Tại các Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Đối tác nhất trí tiếp tục tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác thông qua thực hiện hiệu quả các chương trình hành động hiện có, gia tăng liên kết kinh tế và quan hệ thương mại đầu tư, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển cũng như hợp tác ứng phó hữu hiệu với các thách thức đang nổi lên. Các đối tác khẳng định coi trọng quan hệ hợp tác với ASEAN, cam kết tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng vào năm 2015 cũng như triển khai Tầm nhìn sau năm 2015, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong tăng cường cấu trúc hợp tác khu vực đóng góp cho mục tiêu chung về hòa bình, an ninh và phát triển.

Lãnh đạo các nước cũng dành thời gian trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông. Các nhà lãnh đạo nhấn mạnh hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không là lợi ích và mối quan tâm chung của các nước trong và ngoài khu vực; theo đó cần bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Chia sẻ về vấn đề trên, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị các bên liên quan cần nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; thực hiện đầy đủ và nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), nhất là thực hiện Điều 5 của DOC về kiềm chế, không có hành động làm phức tạp thêm, gia tăng căng thẳng hay thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ sự hợp tác và phát triển thịnh vượng chỉ diễn ra thuận lợi trong môi trường hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực trên cơ sở bảo đảm và củng cố được lòng tin chiến lược giữa các quốc gia, bao gồm cả lòng tin chiến lược trong bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở khu vực.

Thủ tướng hoan nghênh những tiến bộ đạt được trong tham vấn vừa qua giữa ASEAN và Trung Quốc, trong đó có việc cam kết sẽ đề ra các biện pháp cụ thể và cơ chế nhằm bảo đảm tuân thủ Tuyên bố DOC, nhất là Điều 5 của Tuyên bố; cũng như về việc sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), thống nhất xây dựng và triển khai ngay các biện pháp “thu hoạch sớm”, như lập đường dây nóng giữa hai bên nhằm thúc đẩy xây dựng lòng tin, ngăn ngừa sự cố, căng thẳng; đẩy mạnh thương lượng nhằm sớm đạt được COC.

* Tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Hoa Kỳ lần thứ hai, các nhà lãnh đạo tập trung kiểm điểm những tiến triển trong quan hệ đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ, đánh giá tích cực nhiều hoạt động hợp tác đang được triển khai hiệu quả trên các lĩnh vực hợp tác về chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ.

Hai bên đánh giá cao tiến triển tích cực và thực chất trong quan hệ hợp tác, tạo cơ sở hướng tới đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ. Hoa Kỳ khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN về xây dựng Cộng đồng, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển và nâng cao năng lực; khẳng định tiếp tục tập trung nguồn lực triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn 2011 - 2015. Hoa Kỳ cũng khẳng định chính sách gắn kết lâu dài với Đông Á và ASEAN; coi ASEAN là ưu tiên chiến lược và một trụ cột trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ ở khu vực; coi trọng các khuôn khổ đa phương khu vực như ARF, EAS, ADMM+, APEC, TPP…, ủng hộ xây dựng cấu trúc khu vực với ASEAN đóng vai trò trung tâm; nhấn mạnh sự phụ thuộc lẫn nhau giữa ASEAN và Mỹ, mong muốn hai bên phối hợp có trách nhiệm trong các cơ chế hợp tác khu vực, giải quyết hiệu quả các thách thức. Hoa Kỳ coi trọng hợp tác Hạ nguồn Mê Công trong khuôn khổ Sáng kiến Hạ nguồn Sông Mê Công (LMI).

ASEAN hoan nghênh chính sách của Hoa Kỳ tiếp tục gắn kết với châu Á - Thái Bình Dương nói chung và ASEAN nói riêng; đánh giá cao sự ủng hộ và hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho ASEAN trong nỗ lực xây dựng Cộng đồng và giữ vai trò chủ đạo ở khu vực. ASEAN mong muốn Mỹ tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng vào năm 2015, triển khai và dành ưu tiên cao cho tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, và đầu tư. Việt Nam đánh giá cao hợp tác giữa Hoa Kỳ và các nước Mê Công trong hợp tác Hạ nguồn Mê Công trong khuôn khổ LMI.

Về kinh tế, hai bên cam kết tăng cường đối thoại về thương mại và đầu tư, tăng cường thực hiện Sáng kiến Gắn kết kinh tế mở rộng (E3) và Thỏa thuận khung về thương mại và đầu tư (TIFA), là cơ sở tạo điều kiện thuận lợi cho ASEAN và Hoa Kỳ cùng các đối tác khác tiến hành đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Để đưa quan hệ ASEAN và Hoa Kỳ tiếp tục phát triển, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị tiếp tục triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động ASEAN - Hoa Kỳ giai đoạn 2011 - 2015, tập trung nguồn lực đẩy mạnh hợp tác toàn diện, ưu tiên hỗ trợ ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng vào năm 2015, gia tăng kết nối, phát triển nguồn nhân lực, giáo dục, giao lưu nhân dân và giải quyết các thách thức chung như an ninh năng lượng, quản lý nguồn nước bền vững, đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, bệnh dịch, chống tội phạm xuyên quốc gia; đồng thời, tiếp tục triển khai và dành ưu tiên cao cho tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư. Thủ tướng đề nghị hai bên tiếp tục triển khai hiệu quả Sáng kiến Gắn kết kinh tế mở rộng (E3) và Thỏa thuận khung về thương mại và đầu tư (TIFA), tăng cường tham vấn giữa các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, là cơ sở tạo điều kiện thuận lợi cho ASEAN và Hoa Kỳ cùng các đối tác khác tiến hành đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)...

Thủ tướng cũng đề nghị Hoa Kỳ tiếp tục dành quan tâm và ưu tiên cho thực hiện Kế hoạch Hành động LMI 2011 - 2015, gắn kết hợp tác LMI với các chương trình hợp tác về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển của ASEAN ở tiểu vùng Mê Công cũng như hỗ trợ các nước trong tiểu vùng nâng cao năng lực quản lý và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên và nguồn nước sông Mê Công.

Hội nghị cũng đã thông qua Tuyên bố chung ASEAN - Hoa Kỳ về hợp tác chống biến đổi khí hậu với mục đích tăng cường hợp tác hai bên bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, cũng như đóng góp tích cực vào các nỗ lực toàn cầu về chống biến đổi khí hậu.

* Tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 17, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã khẳng định lại cam kết tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo hai bên hài lòng ghi nhận những kết quả quan trọng đạt được trong triển khai Kế hoạch hành động 2011 -2015 triển khai quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc vì hòa bình và thịnh vượng, nhất là những thành tựu trên tất cả 11 lĩnh vực ưu tiên, bao gồm nông nghiệp, công nghệ thông tin và truyền thông, phát triển nguồn nhân lực, đầu tư, phát triển đồng lưu vực sông Mê Công, giao thông, năng lượng, văn hóa, du lịch, y tế công cộng và môi trường.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc hoan nghênh những tiến triển hợp tác và thảo luận thực chất về sáng kiến và đề xuất của Trung Quốc trong khuôn khổ 2+7, theo đó nhất trí làm sâu sắc hơn nữa hợp tác hiện có và mở rộng các lĩnh vực hợp tác trong khuôn khổ nói trên. Hai bên ghi nhận những bước phát triển kinh tế nhanh chóng trong năm qua và đề nghị tiếp tục chú trọng hơn nữa hợp tác trên các lĩnh vực trọng tâm, thực hiện hiệu quả các cam kết trong khuôn khổ Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA).

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao sự ủng hộ của Trung Quốc đối với vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình và các diễn đàn do ASEAN sáng lập.

Để đưa quan hệ hai bên tiếp tục phát triển vững chắc, Thủ tướng đề nghị tiếp tục nỗ lực phát triển quan hệ hợp tác, đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc trên tất cả các lĩnh vực, nhất là đẩy mạnh các chương trình hợp tác trong khuôn khổ Kế hoạch hành động 2011 - 2015, đẩy mạnh các nỗ lực nhằm tạo môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác ở khu vực. Đồng thời, tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, nhất là việc đàm phán nâng cấp các Hiệp định trong khuôn khổ Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) để đạt mục tiêu 500 tỷ USD kim ngạch thương mại hai chiều vào năm 2015,…

Bên cạnh đó, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đề nghị Trung Quốc cần tiếp tục ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong các diễn đàn ASEAN sáng lập, cũng như vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình; cùng xử lý và ứng phó với những thách thức toàn cầu.

* Tại Hội nghị cấp cao ASEAN+3 lần thứ 17, lãnh đạo các nước ASEAN và ba nước Đối tác Đông Bắc Á (Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc) hoan nghênh và đánh giá cao hiệu quả hợp tác ASEAN+3 thời gian qua và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường và mở rộng hơn nữa quan hệ đối tác ASEAN+3 vì hòa bỉnh, thịnh vượng ở khu vực, hướng tới mục tiêu xây dựng một cộng đồng Đông Á trong tương lai, trong đó ASEAN đóng vai trò trung tâm của cấu trúc khu vực. Để đạt được mục tiêu đó, các nước nhấn mạnh mục tiêu trước mắt là thực hiện hiệu quả Kế hoạch công tác ASEAN+3 giai đoạn 2013 - 2017 và đẩy mạnh nghiên cứu triển khai các khuyến nghị của Nhóm tầm nhìn Đông Á II (EAVG-II) trên các lĩnh vực của hợp tác chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội.

Các nhà lãnh đạo các nước ASEAN+3 tái khẳng định cam kết ứng phó với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống đang nổi lên và nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy tuân thủ các giá trị và chuẩn mực chung, các nguyên tắc luật pháp. Lãnh đạo các nước ASEAN+3 nhất trí tiếp tục đẩy mạnh ưu tiên thực hiện các chương trình hợp tác đã thỏa thuận, nhất là trong các lĩnh vực kinh tế -thương mại, đầu tư và tài chính, duy trì đà phát triển kinh tế ngày một tăng trong khu vực; đồng thời, thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hướng tới sớm hoàn tất đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện (RCEP), tăng cường hợp kinh tế vĩ mô, bảo đảm cân bằng giữa an ninh năng lượng với phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường; bảo đảm an ninh lương thực, ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, dịch bệnh;…

Để đưa hợp tác ASEAN+3 đi vào chiều sâu, thực chất hơn, đặt nền tảng vật chất cho cộng đồng ở Đông Á trong tương lai, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề xuất các bên cần tập trung nguồn lực tiếp tục triển khai Kế hoạch công tác hợp tác ASEAN+3 sửa đổi giai đoạn 2013 - 2017, đóng góp đầy đủ cho Quỹ hợp tác ASEAN+3 để hỗ trợ triển khai hiệu quả hơn các dự án hợp tác… Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đề nghị tiếp tục tăng cường hợp tác ổn định tài chính vĩ mô thông qua triển khai hiệu quả Thỏa thuận đa phương hóa Sáng kiến Chiềng Mai, mở rộng Sáng kiến Thị trường trái phiếu châu Á và Quỹ đầu tư bảo đảm tín dụng;...

* Chiều cùng ngày, các nhà lãnh đạo ASEAN đã có cuộc gặp với Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN (ABAC) nhằm đối thoại và trao đổi về các biện pháp nâng cao đóng góp của ABAC trong việc giúp ASEAN hoạch định chính sách, thúc đẩy xây dựng Cộng đồng ASEAN và liên kết khu vực./.