APEC bao gồm 21 nền kinh tế thành viên là Australia, Brunei, Canada, Chile, Trung Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Mexico, New Zealand, Papua New Guinea, Peru, Philippines, Nga, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan, Mỹ và Việt Nam. Các nhà lãnh đạo APEC nhóm họp tại Papua New Guinea trong hai ngày 17 và 18-11 trong bối cảnh Mỹ, Nhật Bản và các nền kinh tế khác chỉ trích Trung Quốc áp dụng các chính sách làm sai lệch thị trường, như vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và trợ cấp công nghiệp. Trong khi đó, chính sách "Nước Mỹ trước tiên" của chính quyền Tổng thống Donald Trump gây quan ngại trên toàn cầu, đặc biệt trọng tâm của chính sách này là theo đuổi các thỏa thuận song phương và phản đối các thỏa thuận cũng như các tổ chức thương mại đa phương.

Vấn đề được chú trọng tại hội nghị cấp cao APEC tại Port Moresby là liệu các nhà lãnh đạo có tìm được lập trường chung chống lại các chính sách bảo hộ hay không. Theo một dự thảo tuyên bố chung, các nền kinh tế thành viên hướng tới cam kết chống lại chủ nghĩa bảo hộ dưới mọi hình thức cũng như các biện pháp cản trở thương mại. Cách thức phát triển các dự án cơ sở hạ tầng trong khu vực cũng sẽ được bàn thảo tại hội nghị.

Các nhà lãnh đạo APEC chụp ảnh chung.

Ngoài ra, các nhà lãnh đạo APEC cũng dự kiến tiếp tục thảo luận về việc thành lập Hiệp định Thương mại tự do của châu Á-Thái Bình Dương - khu vực với dân số chiếm 40% dân số thế giới, chiếm một nửa thương mại toàn cầu về số lượng và khoảng 60% kinh tế thế giới.

Trung Quốc - Mỹ tranh cãi lịch liệt về chính sách thương mại

Trong những tháng gần đây, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc xấu đi sau khi hai bên áp dụng các biện pháp thuế quan trị giá hàng tỷ USD đáp trả lẫn nhau. Giới chuyên gia cảnh báo tình trạng đối đầu thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới sẽ dẫn tới hậu quả thảm khốc đối với nền kinh tế toàn cầu.

Các quốc gia đang theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ "chắc chắn sẽ thất bại", Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 17-11, đã đưa ra lời cảnh báo đầy ẩn ý nhắm đến chính sách "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Donald Trump, tại Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) đang diễn ra tại thủ đô Port Moresby của Papua New Guinea, nơi mà căng thẳng Mỹ-Trung đang là tâm điểm của sự mọi sự chú ý.

Trước sự leo thang căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa hai nước, Chủ tịch Trung Quốc tuyên bố: "Lịch sử đã cho thấy các cuộc đối đầu, dù dưới hình thức chiến tranh lạnh, chiến tranh nóng hay chiến tranh thương mại, sẽ không tạo ra người chiến thắng. Những nỗ lực để xây dựng các rào cản và cắt bỏ các mối quan hệ kinh tế là chống lại các quy luật kinh tế và xu hướng của lịch sử. Cách tiếp cận thiển cận và nó chắc chắn sẽ dẫn đến thất bại".

Chủ tịch Trung Quốc cũng khẳng định rằng những người đóng cánh cửa của mình "sẽ chỉ loại mình ra khỏi phần còn lại của thế giới và đánh mất phương hướng".

Còn Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence - người đã phát biểu tại diễn đàn ngay sau Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đã đáp lại rằng "Mỹ sẽ không chấm dứt các biện pháp thuế quan cho đến khi Trung Quốc thay đổi hành động". Ông Pence cũng thông báo chính quyền Mỹ đã chuẩn bị để "tăng hơn gấp đôi" mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc.

Trước đó, Nhà Trắng nói rằng các biện pháp thuế quan của họ là sự phản ứng đối với chính sách thương mại "không công bằng" của Trung Quốc. Cả hai bên đều cho rằng mức thuế mới, vốn đã lên đến hàng tỷ USD, vẫn có thể tăng lên.

Những bình luận của ông Pence được đưa ra một ngày sau khi Tổng thống Donald Trump nói với các phóng viên rằng ông tin tưởng một thỏa thuận giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ được thực hiện. Tuy nhiên, ông cho biết một số vấn đề chính đã không được đưa vào danh sách đàm phán trước Hội nghị thượng đỉnh G20 vào cuối tháng này ở Argentina. Theo kế hoạch, Tổng thống Trump sẽ đến thủ đô Buenos Aires của Argentina vào ngày 29-11 để dự Hội nghị thượng đỉnh G20. Đây được cho là cơ hội để ông và nhà lãnh đạo Trung Quốc giải quyết những căng thẳng về thương mại giữa hai nước.

Cho dù công kích nhau nhưng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Phó Tổng thống Mike Pence vẫn đã tiến hành hội đàm tối 17-11. Phát biểu với báo giới, ông Pence khẳng định đã hội đàm 2 lần với Chủ tịch Tập Cận Bình trong khuôn khổ hội nghị cấp cao APEC và hai bên đã có các cuộc đối thoại thẳng thắn.

Trong những tháng gần đây, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc xấu đi sau khi hai bên áp dụng các biện pháp thuế quan trị giá hàng tỷ USD đáp trả lẫn nhau. Giới chuyên gia cảnh báo tình trạng đối đầu thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới sẽ dẫn tới hậu quả thảm khốc đối với nền kinh tế toàn cầu.

Malaysia kêu gọi các thành viên đánh giá lại toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế

Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad ngày 17-11 cho rằng các nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương cần đánh giá lại toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế vì tiến trình này đang bỏ nhiều nền kinh tế lại phía sau, trong khi lại thúc đẩy sự bất bình đẳng.

Phát biểu tại Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 26, Thủ tướng Mahathir kêu gọi thiết lập một sân chơi bình đẳng hơn về thương mại giữa các quốc gia giàu có và các nước đang phát triển. Ông nhấn mạnh: "Các lợi ích của thương mại tự do và công bằng cùng hội nhập kinh tế đã bị phá vỡ, với những minh chứng từ Brexit (Anh rời khỏi Liên minh châu Âu) và các cuộc chiến thương mại giữa các nền kinh tế lớn. Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã làm trầm trọng thêm tình trạng phân rã trong thương mại và mậu dịch của chúng ta".

Thủ tướng Malaysia đồng thời kêu gọi APEC cần có các chính sách toàn diện hơn nhằm đối phó với tình trạng bất bình đẳng đang có xu hướng ngày một gia tăng do các công nghệ mới và xu hướng tự động hóa. Ông cho rằng cần đảm bảo để không ai bị bỏ lại phía sau khi các nền kinh tế thành viên tìm cách điều chỉnh chiến lược cũng như cách thức đối phó với sự thay đổi. Thủ tướng Malaysia cũng nhấn mạnh không nên để tình trạng phân rã ngày càng lan rộng, bởi điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội.

Các nhà lãnh đạo APEC không ra tuyên bố chung

Toàn cảnh đối thoại giữa các nhà lãnh đạo APEC và Quỹ Tiền tệ quốc tế.

Bất đồng thương mại và cạnh tranh ảnh hưởng trong khu vực Thái Bình Dương giữa Mỹ và Trung Quốc đã "phủ bóng đen" lên Hội nghị cấp cao APEC, lần đầu tiên được tổ chức tại Papua New Guinea. Các nhà lãnh đạo 21 nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương đã không thể đưa ra được tuyên bố chung tại hội nghị cấp cao lần thứ 26 diễn ra tại Papua New Guinea, trong bối cảnh hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới là Mỹ và Trung Quốc chia rẽ sâu sắc về vấn đề thương mại và đầu tư.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Hội nghị cấp cao APEC không thể đưa ra được một tuyên bố chung chính thức.

Phát biểu với báo giới sau khi hội nghị kết thúc, Thủ tướng Papua New Guinea Peter O'Neill cho biết sẽ thay mặt các nền kinh tế ra tuyên bố chủ tịch trong ngày 18-11. Theo ông, tại hội nghị, các nhà lãnh đạo kinh tế đã nảy sinh bất đồng về việc cải tổ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Trước đó, Ngoại trưởng Papua New Guinea Rimbink Pato cũng cho rằng những xung đột về tầm nhìn khu vực đã khiến các nhà lãnh đạo APEC không thể ra được tuyên bố chung. Trong khi đó, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết quan điểm khác biệt, đặc biệt là các yếu tố liên quan đến thương mại, đã cản trở các nền kinh tế đưa ra tuyên bố chung./.