Quốc tế Cộng sản có ảnh hưởng sâu sắc đến cách mạng Việt Nam, định hướng cho cách mạng nước ta về con đường cứu nước, giải phóng dân tộc, đào tạo cán bộ, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước, chuẩn bị các điều kiện về tư tưởng, chính trị và tổ chức để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn giương cao ngọn cờ Quốc tế Cộng sản, thường xuyên tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh và phát triển mạnh mẽ phong trào cách mạng, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ, thực hiện công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế lâm vào thoái trào, các thế lực thù địch, phản động đã tận dụng cơ hội này đưa ra điệp khúc: Chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã lỗi thời, Quốc tế Cộng sản và chủ nghĩa xã hội đã đi vào hồi kết... Những luận điệu ấy không có gì mới. Trên thực tế, Quốc tế Cộng sản tiếp tục khẳng định sức sống mãnh liệt và vẫn còn nguyên giá trị đối với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, với công cuộc đổi mới xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Những vấn đề về đường lối, chiến lược, sách lược cách mạng của Quốc tế Cộng sản là ngọn cờ tư tưởng cho việc hoạch định, bổ sung, phát triển đường lối đổi mới của Đảng ta

Ngay trong Đại hội thành lập, Quốc tế Cộng sản đã thảo luận và thông qua Cương lĩnh chính trị theo những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác. Cương lĩnh chỉ rõ: “Thời đại mới nảy sinh, thời đại tan rã chủ nghĩa tư bản, sự sụp đổ trong nội bộ chủ nghĩa tư bản, thời đại cách mạng cộng sản của giai cấp vô sản”(1). Tiến hành lật chính quyền tư sản, giành chính quyền về tay giai cấp vô sản, thiết lập chuyên chính vô sản là một nhiệm vụ trực tiếp ở nhiều nước tư bản. Chỉ có cách mạng vô sản mới có thể bảo đảm cho các dân tộc nhỏ yếu được sống tự do, giải phóng lực lượng sản xuất và khả năng điều khiển nền văn hóa dân tộc mình một cách tự do, độc lập.

Vấn đề dân tộc và thuộc địa là một trong những vấn đề quan trọng được đề cập trong các kỳ đại hội của Quốc tế Cộng sản. Trong đó, Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa (do V. I. Lê-nin khởi thảo) là văn kiện về giải quyết vấn đề dân tộc trong thời đại đế quốc chủ nghĩa và cách mạng vô sản. Luận cương chỉ rõ: “Trọng tâm trong toàn bộ chính sách của Quốc tế Cộng sản về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa là cần phải đưa giai cấp vô sản và quần chúng lao động tất cả các dân tộc và các nước lại gần nhau trong cuộc đấu tranh cách mạng chung để lật đổ địa chủ và tư sản. Bởi vì, chỉ có sự gắn bó như thế mới bảo đảm cho thắng lợi đối với chủ nghĩa tư bản, không có thắng lợi đó thì không thể tiêu diệt được ách áp bức dân tộc và sự bất bình đẳng”(2). Đồng thời, Luận cương đề ra chương trình hành động cho các đảng cộng sản phải giúp đỡ phong trào giải phóng dân tộc đi đến thắng lợi.

Quốc tế Cộng sản khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản trong tiến trình cách mạng vô sản, nhất là ở các nước thuộc địa. Giai cấp vô sản ủng hộ nhân dân bị áp bức ở các nước thuộc địa trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc. “Nếu không có sự lãnh đạo của giai cấp vô sản, thì không thể thực hiện được đến cùng cuộc cách mạng dân chủ tư sản, đừng nói gì đến cách mạng xã hội chủ nghĩa, bởi vì địa vị lãnh đạo của đảng cộng sản là một bộ phận không thể tách rời của vai trò lãnh đạo của giai cấp vô sản”(3). Giai cấp vô sản các nước thuộc địa phải nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo cách mạng giải phóng dân tộc, có sách lược đoàn kết và hợp tác với các lực lượng cách mạng đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc thắng lợi rồi tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Dưới ngọn cờ của Quốc tế Cộng sản, Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra Cương lĩnh, đường lối chiến lược, sách lược cách mạng nhằm giải quyết vấn đề dân tộc, dân chủ và vấn đề giai cấp, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, giành được những thắng lợi vĩ đại, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Hơn 30 năm đổi mới, Đảng ta kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, xây dựng và hoàn thiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đảng ta hình thành hệ thống quan điểm lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Mục tiêu tổng quát khi kết thúc thời kỳ quá độ ở nước ta là xây dựng được về cơ bản nền tảng kinh tế của chủ nghĩa xã hội với kiến trúc thượng tầng về chính trị, tư tưởng, văn hóa phù hợp; phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, bảo đảm cho công cuộc đổi mới phát triển nhanh, bền vững, vì lợi ích quốc gia dân tộc. Công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, khẳng định sự đúng đắn và giá trị lớn lao của Quốc tế Cộng sản đối với công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Vấn đề khả năng phát triển lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa ở các nước lạc hậu, tại Đại hội II, Quốc tế Cộng sản chỉ rõ: “Với sự giúp đỡ của giai cấp vô sản các nước tiên tiến, các nước lạc hậu có thể tiến tới chế độ Xô-viết, và qua những giai đoạn phát triển nhất định, tiến tới chủ nghĩa cộng sản, không phải trải qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa”(4) Luận điểm này dựa trên tư tưởng của V. I. Lê-nin về cách mạng vô sản có thể nổ ra và giành thắng lợi ở một số nước, thậm chí ở một nước chủ nghĩa tư bản phát triển trung bình. Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã khẳng định điều đó. Đây là xu hướng khách quan, là tất yếu lịch sử của con đường phát triển của Việt Nam. Đảng ta chỉ rõ: “…bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tức là bỏ qua việc xác lập vị trí thống trị của quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng tư bản chủ nghĩa, nhưng tiếp thu, kế thừa những thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, đặc biệt về khoa học và công nghệ để phát triển nhanh lực lượng sản xuất, xây dựng nền kinh tế hiện đại”(5). Quá độ lên chủ nghĩa xã hội đối với nước ta là một quá trình cách mạng sâu sắc, triệt để, đấu tranh vô cùng khó khăn, phức tạp, quyết liệt, lâu dài giữa cái cũ và cái mới nhằm tạo ra sự biến đổi về chất trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Hiện nay, tình hình quốc tế và các nhân tố thời đại có sự biến đổi phức tạp, mau lẹ, hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu hướng lớn tác động sâu sắc đến mọi mặt đời sống xã hội nước ta. Từ những di sản kinh điển Mác-xít, đường lối và kinh nghiệm của Quốc tế Cộng sản, Đảng ta vận dụng đúng đắn, sáng tạo vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, đồng thời tiếp tục làm rõ hơn nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn, nhất là về “bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa”, “bỏ qua cái gì?” và “cái gì không được bỏ qua?”, “bỏ qua mà vẫn tuân theo lôgic lịch sử - tự nhiên”…; giải quyết hài hòa các mối quan hệ giữa giai cấp và dân tộc, quốc gia và quốc tế, giữa độc lập tự chủ và hội nhập quốc tế; phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với giữ vững ổn định chính trị - xã hội; xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng đảng kiểu mới của giai cấp công nhân

Đây là di sản quý báu của Quốc tế Cộng sản để lại cho các đảng cộng sản, nhất là đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn và đổi mới Đảng để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng ta hiện nay. Tại Đại hội II, Quốc tế Cộng sản đã thông qua 21 điều kiện kết nạp, những nguyên tắc xây dựng Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân: Đảng phải lấy chủ nghĩa Mác làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của mình; vai trò của đảng cộng sản trong hệ thống chuyên chính vô sản; tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong xây dựng tổ chức, sinh hoạt và hoạt động lãnh đạo cách mạng của Đảng… Vì vậy, đoàn kết quốc tế được tăng cường, loại bỏ được những phần tử hữu khuynh len lỏi vào Quốc tế Cộng sản để phá hoại, phân biệt với những đảng cơ hội của Quốc tế II. Đồng thời, Quốc tế Cộng sản đấu tranh không khoan nhượng với các quan điểm sai trái, chủ nghĩa cơ hội “hữu khuynh” và “tả khuynh” trong các đảng cộng sản mới ra đời; sự “non kém” về nhận thức và giải quyết các vấn đề cơ bản của cách mạng đối với đảng cộng sản. V.I. Lê-nin chỉ rõ, có “Ba kẻ thù nguy hiểm”: Bệnh kiêu ngạo cộng sản, tệ quan liêu nhà nước và nạn hối lộ (tham nhũng). Nếu không thanh toán được những kẻ thù đó thì chủ nghĩa xã hội sẽ thất bại.

Vì vậy, để xứng đáng là Đảng cách mạng chân chính, trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sự tin cậy, ủy thác của nhân dân, Đảng ta kiên định lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động, coi trọng việc nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, tiếp thu và vận dụng đúng đắn, sáng tạo đường lối và những kinh nghiệm của Quốc tế Cộng sản và các đảng cộng sản, đề ra đường lối và phương pháp lãnh đạo công cuộc đổi mới thắng lợi.

Đồng thời, rà soát, kiện toàn, sắp xếp bộ máy Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6, khóa XII, bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; thường xuyên giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng. “Tập trung làm rõ trách nhiệm cá nhân, gương mẫu thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình, nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức, lối sống”(6). Tăng cường đoàn kết, thống nhất trong Đảng, thật sự là hạt nhân để thực hành đoàn kết các tổ chức khác và nhân dân. Coi trọng thực hành dân chủ rộng rãi, phát huy trí tuệ tập thể, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ cao cấp, chống bệnh kiêu ngạo, độc đoán, cửa quyền, quan liêu, hối lộ, tham nhũng, lãng phí… trong Đảng và Nhà nước.

Các thế lực thù địch, phản động đã, đang và sẽ tiếp tục chống phá Đảng ta cả về tư tưởng, chính trị và tổ chức, thực hiện “diễn biến hòa bình” với những âm mưu, thủ đoạn và hành động rất tinh vi, hiểm độc. Chúng công khai phủ định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh chính trị, đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với đất nước và quân đội. Tính chất độc hại, nguy hiểm của nó đã có những tác hại nhất định, gây nên sự mơ hồ, ngộ nhận, lẫn lộn về nhận thức, dao động về mục tiêu, lý tưởng cách mạng, hoài nghi, suy giảm niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, trong đó có cả những cán bộ, đảng viên. Đấu tranh chống các tư tưởng, quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phản động là vấn đề có tính nguyên tắc, một nhiệm vụ quan trọng thường xuyên trong tổ chức và hoạt động lãnh đạo của Đảng ta hiện nay. Đồng thời, tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, gắn với thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Quốc tế Cộng sản với bài học quý báu về xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ

Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Để tiến tới thành lập đảng cộng sản ở các nước và đẩy mạnh phong trào cách mạng vô sản trên toàn thế giới, Quốc tế Cộng sản đã chỉ đạo nước Nga thành lập Trường Đại học phương Đông (1921 - 1938), Viện Nghiên cứu những vấn đề dân tộc và thuộc địa và Trường Quốc tế Lênin, đào tạo đội ngũ cán bộ cách mạng cho các nước làm hạt nhân cho phong trào cách mạng của quần chúng công nông. Quốc tế Cộng sản đào tạo và bồi dưỡng cho Việt Nam gần 100 cán bộ, trong đó có những cán bộ đã trở thành lãnh tụ chính trị, chiến sĩ cộng sản xuất sắc như: Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Trần Phú, Hà Huy Tập, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai… Nhờ đó mà chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã được đội ngũ cán bộ này truyền bá vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở Việt Nam, chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng ta đã từng bước trưởng thành vững chắc về lý luận cách mạng, lãnh đạo cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn, giành được độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hiện nay, đội ngũ cán bộ nước ta đang có sự chuyển giao thế hệ từ lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, được rèn luyện, trưởng thành trong chiến tranh, chủ yếu được đào tạo ở trong nước và các nước xã hội chủ nghĩa, sang lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, trưởng thành trong hòa bình và được đào tạo từ nhiều nguồn, nhiều nước có thể chế chính trị khác nhau. Bởi vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, có đủ phẩm chất và năng lực, ngang tầm nhiệm vụ có ý nghĩa quyết định đến công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, có khả năng lãnh đạo thành công sự nghiệp đổi mới. Chủ trương, nguyên tắc, quan điểm về công tác cán bộ của Đảng cần được thể chế, cụ thể hóa bằng quy chế, quy định, quy trình bảo đảm dân chủ, chặt chẽ và chính xác hơn. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bố trí, sử dụng và chính sách cán bộ phải được thực hiện theo quy hoạch, chặt chẽ, đúng quy chế, quy định và nâng cao chất lượng, hiệu quả hơn. Cần bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với người tham gia đấu tranh chống các hiện tượng quan liêu, tham nhũng, tiêu cực … Mặt khác, đẩy mạnh công tác thanh tra, giám sát, kiên quyết loại bỏ những cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, “chạy chức, chạy quyền, bè phái, cục bộ, gia trưởng, quan liêu, tham nhũng, lợi ích nhóm…”. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, triển khai đồng bộ, thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện công tác cán bộ, ngăn chặn và đẩy lùi có hiệu quả những hành vi tiêu cực.

Giương cao ngọn cờ chủ nghĩa quốc tế vô sản trong hoạch định và thực hiện đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta hiện nay

Với khẩu hiệu chiến lược “Vô sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức, đoàn kết lại!”, Quốc tế Cộng sản giương cao ngọn cờ chủ nghĩa quốc tế vô sản nhằm tập hợp, đoàn kết các đảng cộng sản, giai cấp công nhân, các lực lượng cách mạng, tiến bộ ở các nước thành mặt trận thống nhất đấu tranh chống đế quốc phong kiến, chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa xã hội thế giới. Điều đó cho thấy, Quốc tế Cộng sản là một “Đảng Cộng sản thế giới” lãnh đạo phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc và phong trào chống phát xít.

Trung thành với những vấn đề có tính nguyên tắc về chủ nghĩa quốc tế vô sản (chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân), Đảng ta khẳng định: Trước sau như một, ủng hộ các đảng cộng sản và công nhân, các phong trào tiến bộ xã hội trong cuộc đấu tranh vì những mục tiêu chung của thời đại; mở rộng quan hệ với các đảng cánh tả, đảng cầm quyền và những đảng khác trên cơ sở bảo đảm lợi ích quốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ, vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển. Trong bối cảnh tình hình quốc tế đang biến đổi hết sức mau lẹ, phức tạp, Đảng, Nhà nước ta cần tiếp tục quán triệt sâu sắc những vấn đề có tính nguyên tắc trong thực hiện chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, có chiến lược, sách lược đúng đắn, linh hoạt trong quan hệ quốc tế, trong đường lối đối ngoại của Đảng, chính sách ngoại giao song phương, đa phương của Nhà nước. Kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, giữa lợi ích quốc gia dân tộc và lợi ích quốc tế. Trong quá trình thực hiện, cần phòng, chống mọi biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc, khuynh hướng tuyệt đối hóa lợi ích quốc gia dân tộc, xem nhẹ lợi ích quốc tế, vi phạm các nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa quốc tế vô sản. Đồng thời, phải đổi mới đồng bộ cả tư duy, quan niệm, nhận thức tư tưởng và hành động thực tiễn, cả huy động, bố trí, khai thác, sử dụng các nguồn lực thực hiện công tác đối ngoại để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Một thế kỷ đã đi qua, nhân loại chứng kiến biết bao sự đổi thay lớn lao trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, những biến cố, thăng trầm của lịch sử, với sức sống mãnh liệt từ ý nghĩa lịch sử sâu sắc và những giá trị của mình, Quốc tế Cộng sản vẫn còn nguyên giá trị và không ngừng tỏa sáng, soi đường cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đấu tranh vì các mục tiêu của thời đại, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng con người, xã hội và nhân loại khỏi ách nô lệ, áp bức, bóc lột. Giá trị của Quốc tế Cộng sản đối với cách mạng Việt Nam, nhất là công cuộc đổi mới hiện nay là không thể phủ nhận. Nhân loại khắc ghi công lao vĩ đại của V. I. Lê-nin - Người đã khai sáng và lãnh đạo Quốc tế Cộng sản./.

------------------------

(1) Viện Mác - Lênin, V. I. Lênin và Quốc tế Cộng sản, Nxb. Sách chính trị, Mát-xcơ-va, 1970, Tiếng Nga, tr. 130
(2) Viện Mác - Lênin, tlđd, tr. 199
(3) Đia-cốp, Xớc-kin, Quốc tế Cộng sản với vấn đề dân tộc và thuộc địa, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1960, tr. 67
(4) V. I. Lênin: Toàn tập, t. 41, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr. 295
(5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr. 84
(6) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư, Ban chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012, tr. 23