Chụm ba cây làm núi

Thỏa thuận khởi động tiến trình đàm phán và chuẩn bị để hình thành thị trường chung ấy đã được đại diện cấp cao của 26 quốc gia này ký kết tại Johannesburg (Nam Phi) ngày 11-6 vừa qua.

Năm 2008, ý tưởng này đã được đưa ra và thảo luận sâu rộng trên châu lục, nhưng rồi vẫn chưa được thực hiện bởi tình trạng lực bất tòng tâm giữa các quốc gia. Lần này, ý tưởng không chỉ được làm cho sống động trở lại mà còn được khởi động thực hiện thật sự. Chưa ai biết khi nào ý tưởng này mới trở thành hiện thực và châu Phi có được khu vực mậu dịch tự do với hơn 700 triệu người tiêu dùng với tổng GDP ước tính khoảng 880 tỉ USD. Nhưng phải quyết tâm “khởi hành” như vậy thì mới có thể kỳ vọng ngày tới đích mỗi lúc thêm gần và phải bắt tay vào cuộc thì mới có thể biết được là còn phải làm những gì nữa để có được thị trường nội địa chung cho cả châu lục.

Khu vực mậu dịch tự do lớn – như cái tên mà 26 thành viên tham gia đặt cho nó – thật ra bao gồm 3 khu vực mậu dịch tự do đã hình thành và đi vào hoạt động với mức độ khác nhau ở ba nơi trên châu lục: Thị trường chung cho Đông và Nam Phi (Comesa), Cộng đồng Đông Phi (EAC) và Cộng đồng phát triển Nam phần châu Phi (SADC). Cả ba tổ chức và hình thức liên kết và hợp tác khu vực này ở châu Phi đều đã phát triển đến mức được công nhận là mô hình, tuy chưa thật hoàn chỉnh nhưng cũng thích hợp và hiệu quả, về liên kết và hợp tác khu vực trong những điều kiện chính trị và an ninh, kinh tế và xã hội đặc thù ở châu Phi. Tập hợp lại với nhau, gắn kết chặt chẽ và hợp tác hiệu quả với nhau, cả ba có được quy mô thị trường gần như bao trùm hết cả châu lục, trải rộng từ bắc xuống nam, bao quát từ đông sang tây, quy tụ được tất cả những nền kinh tế phát triển năng động nhất của châu lục và những thị trường giàu tiềm năng nhất trên châu lục. Làm như vậy thật chẳng khác gì chụm ba cây làm núi để dựa vào thế núi mà phát triển vươn cao và lan rộng thành rừng.

Châu Phi có tiền đề tăng trưởng thuận lợi và triển vọng tăng trưởng rất sáng sủa. Năm ngoái, 6 trong số 10 nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới thuộc về châu Phi. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự đoán năm nay và cả trong những năm tới tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả châu Phi đều cao hơn mức tăng trưởng kinh tế trung bình của cả thế giới. Rất nhiều viện nghiên cứu kinh tế lừng danh trên thế giới tin rằng trong vòng 10 năm tới, GDP của cả châu Phi sẽ tăng hơn gấp đôi.

Tuy nhiên ý tưởng cao xa này luôn có nguy cơ mãi là tham vọng lớn của 26 thành viên tham gia nếu không cùng nhau khắc phục được những trở ngại đã kìm chân họ trong gần 3 năm qua là những rào cản về thuế quan và sự bất cập trong phát triển cơ sở hạ tầng. Đằng sau đó là sự khác biệt quan điểm về ưu tiên chính sách kinh tế và tài chính,  là hạn chế về tiềm lực vốn đầu tư và viện trợ phát triển dành cho nhau, là nhận thức chưa hẳn đã đồng nhất về lộ trình và tốc độ mở cửa thị trường cho nhau và thậm chí cả những cải cách chính trị và tư pháp cần thiết để hài hòa hóa chính sách. Nhưng thật ra thì các châu lục khác cũng đâu có khác khi bắt đầu tiến trình nhất thể hóa và cũng đã có châu lục nào hoàn tất thành công việc hình thành khu vực mậu dịch tự do và thị trường chung cho cả châu lục đâu./.