Nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của cải cách hành chính đối với sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước, trong đó có việc giải quyết các thủ tục hành chính cho tổ chức, doanh nghiệp và công dân nói riêng, năm 2006, Ban Thường vụ Thành ủy, Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng đã ra Nghị quyết chuyên đề về đẩy mạnh cải cách hành chính giai đoạn 2006- 2010. Thành phố chọn chủ đề tư tưởng chỉ đạo năm 2006: "Năm cải cách hành chính", năm 2007: "Đẩy mạnh cải cách hành chính" và ban hành các chương trình, kế hoạch cụ thể từng năm để tổ chức thực hiện.

Trong những năm qua, công tác chỉ đạo điều hành, hiệu lực, hiệu quả quản lý bộ máy nhà nước của Hải Phòng có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Kinh tế tăng trưởng liên tục hằng năm, gấp 1,5 lần bình quân chung của cả nước; các vấn đề xã hội được quan tâm, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng nâng cao; quốc phòng, an ninh được giữ vững.

Công tác cải cách hành chính đạt được những kết quả bước đầu quan trọng, tuy nhiên vẫn còn tồn tại không ít yếu kém. Nhiều thủ tục hành chính chậm trễ, phiền hà, thiếu minh bạch, công khai; một bộ phận cán bộ, công chức còn nhũng nhiễu, gây phiền hà, thậm chí tiêu cực, chưa coi việc phục vụ nhân dân là trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước. Công tác chỉ đạo, điều hành, giám sát, đôn đốc của người đứng đầu ở một số sở, ngành, ủy ban nhân dân các cấp thiếu kiên quyết, chưa thực hiện quyết liệt. Trang thiết bị, cơ sở vật chất, kỹ thuật của bộ phận "một cửa" còn gặp khó khăn.

Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và hội nhập kinh tế ngày càng sâu, thành phố chọn 2 nhiệm vụ trọng tâm thực hiện cải cách hành chính để tập trung chỉ đạo, đó là: Tạo sự chuyển biến rõ nét trong cải cách các thủ tục hành chính và nâng cao tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ công chức, làm khâu đột phá trong cải cách hành chính.

1. Tạo bước chuyển biến trong cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng bộ phận "một cửa"

Thực hiện thí điểm mô hình "một cửa" mẫu, hiện đại, độc lập, chuyên trách

Năm 2006, Ủy ban Nhân dân thành phố giao Ủy ban Nhân dân các quận Hồng Bàng, Ngô Quyền thực hiện thí điểm mô hình "một cửa" mẫu, hiện đại với gần 20 công việc, trong đó có 60% thực hiện độc lập, chuyên trách. Tại "một cửa" mẫu, hiện đại, các tổ chức và công dân được phục vụ tốt hơn; được biết, tự kiểm tra, giám sát công việc, thái độ làm việc của cán bộ, công chức, qua đó tạo sự chuyển biến tích cực trong thực hiện văn minh, văn hóa công sở.

Tại đây, các thủ tục hành chính được rà soát lại bảo đảm đơn giản, thuận tiện, công khai, minh bạch theo sự phân cấp của thành phố. Quy trình giải quyết công việc được "liên thông" giữa công chức tại bộ phận "một cửa" với các phòng chuyên môn liên quan và các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành (Chi cục thuế, Kho bạc nhà nước, Công an quận...). Cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn khá được lựa chọn, bố trí làm việc tại đây và thường xuyên được đào tạo về cải cách hành chính, có thể làm chủ mạng thông tin, các quy trình xử lý công việc với tinh thần, thái độ phục vụ tốt khi giao tiếp với tổ chức, công dân. Bộ phận "một cửa" mẫu, hiện đại cũng được thành phố và các địa phương đầu tư kinh phí để áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2000; trang bị các thiết bị hiện đại (máy đếm số xếp hàng tự động, máy tra cứu hướng dẫn thủ tục hồ sơ, máy xử lý mã vạch tự động kiểm tra kết quả, hệ thống máy tính nối mạng và ứng dụng các phần mềm tác nghiệp có tính năng ưu việt, hệ thống ca-mê-ra theo dõi tự động...). Về kinh phí, thành phố thống nhất hỗ trợ 500 triệu đồng đối với một đơn vị cấp quận; phần còn lại, đơn vị phải tự lo với tổng kinh phí thực hiện khoảng từ 1,2 đến 1,5 tỉ đồng.

Những thay đổi trên đã khắc phục được tình trạng "văn thư cải tiến" của bộ phận "một cửa" trước đây. Kết quả cho thấy, thời gian giải quyết hồ sơ giảm từ 1/3 đến 1/2 thời gian theo quy định, số lượng hồ sơ tiếp nhận và được giải quyết tăng lên gấp 2 - 3 lần, hồ sơ giải quyết trước và đúng thời hạn chiếm tỷ lệ 93,3%; số lượng khách hàng tham gia giao dịch hành chính tăng bình quân từ 15 - 20%/tháng. Đặc biệt, đối với hai lĩnh vực nhạy cảm là cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp giấy phép xây dựng tăng cao so với những năm trước. Các phòng, ban chuyên môn được sắp xếp, bố trí lại hợp lý hơn; tinh thần trách nhiệm, chất lượng giải quyết công việc của cán bộ, công chức, nâng lên; chỉ đạo điều hành của lãnh đạo cơ quan sâu sát và kịp thời; khắc phục tình trạng nhân dân ngại tiếp xúc với cơ quan công quyền. Mô hình "một cửa" mẫu, hiện đại có phần độc lập, chuyên trách của quận Ngô Quyền, Hồng Bàng được nhân dân, tổ chức và các doanh nghiệp đồng tình ủng hộ, Bộ Nội vụ đánh giá cao. Trên 40 tỉnh, thành phố trong cả nước đã đến học tập, rút kinh nghiệm để về triển khai, thực hiện tại địa phương mình.

Thực hiện cơ chế "một cửa" liên thông

Để nâng cao chất lượng tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả đăng ký kinh doanh, ủy ban nhân dân thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư triển khai thực hiện cơ chế "một cửa" liên thông đối với công việc cấp Giấy phép đăng ký kinh doanh, dấu và mã số thuế. Bộ phận này được bố trí địa điểm rộng rãi, trang thiết bị, công nghệ thông tin hiện đại (Viện Quản lý kinh tế Trung ương đánh giá là hiện đại nhất cả nước). Kết quả, thời gian giải quyết thủ tục hành chính được rút ngắn từ 30 ngày xuống 15 ngày, số giấy đăng ký kinh doanh được cấp tăng gần 52% so với cùng kỳ năm 2006.

Tại bộ phận "một cửa" liên thông, các thủ tục hành chính được rà soát, bảo đảm đơn giản, thuận tiện, công khai, minh bạch; nếu việc giải quyết các thủ tục hành chính của 3 cơ quan (Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thuế, Công an) trước đây tách rời, nay được phối kết hợp, thực hiện "gối đầu" nên thời gian rút ngắn rõ rệt; trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức và hiệu quả quản lý của 3 cơ quan trên cũng nâng lên. Mặt khác, thành phố triển khai mô hình bộ phận tiếp nhận và trả kết quả theo cơ chế "một cửa" có phần độc lập, chuyên trách ở 10 sở, 8 ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã khác. Một số công việc trước đây được giao cho các phòng chuyên môn, nay sắp xếp lại và giao cho bộ phận "một cửa" đề xuất, xử lý ngay tại chỗ; bộ phận này được tham gia giám sát về thời gian, chất lượng giải quyết công việc của các phòng liên quan.

2. Nâng cao tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ và trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức

Việc quản lý đội ngũ cán bộ, công chức của thành phố Hải Phòng được xem là nhiệm vụ trọng tâm, là nhân tố quyết định thành công của tiến trình cải cách hành chính, thực hiện "một cửa" mẫu, hiện đại và "một cửa" liên thông. Đã có sự phân định khá rõ về trách nhiệm, quyền hạn quản lý, bổ nhiệm, sử dụng, kỷ luật, khen thưởng cán bộ, công chức, viên chức; người đứng đầu các cơ quan hành chính, thủ trưởng các đơn vị sự nghiệp dịch vụ công tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tuyển dụng cán bộ; quy định thống nhất về tuyển dụng, sử dụng, đào tạo công chức, viên chức, tuyển dụng công chức cơ sở (cấp phường, xã).

Năm 2006, thành phố mở 116 lớp đào tạo, bồi dưỡng cho hơn 18 nghìn cán bộ, công chức về cải cách hành chính, hội nhập kinh tế quốc tế, tin học, kỹ năng nghiệp vụ hành chính..., với tổng số kinh phí gần 2 nghìn tỉ đồng (đối tượng chủ yếu là cán bộ, công chức phường, xã, thị trấn, cán bộ, công chức làm việc tại "bộ phận tiếp nhận và trả kết quả" theo cơ chế "một cửa"). Năm 2007, con số trên là gần 3 tỉ đồng, đào tạo cho 10 nghìn cán bộ, công chức làm việc tại các sở, ngành, ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã, xã, phường, thị trấn. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức tiếp tục được nâng cao một bước, trên cơ sở khảo sát, đánh giá tình hình và nhu cầu ở từng khu vực để đưa ra các phương thức đào tạo cho phù hợp.

Để tăng cường tính minh bạch của công việc, bảo đảm ngăn chặn tiêu cực từ đội ngũ cán bộ, công chức, thành phố ban hành Quyết định số 3203/QĐ-UB về thực hiện một số biện pháp nhằm ngăn chặn, tiến tới chấm dứt tệ gây phiền hà, sách nhiễu, tiêu cực của cán bộ, công chức cơ quan hành chính nhà nước và bước đầu đã tạo được sự chuyển biến tích cực. Hiện nay, 25/26 sở, ngành, 14/14 ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã thực hiện việc cán bộ, công chức ký cam kết thực hiện tốt nhiệm vụ, phòng, chống tiêu cực, phiền hà, sách nhiễu. Năm 2006, Sở Nội vụ phối hợp với Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố tổ chức lấy phiếu thăm dò dư luận đánh giá cán bộ, công chức và cơ quan hành chính nhà nước (khảo sát Sở Tài nguyên và Môi trường, ủy ban nhân dân quận Kiến An, Ủy ban Nhân dân phường Trần Thành Ngọ thuộc quận Kiến An), trong 700 phiếu thăm dò, gần 70% số người dân hài lòng về sự phục vụ của cán bộ công chức các cơ quan nói trên; năm 2007, Sở phối hợp với Chi cục Thống kê lấy phiếu đánh giá sâu hơn đối với 10 cơ quan.

3. Một số kinh nghiệm bước đầu trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức

Từ kết quả bước đầu trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Hải Phòng có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm:

Một là, tạo sự chuyển biến căn bản trong nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, trước hết là người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước các cấp, các cấp ủy. Người đứng đầu các cơ quan, đơn vị phải đích thân, chỉ đạo công tác cải cách hành chính.

Hai là, tăng cường phân cấp và ủy quyền cho các sở, ngành, ủy ban nhân dân các cấp, trên cơ sở quy định rõ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy để tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính và cơ chế "một cửa" ở các cơ quan, đơn vị này.

Ba là, thường xuyên kiểm tra, thanh tra, giám sát, đánh giá về thực hiện cải cách hành chính; rà soát và kiên quyết xóa bỏ các thủ tục hành chính rườm rà, xử lý việc không đúng thẩm quyền; đơn giản, công khai, minh bạch hóa các thủ tục hành chính.

Bốn là, chủ động lựa chọn, bố trí cán bộ, công chức có đủ trình độ, năng lực chuyên môn và thái độ phục vụ tốt ở bộ phận "một cửa"; đào tạo, đào tạo lại chuyên sâu cho cán bộ, công chức về cải cách hành chính và thực hiện cơ chế "một cửa".

Năm là, đầu tư kinh phí thích đáng cho công tác cải cách hành chính (3 năm 2005- 2007, thành phố chi hơn 15 tỉ đồng cho công tác này). Riêng các quận Ngô Quyền và Hồng Bàng, mỗi quận chi gần 1,2 tỉ đồng để cải tạo nhà cửa, trang bị máy móc, thiết bị, đào tạo cán bộ, công chức cho bộ phận "một cửa". áp dụng đồng bộ công nghệ thông tin, hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2000 vào hoạt động của bộ phận "một cửa" nói riêng và hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước nói chung.

Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, năm 2007 và những năm tiếp theo, thành phố tiến hành sơ kết, nghiên cứu, tiếp tục hoàn thiện, mở rộng thực hiện mô hình "một cửa" mẫu, hiện đại và "một cửa" liên thông có phần độc lập, chuyên trách ở tất cả các cơ quan hành chính nhà nước có thủ tục hành chính liên quan đến các tổ chức, doanh nghiệp và công dân. Chúng tôi tin tưởng rằng, với sự nỗ lực của các cấp, các ngành, sự ủng hộ, giám sát của nhân dân, công tác cải cách hành chính của thành phố Hải Phòng sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành tựu hơn nữa, từng bước xây dựng nền hành chính chính quy, hiện đại, công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu phát triển của thành phố trong thời kỳ mới.