dùng, mua sắm giáo trình, sách giáo khoa, trang thiết bị cần thiết, bảo đảm chế độ, chính sách cho cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng - an ninh theo quy định.

Trong những năm tới, thế giới vẫn tiềm ẩn những nhân tố gây mất ổn định khó lường. Quan hệ giữa các nước lớn sẽ diễn ra theo chiều hướng vừa hợp tác vừa thỏa hiệp, vừa đấu tranh, vừa lợi dụng lẫn nhau. Thành tựu của công cuộc đổi mới đã tạo nên sức mạnh tổng hợp, tạo nên uy tín và vị thế của nước Việt Nam trên trường quốc tế. Hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang đặt nước ta trước thời cơ và thuận lợi, song cũng đem đến không ít thách thức và khó khăn. Tình hình trên sẽ đặt ra những nhiệm vụ mới cho công tác giáo dục quốc phòng - an ninh nước ta trong giai đoạn 2011-2015./.