Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Phạm Bình Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao nêu rõ, từ Hội nghị Ngoại giao lần thứ 26 (tháng 12-2008) đến nay, tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến rất phức tạp, khủng hoảng kinh tế - tài chính thế giới kéo dài, những điểm “nóng” trên thế giới, những biến động chính trị tại Bắc Phi - Trung Đông... đã và đang tác động nhiều chiều đối với hoạt động đối ngoại và môi trường bên ngoài của các quốc gia khu vực, trong đó có Việt Nam. Hội nghị Ngoại giao lần thứ 27 sẽ tập trung thảo luận tình hình quốc tế và khu vực, dự báo về xu thế phát triển trong những năm tới; kiểm điểm công tác đối ngoại, việc triển khai các trụ cột ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa và công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài trong thời gian qua, rút ra các bài học kinh nghiệm thành công và hạn chế; thảo luận các biện pháp xây dựng ngành ngoại giao, xây dựng bộ máy, đội ngũ cán bộ ngoại giao chính quy, hiện đại, chuyên nghiệp, ngang tầm khu vực và từng bước vươn lên tiếp cận trình độ thế giới, đáp ứng được những nhiệm vụ ngày càng phức tạp đang được đặt ra. Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết, phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, đề cao hiệu quả, một nét mới của Hội nghị Ngoại giao lần này là Bộ Ngoại giao và Bộ Công Thương phối hợp tổ chức phiên họp chung của Hội nghị Ngoại giao 27 và Hội nghị Tham tán Thương mại với sự tham gia của các trưởng cơ quan đại diện ngoại giao và Tham tán Thương mại Việt Nam ở nước ngoài, đại diện các bộ, ngành kinh tế, để thảo luận các biện pháp thúc đẩy hội nhập quốc tế và những nhiệm vụ kinh tế đối ngoại trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 16 cũng được tổ chức. Trên tinh thần đó, Hội nghị Ngoại giao 27 sẽ phát huy trí tuệ tập thể, sức mạnh tổng hợp của toàn ngành, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các bộ, ban, ngành, địa phương, đề ra phương hướng, biện pháp cụ thể nhằm triển khai đồng bộ, toàn diện các hoạt động đối ngoại, thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh Hội nghị Ngoại giao lần này tuy là họp định kỳ nhưng có ý nghĩa rất quan trọng, bởi, thứ nhất, sau tròn 20 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Cương lĩnh năm 1991); 25 năm thực hiện công cuộc đổi mới (1986-2011), đất nước ta đạt được những thành tựu quan trọng cả về đối nội và đối ngoại, chúng ta có đủ độ lùi thời gian và ở tầm nhìn mới, tư duy mới để đánh giá những thành tựu, hạn chế trong thời gian qua, đặc biệt là những kinh nghiệm trong việc thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng. Thứ hai, đây là hội nghị ngoại giao đầu tiên được tổ chức sau Đại hội XI của Đảng - Đại hội được đánh giá là trọng đại, có ý nghĩa lịch sử vì không chỉ đề ra mục tiêu, nhiệm vụ cho nhiệm kỳ 5 năm 2011 - 2015, mà còn thông qua Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 và Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011); thứ ba, như các văn kiện của Đại hội XI đều khẳng định, trong thời gian tới, hòa bình, hợp tác và phát triển tiếp tục là xu thế chung, nhưng tình hình thế giới có những diễn biến phức tạp, khó lường, có những biến động lớn... vì thế, có rất nhiều vấn đề mới cần được nghiên cứu, thảo luận, đánh giá sâu sát, để tìm ra nguyên nhân, sự tác động đến nước ta, từ đó tranh thủ nắm bắt cơ hội, tránh tối đa những tác động tiêu cực.

Tổng Bí thư đề nghị, với trí tuệ tập thể của toàn thể đội ngũ cán bộ ngành ngoại giao, trong đó có những cán bộ đang hoạt động tại nhiều địa bàn và tổ chức quốc tế, Hội nghị cần trao đổi sâu sắc về tình hình; phân tích thấu đáo nguyên nhân và dự báo tác động những diễn biến mới của thế giới đối với nước ta; từ đó đề xuất những chủ trương thích hợp để tận dụng những cơ hội mới, ứng phó hữu hiệu với những thách thức mới, nhằm thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại của Đảng.

Nhìn lại toàn bộ những hoạt động đối ngoại sôi động của nước ta trong thời gian qua, từ những thành tựu và những mặt chưa làm được, Tổng Bí thư yêu cầu cần quan tâm nghiên cứu, tổng kết các bài học rút ra, như đặt lên hàng đầu lợi ích quốc gia, dân tộc với mục tiêu chiến lược là giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ chính trị - xã hội xã hội chủ nghĩa trong sự kết hợp chặt chẽ với nhiệm vụ tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi nhất cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội nhằm thực hiện mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh"; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, trong đó sức mạnh dân tộc thể hiện ở sức mạnh tổng hợp cả về vật chất lẫn tinh thần; giữ vững độc lập tự chủ đi đôi với hội nhập quốc tế; kiên định về nguyên tắc, cơ động, linh hoạt về sách lược, "dĩ bất biến ứng vạn biến"; gắn kết chặt chẽ giữa thế và lực; triển khai hoạt động ngoại giao một cách toàn diện và có sự phối hợp chặt chẽ của tất cả các "binh chủng" dưới sự lãnh đạo trực tiếp, thống nhất của Đảng và sự quản lý tập trung của Nhà nước.

Khẳng định nguyên tắc và phương châm của hoạt động đối ngoại là đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết; kiên định lập trường giai cấp, tuyệt đối trung thành với lợi ích của dân tộc; chủ động tiến công, giữ vững nguyên tắc, linh hoạt khôn khéo về sách lược, nắm vững hai mặt hợp tác và đấu tranh; tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định, có lợi nhất cho đất nước; tạo vị thế vững chắc và sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu một số nhiệm vụ chủ yếu mà ngành ngoại giao cần tập trung triển khai trong thời gian tới:

Một là, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác nghiên cứu cơ bản và dự báo chiến lược, vừa mang tính tổng thể vừa có chiều sâu hơn, nhất là những diễn biến mới gần đây; chỉ ra những nguyên nhân nảy sinh; dự báo chiều hướng phát triển; phân tích tác động tới quan hệ quốc tế cũng như nước ta, từ đó đề xuất với Đảng và Nhà nước những chủ trương, quyết sách thích hợp, nhằm tận dụng những cơ hội, ứng phó với những khó khăn, thách thức mới.

Hai là, cần cụ thể hóa chủ trương mới mà Đại hội XI đã nêu ra là hội nhập quốc tế nói chung chứ không chỉ là hội nhập kinh tế, từng bước đưa các quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu bền vững.

Ba là, đi đôi với đề án tổng thể về hội nhập quốc tế, cần đề xuất biện pháp để phát huy vai trò của nước ta như một thành viên tích cực, chủ động của các thể chế khu vực và toàn cầu.  

Bốn là, cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan triển khai chủ trương nêu trong văn kiện Đại hội XI của Đảng là chủ động, tăng cường hợp tác quốc tế về quốc phòng, an ninh, cũng như tham gia vào một lĩnh vực mới đang nổi lên là hợp tác quốc tế để đối phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, bảo vệ và điều tiết các nguồn nước... là những lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của nước ta.

Năm là, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, tìm kiếm phương cách thích hợp, góp phần trực tiếp vào việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong ngắn hạn là kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội; trong trung và dài hạn là tiến hành tái cấu trúc nền kinh tế và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Sáu là, góp phần đắc lực vào việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, kể cả trên biển, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên và hết sức quan trọng.

Bẩy là, tích cực, chủ động phối hợp với các bộ, ban, ngành và địa phương liên quan tiếp tục thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị (khóa IX) về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài. Quan tâm đầy đủ hơn công tác bảo hộ công dân Việt Nam ở các nước trong bối cảnh số lượng ngày càng đông, địa bàn ngày càng rộng, vấn đề phức tạp nảy sinh ngày càng nhiều.

Tám là, cùng với các ngành hữu quan làm tốt hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại, góp phần nâng cao giá trị Việt Nam trong con mắt bạn bè và nhân dân thế giới.

Chín là, xây dựng ngành ngoại giao, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại có đủ bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức ngang tầm với yêu cầu và nhiệm vụ mới.

Tổng Bí thư tin tưởng rằng, những vấn đề được thảo luận, quán triệt và đặc biệt những kiến nghị của Hội nghị lần này, sẽ là những đóng góp thiết thực, góp phần cụ thể hóa đường lối đối ngoại của Đảng ta, nhằm đưa sự nghiệp đổi mới của nhân dân ta giành được những thành tựu to lớn hơn nữa.

Tại phiên khai mạc, lãnh đạo các ban, bộ, ngành đã phát biểu, đánh giá cao những thành tựu đối ngoại trong những năm qua và sự phối hợp chặt chẽ của Bộ Ngoại giao với các ban, bộ, ngành, các địa phương trong việc triển khai các hoạt động đối ngoại trên tất cả các kênh ngoại giao Đảng, Nhà nước và ngoại giao nhân dân; đồng thời kiến nghị các biện pháp nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại trong thời gian tới.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cảm ơn sự quan tâm sâu sắc và chỉ đạo sát sao của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và sự phối hợp chặt chẽ của các ban, bộ, ngành, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Quán triệt các ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Hội nghị ngoại giao 27 sẽ tập trung thảo luận, xây dựng chương trình hành động cụ thể cho toàn ngành ngoại giao trong thời gian tới, quyết tâm thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân đã tin cậy giao phó, góp phần đắc lực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc .

*** Hội nghị sẽ tiếp tục làm việc đến ngày 19-12-2011, với các phiên họp, thảo luận theo các chủ đề ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa, thông tin tuyên truyền đối ngoại, công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài và bảo hộ công dân./.