Nguy cơ đe dọa sự tăng trưởng kinh tế của các nước đang phát triển

TCCSĐT - Trái với dự báo của các “Gia Cát Lượng kinh tế toàn cầu”, cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế bùng phát từ năm 2008 đã đưa các nước đang phát triển có nền kinh tế mới nổi trở thành động lực phát triển kinh tế thế giới. Tuy nhiên, hiện những nước này đang đứng trước nhiều nguy cơ bất ổn.

Từ cơ hội và triển vọng phát triển nhanh

Ngày 12-1-2011, Ngân hàng thế giới công bố bản Báo cáo "Triển vọng kinh tế toàn cầu năm 2011 (Global Economic Prospects 2001), trong đó nổi bật hai vấn đề liên quan tới các nước đang phát triển. Một là, trái với dự tính của nhiều chuyên gia, hoạt động của đa số các nước đang phát triển trở nên nhộn nhịp hẳn lên từ cuộc khủng hoảng sâu của nền kinh tế thế giới trong hai năm 2008-2009. Hai là, đang hình thành khá rõ nét xu hướng chuyển dịch sức mạnh kinh tế của thế giới từ phương Tây sang phương Đông và quá trình này sẽ tiếp diễn không ngừng trong 20-30 năm tới.

Với xu hướng vẫn tiếp tục như hiện nay, thế giới sẽ quay trở lại kỷ nguyên trước Cuộc cách mạng công nghiệp và trong tương lai Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia có dân số đông nhất thế giới, sẽ trở thành những nền kinh tế lớn nhất toàn cầu.

Theo Báo cáo của Ngân hàng thế giới năm 2011, sự tăng trưởng của các nước phát triển cao đang trở nên chậm chạp và dù có nỗ lực lắm các nước này cũng chỉ đạt mức độ tăng trưởng 2,4%, trong khi đó sự tăng trưởng kinh tế của các nước đang phát triển sẽ đạt tới mức 6%. Hiện nay thị trường các nước đang phát triển đang đảm bảo tạo ra 25% tổng GDP của thế giới, còn trong năm 2011, các thị trường đó sẽ chiếm tới 50% tổng mức tăng trưởng toàn cầu.

Các chuyên gia của Ngân hàng thế giới nhận định, nếu chỉ xem xét tình hình một năm thì sự mất cân đối ngày càng tăng này trong sự tăng trưởng giữa hai nhóm nước sẽ ít ảnh hưởng đến sự giãn cách giữa các nước giàu và các nước nghèo. Nhưng nếu nhìn rộng ra 3 đến 4 thập kỷ thì điều này sẽ có ảnh hưởng rất lớn và rất quan trọng.

Một công trình nghiên cứu của Giôn Hôc-uốt (John Hawksworth), chuyên gia kinh tế chủ chốt của hãng “Price Water House Coopers) đã chứng tỏ rằng, nhóm 7 nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới G7 hiện nay gồm Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Nhật Bản, I-ta-li-a và Ca-na-đa sẽ bị thách thức từ phía nhóm các nước có nền kinh tế mới nổi E7 (chữ E lấy từ “Emerging” dùng để chỉ nền kinh tế mới nổi), trong đó có Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Bra-xin, Mê-hi-cô, Thổ Nhĩ Kỳ và In-đô-nê-xi-a. Những nước này có được nhiều ưu thế phát triển kinh tế như chi phí sức lao động thấp, tài nguyên thiên nhiên phong phú dồi dào, được chuyển giao công nghệ từ các nước phát triển do quá trình toàn cầu hoá mạnh mẽ và sự tăng trưởng dân số.

Tới nguy cơ tiềm ẩn

Tuy nhiên, trong xu hướng tăng trưởng và phát triển nhanh của các nước đang phát triển vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Cũng theo Báo cáo "Triển vọng kinh tế toàn cầu năm 2011 của Ngân hàng thế giới, trong triển vọng ngắn hạn có 3 nguy cơ đang đe dọa các nước đang phát triển. Đó là, (1) sự khủng hoảng hệ thống trong khu vực đồng tiền chung châu Âu, trong đó ngày càng có nhiều nước tham gia liên minh tiền tệ này bị tác động của các hoạt động đầu cơ tiền tệ; (2) sự bất ổn trong các dòng vốn đầu tư từ các nước phát triển cao sẽ gây mất ổn định đối với các thị trường đang phát triển, dẫn tới gia sự gia tăng áp lực bảo hộ; (3) nguy cơ đói và thiếu ăn do giá lương thực ngày càng tăng.

Trên thực tế, tất cả những nguy cơ đó không còn là tiềm ẩn nữa mà đã thể hiện tác động tiêu cực trong thực tế. Lúc này, cuộc khủng hoảng trong khu vực đồng tiền chung châu Âu vẫn chưa chấm dứt và có thể sẽ là một trong những vấn đề quan trọng nhất, nóng bỏng nhất trong năm 2011. Việc Bra-xin quyết định kiểm soát dòng vốn từ bên ngoài để hạn chế mức tăng giá trị đồng tiền của họ chính là dấu hiệu của tâm trạng bảo hộ mậu dịch đang lan tràn ở nhiều khu vực. Lần gần đây nhất là khi giá hàng hóa tăng vọt vào năm 2008 đã đẩy thế giới tới cuộc khủng hoảng lương thực.

Trong triển vọng dài hạn cũng tiềm ẩn những nguy cơ lớn. Theo dự báo của Ngân hàng thế giới, nhịp độ tăng trưởng của các nước đang phát triển sẽ tác động mạnh tới giá cả và hàng hóa cũng như tình hình thị trường nói chung. Sau hai thế kỷ các nước giàu và phát triển cao chiếm ưu thế độc quyền về kinh tế và chính trị, nay họ đang đứng trước tình hình mới, rất khó có thể bình thản tiếp nhận sự vượt trội của Trung Quốc, Ấn Độ và các nước khác trong nhóm E7. Một khi sự xung đột liên quan tới tài nguyên thiên nhiên và tiền tệ, sẽ trở thành mô hình cho một cuộc đấu tranh chính trị sâu sắc hơn giữa phương Đông đang phát triển và phương Tây đang suy giảm vị thế cũng như ảnh hưởng của nó. Lúc đó, thế giới phải cần tới một hệ thống quản lý toàn cầu mạnh, công bằng, có hiệu quả để hóa giải xung đột và giảm bớt tình hình căng thẳng.

Tuy nhiên, những thất bại của các nước trong những nỗ lực không ngừng nghỉ trong thời gian gần đây để ký kết các hiệp định thương mại toàn cầu thể hiện trong vòng đàm phán Đô-ha và nhằm đạt được sự tiến bộ trong vấn đề cắt giảm khí thải trên quy mô toàn cầu đã chứng tỏ rằng thế giới còn chưa sẵn sàng và chưa có khả năng tạo dựng được một hệ thống quản lý toàn cầu có hiệu quả./.