Iran đã bắt đầu làm giàu urani 20% tại nhà máy Fordo

Sự tồn tại của nhà máy Fordo ở gần thành phố Qom phía Bắc Iran chỉ được biết đến sau khi các cơ quan tình báo phương Tây phát hiện hồi tháng 9-2009. Tehran khẳng định dự án này được bắt đầu từ năm 2007 nhưng IAEA lại cho rằng, thời gian khởi điểm phải là 2006. Nhà máy Fordo đã thu hút rất nhiều chú ý cũng như ngờ vực của phương Tây vì nó nằm dưới lòng đất, được gia cố kỹ lưỡng và có lực lượng vũ trang canh gác nên dù có đột kích bằng không quân cũng rất khó khăn. Hôm qua, phát ngôn viên của IAEA Gill Tudor đã phát biểu rằng, IAEA “khẳng định Iran đã bắt đầu tăng mức làm giàu urani lên đến 20%”.

Trong phản ứng mới nhất, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Victoria Nuland cho rằng, việc Iran làm giàu urani tới 20% là vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Vì vậy, Mỹ một lần nữa kêu gọi Iran ngừng các hoạt động làm giàu hạt nhân, hợp tác đầy đủ với IAEA và tuân thủ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an cũng như của IAEA. Pháp cũng lên án hành động làm giàu urani của Iran, coi đây là sự vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế. Bộ Ngoại giao Pháp tuyên bố việc Iran làm giàu urani 20% “đã buộc nước này không còn lựa chọn nào khác ngoài việc củng cố các sắc lệnh trừng phạt quốc tế và cùng các đối tác châu Âu cũng như tất cả các nước khác trên thế giới thông qua những biện pháp khắc nghiệt và nghiêm ngặt chưa từng thấy”. Ngoại trưởng Anh William Hague bày tỏ thất vọng về quyết định khởi động chương trình làm giàu urani của Iran và cho rằng, hành động trên của Iran như một “hành động khiêu khích càng làm suy suyển khẳng định của Iran là chương trình hạt nhân của họ hoàn toàn vì mục đích dân sự”. Ông W.Hague kêu gọi Tehran dừng các hoạt động này.

Về phần mình, Iran đã chính thức xác nhận việc nước này bắt đầu làm giàu urani tại một cơ sở ngầm dưới lòng đất ở cơ sở hạt nhân Fordo, đồng thời khẳng định toàn bộ nguyên liệu nguyên tử tại cơ sở này đều nằm dưới sự giám sát của IAEA. Phát biểu tại trụ sở IAEA ở thủ đô Vienna (Áo), đại diện của Iran, ông Ali Asghar Soltanieh cho biết cơ sở hạt nhân Fordo được xây dựng gần thành phố Qom linh thiêng của người Hồi giáo dòng Shiite và là nơi đang diễn ra các hoạt động làm giàu urani ở cấp độ 20%. Tuy nhiên, Iran vẫn khẳng định, urani được làm giàu là cần thiết trong quá trình sản xuất chất đồng vị để điều trị các bệnh ung thư. Tuy nhiên theo các nhà phân tích, làm giàu urani tới mức 20% là một bước quan trọng để tiến đến làm giàu urani phục vụ sản xuất vũ khí hạt nhân. Cũng trong hôm 9-1 vừa qua, lãnh tụ tối cao của Iran Ayatollah Ali Khamenei khẳng định, Iran sẽ không nhún mình trước áp lực của phương Tây. Trong khi đó, Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad - người hiện đang có chuyến công du tới Venezuela - lại nhận được hậu thuẫn mạnh mẽ từ Tổng thống Hugo Chavez. Hai nhà lãnh đạo của Iran và Venezuela còn có những lời bông đùa về cáo buộc của phương Tây cho rằng, Iran đang chế tạo một quả bom nguyên tử.

Căng thẳng giữa Iran và phương Tây ngày càng gia tăng kể từ khi Mỹ áp dụng lệnh trừng phạt mới đối với Ngân hàng Trung ương Iran và Liên minh châu Âu tuyên bố sẽ cấm nhập khẩu dầu mỏ của Iran. Dự kiến sắc lệnh trên sẽ chính thức được thông qua tại Hội nghị các bộ trưởng ngoại giao của Khối diễn ra vào cuối tháng này. Iran đe dọa sẽ đóng cửa eo biển Hormuz - con đường huyết mạch từ Vịnh Guff mà 20% nguồn cung cấp dầu mỏ phải trung chuyển qua đó - trong trường hợp xảy ra chiến tranh với phương Tây.

Chủ nhật tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta đã cảnh báo động thái trên của Iran như giọt nước làm tràn ly và phía Mỹ sẽ có hành động để mở lại eo biển này. Căng thẳng nối tiếp căng thẳng khi Tòa án Iran hôm 9-1 đã kết án tử hình một người đàn ông vì tội làm gián điệp cho Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA). Trong một chương trình trên truyền hình quốc gia Iran ngày 18-12-2011, Amir Mirzai Hekmati, 28 tuổi, người Mỹ gốc Iran, vốn là cựu sĩ quan hải quân Mỹ, bị buộc tội đã có âm mưu xâm nhập vào Cơ quan tình báo của Iran.

Theo Hãng thông tấn Fars của Iran, A.Hekmati đã bị tuyên án tử hình vì hợp tác với “kẻ thù” của Iran, vì đã gia nhập CIA và tìm cách chứng minh Iran có dính líu đến chủ nghĩa khủng bố. Các quan chức Iran cho biết, với tư cách cựu sĩ quan hải quân, A.Hekmati đã được đào tạo tại các căn cứ quân sự của Mỹ ở Afghanistan và Iraq trước khi được gửi đến Iran làm gián điệp. Tuy nhiên các đặc vụ Iran tại căn cứ không quân Bagram ở Afghanistan đã phanh phui vỏ bọc của A.Hekmati thậm chí trước khi anh này nhập cảnh vào nước Hồi giáo này.

Trong phiên xét xử sơ thẩm hồi tháng 12 năm ngoái, Hãng thông tấn Fars cho biết, A.Hekmati đã thừa nhận có liên quan đến CIA nhưng không có ý định làm phương hại đến Iran. A.Hekmati nói rằng, mình đã bị CIA lừa gạt và dù được sắp xếp để xâm nhập vào hệ thống tình báo của Iran rồi hành động như một nguồn tin mới cho CIA nhưng anh này hoàn toàn không có ý định phá hoại Iran.

Phát ngôn viên của Văn phòng Tổng thống Mỹ Victoria Nuland phát biểu rằng, Mỹ đang bàn bạc với các đối tác để tìm cách khẳng định các báo cáo về bản án dành cho A.Hekmati là thật hay giả. Gia đình của Amir Mirzai Hekmati, hiện đang sống tại bang Arizona (Mỹ) cho biết, các cáo buộc chống lại con trai mình là hoàn toàn bịa đặt và rằng: A.Hekmati đến Iran chỉ nhằm mục đích thăm bà của mình. Vào thời điểm đến Iran rồi bị bắt giữ tại đây, Amir Mirzai Hekmati đang làm nhà thầu cho một công ty phục vụ hải quân ở Qatar. Hiện A.Hekmati vẫn có 20 ngày để kháng án./.