Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh, tuy đã đạt được nhiều kết quả nhưng y tế cơ sở vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân, chất lượng và hiệu quả hoạt động chưa cao. “Rất nhiều bệnh nhân vượt tuyến lên bệnh viện trung ương điều trị không cần thiết vì bệnh hoàn toàn có thể điều trị ở tuyến dưới. Theo thống kê có đến 35,4% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến trung ương có thể điều trị được ở tuyến tỉnh, huyện và 20% có thể điều trị được ở tuyến huyện. 41,5% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến tỉnh có thể điều trị được ở tuyến huyện và 11% có thể điều trị được ở trạm y tế xã”, Bộ trưởng Bộ Y tế chỉ rõ.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do y tế cơ sở chưa làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, nhiều người dân chưa quan tâm đến dự phòng, nâng cao sức khỏe, chỉ đến khi có bệnh mới chịu đi chữa. Bên cạnh đó, phần lớn các trạm y tế chưa quản lý bệnh mạn tính, quản lý sức khỏe một số đối tượng ưu tiên. Số lượng và chất lượng dịch vụ còn hạn chế, danh mục thuốc còn ít. Bình quân các trạm y tế xã mới chỉ thực hiện được 50% - 70% các dịch vụ kỹ thuật, khoảng 40% danh mục thuốc thuộc gói dịch vụ y tế cơ bản và số lượng cũng rất hạn chế…

Theo Bộ trưởng, mô hình trạm y tế theo nguyên lý y học gia đình được chú trọng phát triển tại nhiều quốc gia trên thế giới và được người dân tin tưởng lựa chọn.

Vai trò của y tế cơ sở là rất quan trọng, được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế; đồng thời là tuyến đầu, “người gác cổng” của hệ thống y tế chăm sóc sức khỏe ban đầu, trực tiếp gần dân nhất. Y tế cơ sở là nơi dễ tiếp cận với chi phí thấp, công bằng xã hội, giảm quá tải bệnh viện tuyến trên. Chính vì thế việc triển khai trạm y tế xã phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình với 6 nguyên tắc: liên tục - toàn diện - lồng ghép - phối hợp - dự phòng - gia đình - cộng đồng sẽ giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân một cách hiệu quả.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, để triển khai đổi mới hoạt động của trạm y tế xã, Bộ Y tế đã khảo sát, lựa chọn 26 xã, phường, thị trấn thuộc 8 tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng để triển khai mô hình điểm. Tuy nhiên, qua khảo sát, mặc dù đã lựa chọn các trạm y tế có nhà cửa tương đối nhưng việc bố trí các phòng, công năng sử dụng chưa phù hợp, hầu hết các trạm này phải được cải tạo, nâng cấp cho khang trang sạch sẽ, bổ sung trang thiết bị cho đồng bộ.

Bên cạnh đó, các trạm y tế vẫn còn nhiều hạn chế về nhân lực, chỉ có 3 tỉnh Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Yên Bái là có đầy đủ bác sĩ tại các trạm y tế, hiện còn 8/26 trạm y tế chưa có bác sĩ làm việc tại trạm y tế; 9/26 chưa có y sĩ y học cổ truyền, 7/26 chưa có dược sĩ; cơ cấu chưa hợp lý, có vị trí thừa, có vị trí thiếu.

Các danh mục kỹ thuật thực hiện trung bình chỉ thực hiện được 68,3% trong tổng số 76 dịch vụ trong gói dịch vụ y tế cơ bản; trạm y tế cao nhất là 89,5%; thấp nhất chỉ có 19,7%...

Một trong những nguyên nhân nữa dẫn đến bệnh nhân vượt tuyến là danh mục thuốc bảo hiểm y tế ở trạm y tế rất ít, thiếu nhiều loại thuốc. Một số trạm y tế không có bác sĩ nên hạn chế việc chỉ định sử dụng các loại thuốc. Một số thuốc huyết áp tiểu đường được chỉ định ở tuyến huyện trở lên, tuyến xã chưa được chỉ định. Thuốc không có trong danh mục trúng thầu.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, 26 trạm y tế điểm sẽ được trang bị đồng bộ từ giường tủ, tủ quầy thuốc, biển tên phòng, tên trạm y tế. Các trạm có nhu cầu có thể bố trí trang bị máy siêu âm, xét nghiệm, X-quang. Với các trạm y tế chưa có bác sĩ sẽ cử bác sĩ luân phiên về làm việc khoảng 2 - 3 ngày/tuần/trạm; điều chuyển đi và đến một số y sĩ, điều dưỡng, dược sĩ trung học theo yêu cầu của các trạm cùng với tăng cường đào tạo nâng cao trình độ cho viên chức tại trạm.

Bộ Y tế cũng cử cán bộ chuyên môn luân phiên từ bệnh viện tuyến Trung ương, bệnh viện tuyến cuối của thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh về hỗ trợ các trạm y tế xã, phường, thị trấn nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh giai đoạn 2018 - 2020 cho 4 tỉnh phía Bắc gồm huyện Bát Xát ( Lào Cai); huyện Trấn Yên ( Yên Bái); huyện Ba Vì, Đan Phượng, quận Hà Đông, Nam Từ Liêm (Hà Nội) và huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh). Bộ Y tế đề nghị Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo hiểm xã hội các tỉnh thành phố tính toán, giao thí điểm định suất cho số thẻ đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại các trạm y tế xã thí điểm; bảo đảm đủ thuốc.

Bộ trưởng Bộ y tế cho biết, dự kiến trong năm 2018 sẽ hoàn thành mô hình điểm tại 26 trạm y tế điểm. Đối với các trạm y tế chưa làm điểm, các tỉnh không có trạm y tế điểm, các tỉnh xây dựng lộ trình triển khai, phấn đấu trong 5 năm (2019 - 2023) xong về đầu tư, nhân lực và hoạt động của trạm y tế xã theo nguyên lý y học gia đình.

Tại Hội nghị đã diễn ra Lễ ký cam kết tăng cường chuyển giao kỹ thuật cho y tế cơ sở giữa bệnh viện trung ương, bệnh viện tuyến cuối với Sở Y tế và các Trung tâm Y tế quận huyện có xã điểm.

Theo thống kê cả nước hiện có 669 bệnh viện/Trung tâm Y tế huyện với 78.481 giường; 354 phòng khám đa khoa khu vực với 4.437 giường; 4 nhà hộ sinh với 85 giường, 11.083 trạm y tế xã với 49.544 giường; 100% số xã có trạm y tế, khoảng 60% đã đạt Tiêu chí Quốc gia về y tế xã; khoảng 87,5% trạm y tế xã có bác sĩ làm việc; 96% có nữ hộ sinh hoặc y sĩ sản nhi; 95% thôn bản, tổ dân phố có nhân viên y tế hoạt động. Ngoài ra còn có hàng chục nghìn phòng khám tư nhân, 240 phòng khám bác sĩ gia đình, tư nhân.../.