Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại. Đi theo con đường của Cách mạng Tháng Mười, lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động cách mạng của mình, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân ta làm nên những kỳ tích vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và trong công cuộc đổi mới đất nước. Với đạo lý "uống nước nhớ nguồn", chúng ta mãi mãi biết ơn Cách mạng Tháng Mười, biết ơn V.I. Lê-nin và nhân dân các dân tộc Xô-viết, vững tin rằng, ngọn đèn soi sáng của Cách mạng Tháng Mười đời đời bất diệt.

Ngày 7-11-2007, với niềm tin tưởng vững chắc vào triển vọng phát triển mạnh mẽ ở tương lai và tiền đồ của cách mạng, cùng với loài người tiến bộ, các tầng lớp nhân dân ta hân hoan Kỷ niệm 90 năm cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga vĩ đại.

Cách đây 90 năm vào ngày lịch sử này, tại thành phố Pê-trô-grát của nước Nga, trong khí thế cách mạng của quần chúng ào ạt dâng lên như sóng trào bão dậy, những khẩu đại pháo từ chiếc tuần dương hạm Rạng Đông trên sông Nê-va đã nã đạn vào Cung điện Mùa Đông, phá tan dinh lũy cuối cùng của Chính phủ lâm thời tư sản, mở được một cửa đột phá vào thành trì chủ nghĩa đế quốc, báo hiệu sự toàn thắng của cuộc khởi nghĩa vũ trang giành "toàn bộ chính quyền về tay Xô-viết". Lần đầu tiên trong lịch sử, Nhà nước Xô-viết do Lê-nin - người thầy vĩ đại của giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức - đứng đầu, đã ra đời trong "mười ngày rung chuyển thế giới".

Với chiến công bất diệt của Cách mạng Tháng Mười, lịch sử xã hội loài người đã được mở đầu bằng một thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Kể từ ngày ấy, học thuyết Mác không còn là "một bóng ma ám ảnh châu Âu". Nó đã trở thành hiện thực sinh động trên một lãnh thổ bao la chiếm 16% diện tích đất đai thế giới, biến thành lẽ sống, ước vọng và niềm tin của hàng nghìn triệu người khát khao độc lập dân tộc, hòa bình và chủ nghĩa xã hội.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười là một hiện tượng quốc tế vĩ đại. Đó không phải chỉ là thắng lợi riêng của nhân dân Nga, mà còn là thắng lợi chung của giai cấp công nhân và nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới.

Bằng cuộc Cách mạng Tháng Mười và sự thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô-viết, một căn cứ địa cách mạng rộng lớn của các dân tộc bị áp bức đã được thiết lập, mở đường và tạo điều kiện thuận lợi cho hàng loạt cuộc cách mạng khác lần lượt nổ ra. Chúng ta đã thấy, những năm tiếp nối sau Cách mạng Tháng Mười, một cao trào cách mạng đã bùng lên ở các nước phương Đông và phương Tây, giáng những đòn tiến công mãnh liệt vào dinh lũy và hậu phương của chủ nghĩa đế quốc. ở vùng biên giới phía Tây nước Nga và tại khu vực Đông - Âu, nhân dân nhiều nước đã nổi dậy lập chính quyền Xô-viết và dấy lên làn sóng đấu tranh dân chủ mạnh mẽ. ở phương Đông đang thức tỉnh, các chính đảng tiên phong của giai cấp công nhân lần lượt ra đời và bước lên vũ đài chính trị tại In-đô-nê-xi-a (1920), Trung Quốc (1921), Nhật Bản (1922), Việt Nam (1930), v.v...

Hai mươi tám năm sau Cách mạng Tháng Mười, với chiến công oanh liệt của Hồng quân Liên Xô tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Đức - Ý - Nhật trong chiến tranh thế giới thứ hai, đã đánh dấu một thời kỳ mới của cách mạng thế giới. Một loạt nước dân chủ nhân dân ở Trung và Đông Âu, Đông - Nam Á và Đông - Bắc Á ra đời và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa xã hội đã vượt ra khỏi phạm vi một nước và trở thành hệ thống thế giới.

Sự xuất hiện và lớn mạnh của hệ thống xã hội chủ nghĩa đã cổ vũ mạnh mẽ các dân tộc còn đang bị áp bức ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh vùng dậy đấu tranh để tự giải phóng. Thực hiện khẩu hiệu chiến đấu vĩ đại của V.I.Lê-nin: "Vô sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức, đoàn kết lại!", trên 2.000 triệu người thuộc hàng trăm quốc gia đã đấu tranh để giành độc lập về chính trị, trong đó có những nước lựa chọn con đường phát triển phi tư bản chủ nghĩa để tiến lên chủ nghĩa xã hội. Sự phát triển như vũ bão của phong trào giải phóng dân tộc đã tạo nên bước bứt phá hết sức ngoạn mục: toàn bộ hệ thống thuộc địa kiểu cũ của chủ nghĩa đế quốc đã bị sụp đổ. Chúng ta còn được chứng kiến một hiện tượng lịch sử độc đáo là, ảnh hưởng sâu rộng của Cách mạng Tháng Mười và sự lớn mạnh của các nước cộng đồng xã hội chủ nghĩa đã đặt cơ sở vững chắc ở Tây bán cầu, với ngọn cờ tiên phong là nước Cu Ba anh hùng. Bất chấp vị trí địa lý không thuận lợi, Cu Ba đã hiên ngang trở thành "hòn đảo tự do", thành tiền đồn xã hội chủ nghĩa và ngọn hải đăng cách mạng tỏa sáng ở Mỹ La-tinh và vùng biển Ca-ri-bê.

* * *

Nhờ có V.I.Lê-nin và Cách mạng Tháng Mười, nhờ sự giúp đỡ quý báu của Đảng Cộng sản Liên Xô và một số Đảng Cộng sản anh em ở châu Âu và châu Á mà chủ nghĩa Mác - Lê-nin được du nhập, truyền bá vào Việt Nam và Đảng ta đã ra đời. Trong bài diễn văn 54 năm trước đây, tại cuộc mít-tinh kỷ niệm lần thứ 36 Cách mạng Tháng Mười ở chiến khu Việt Bắc, Bác Tôn Đức Thắng đã xúc động nói: "Nhờ có Liên Xô, nước Việt Nam mới khôi phục tên tuổi trên bản đồ quốc tế"[1]. Chính vì vậy, lúc sinh thời, Bác Hồ luôn nhắc nhở: Đối với Lê-nin, đối với Cách mạng Tháng Mười, đối với Đảng Cộng sản, Chính phủ Liên Xô và nhân dân Xô-viết, chúng ta "Uống nước phải nhớ nguồn".

Chúng ta biết rằng, từ lúc thực dân Pháp đưa quân vào thôn tính Việt Nam đến trước khi Đảng ta ra đời, trong hơn hai phần ba thế kỷ, nhân dân ta không ngừng vùng dậy đấu tranh chống lại chúng. Nhiều nhà ái quốc nhiệt thành đã từng "nằm gai, nếm mật" và vuợt biển rộng núi cao, đi khắp bốn phương trời để tìm đường giải phóng dân tộc, nhưng tất cả các phong trào chống Pháp đã bị dìm trong máu lửa và tất cả các con đường cứu nước đều bị bế tắc.

Với tấm lòng yêu nước thương dân tha thiết, trải qua nhiều năm bôn ba đi tìm đường cứu nước, Bác Hồ - người mác-xít Việt Nam đầu tiên đã tìm ra con đường giải phóng đúng đắn cho dân tộc trong ánh sáng trí tuệ của thời đại - ánh sáng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, ánh sáng của Cách mạng Tháng Mười. Vào mùa hè năm 1920 tại Pa-ri - thủ đô nước Pháp, Bác đã phát hiện ra "chiếc cẩm nang thần kỳ" trong bản "Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa" của Lê-nin.

Nhờ bản luận cương bất hủ này, từ chủ nghĩa yêu nước truyền thống, Bác Hồ đã đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin và đi theo con "đường kách mệnh" vô sản - con đường phong trào yêu nước kết hợp chặt chẽ với phong trào công nhân, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Người viết: "Luận cương của Lê-nin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng tối mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: "Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta. Từ đó tôi hoàn toàn tin theo Lê-nin, tin theo Quốc tế thứ ba"[2].

Cách mạng Tháng Mười đã nêu lên cho chúng ta một mẫu mực kiệt xuất về chiến lược, sách lược tiến hành đấu tranh cách mạng. Nhờ tiếp thu chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và vận dụng đúng đắn, sáng tạo những bài học có ý nghĩa quốc tế sâu sắc của Cách mạng Tháng Mười vào thực tiễn xã hội và điều kiện lịch sử cụ thể của nước ta, nhân dân ta đã tiến bước không ngừng trên những chặng đường dài của lịch sử. Xã hội Việt Nam đã có những bước phát triển nhảy vọt, cách mạng nước ta giành được biết bao chiến thắng lẫy lừng, trong đó có những chiến công có tính chất lịch sử toàn thế giới. Dưới sự lãnh đạo thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng, Đảng ta đã lãnh đạo toàn dân oanh liệt vùng dậy liên tục thực hiện những quá trình cách mạng "long trời, lở đất": Cách mạng Tháng Tám; kháng chiến chống thực dân Pháp; cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc; kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; xây dựng chủ nghĩa xã hội trong toàn quốc; tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước. Những quá trình cách mạng đó, do tầm vóc lịch sử và với ý nghĩa quốc tế trọng đại của nó, đã đưa Đảng ta, nhân dân ta và đất nước ta lên ngang tầm cao của thời đại mới - thời đại thắng lợi của những lý tưởng cao cả: độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Tại diễn đàn Đại hội lần thứ 25 của Đảng Cộng sản Liên Xô, đồng chí Lê Duẩn - Cố Tổng Bí thư của Đảng ta chân thành phát biểu: "Nhân dân Việt Nam hiểu sâu sắc rằng mỗi bước đi lên, mỗi chặng đường thắng lợi của cách mạng Việt Nam đều gắn liền với những sự kiện trọng đại diễn ra trên đất nước Liên Xô."

* * *

Sự thể hiện tình cảm cách mạng thiêng liêng trên quê hương của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười đối với nhân dân ta, đất nước ta, trước hết là tình cảm cách mạng nồng nhiệt của V.I.Lê-nin và những lãnh tụ vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Mười, của Đảng Cộng sản Liên Xô và Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô-viết. Năm tháng trôi đi, giờ đây chúng ta xiết bao xúc động đọc lại những dòng hồi ký chứa chan tình cảm của Pôn Vay-ăng Cu-tu-ri-ê - nhà thơ, nhà chính luận, nhà cách mạng Pháp nổi tiếng và là người bạn chiến đấu thân thiết của Bác Hồ. Cu-tu-ri-ê viết: Lê-nin - "con người làm chấn động địa cầu đã giữ trong lòng cho tới cuối đời sự thấu hiểu sâu sắc đối với tình cảnh của người An Nam bị trị, người Ấn Độ, người thợ mỏ Tân Viếc-gi-ni". Chúng ta còn được biết thêm, hơn 90 năm trước đây, trong thời gian gia công sưu tầm nguồn tư liệu quý để chuẩn bị cho việc ấn hành trước tác lý luận nổi tiếng: "Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản", V.I.Lê-nin đã nhiều lần đề cập đến nước ta và bán đảo Đông Dương.

V.I.Lê-nin vĩ đại đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước bị áp bức, trong đó có nước ta. Vì vậy, nhân dân ta đời đời nhớ ơn V.I.Lê-nin, nhớ ơn cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga bất diệt. Suốt trong 77 năm qua, từ khi ra đời đến nay, Đảng ta và nhân dân ta luôn luôn coi V.I.Lê-nin là: "thầy học, đồng chí và cố vấn của chúng ta... là ngôi sao sáng chỉ đường cho chúng ta đi tới cuộc cách mạng xã hội"[3].

Trên đất nước ta, khi cách mạng lên cao trào cũng như lúc thoái trào; những năm tháng hoạt động công khai, hợp pháp cũng như trong thời kỳ công tác bí mật, bất hợp pháp; tại những chiến khu kháng chiến cũng như trong những vùng quân địch tạm thời chiếm đóng trước đây; lúc chiến tranh cũng như khi hòa bình... Ở bất cứ nơi đâu và bất kể trong thời kỳ nào, hằng năm Đảng và nhân dân ta đều thành kính tổ chức kỷ niệm cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga bằng mọi hình thức. Có khi đồng chí và đồng bào ta phải hy sinh cả tính mệnh mình trong cuộc tổ chức kỷ niệm ngày lịch sử thiêng liêng này - như hằng trăm nông dân ở vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng đã bị kẻ thù thẳng tay đàn áp ở Phủ Diễn và Phủ Lý trong dịp kỷ niệm lần thứ 13 cuộc Cách mạng Tháng Mười.

Nhiều cuộc mít-tinh quần chúng do Đảng ta tổ chức để kỷ niệm ngày sinh và ngày mất của V.I.Lê-nin trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, cũng như trong những tháng năm gian khổ của hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đã để lại trong tâm trí chúng ta những ấn tượng sâu sắc - như cuộc mít-tinh để kỷ niệm 7 năm ngày mất của V.I.Lê-nin, do người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi bất khuất Lý Tự Trọng tổ chức vào ngày 18-1-1931 tại thành phố Sài Gòn, v.v...

* * *

Trong những năm cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 thế kỷ trước, do nhiều nguyên nhân phức tạp, Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô-viết - quê hương của V.I.Lê-nin, đất nước của Cách mạng Tháng Mười ngày càng đi sâu vào khủng hoảng và đã bị tan rã trong tấn thảm kịch của những vụ đột biến về chính trị. Có thể nói, kể từ khi Cách mạng Tháng Mười thành công, đây là tổn thất nặng nề nhất của các nước xã hội chủ nghĩa, của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, của những trào lưu đấu tranh cho những mục tiêu cao cả: vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Song, chúng ta không bao giờ vì sự sụp đổ của Liên Xô mà lãng quên hình ảnh V.I.Lê-nin, nhạt phai tư tưởng đối với chủ nghĩa Mác - Lê-nin và quên ơn những cống hiến vô cùng to lớn của Đảng, Chính phủ và nhân dân Liên Xô đối với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đất nước ta.

Sẽ không bao giờ hiểu được V.I.Lê-nin và chủ nghĩa Mác - Lê-nin, nếu không đứng vững trên nền tảng văn hóa tinh thần của nhân loại. Phải nghiên cứu V.I.Lê-nin, chủ nghĩa Mác - Lê-nin và cuộc Cách mạng Tháng Mười trong sự vận động đi lên của tiến trình lịch sử và bằng phương pháp tư duy khoa học đúng đắn, nghiêm túc.

Chúng ta biết rằng, trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã thâm nhập sâu rộng vào phong trào cách mạng của hàng chục quốc gia, hàng trăm dân tộc với trình độ kinh tế, văn hóa và xã hội phát triển rất khác nhau. Bên cạnh sự vận dụng đúng đắn, sáng tạo đã thu được những thành quả cách mạng cực kỳ to lớn, có một số nước phạm phải những lệch lạc sai lầm trong nhận thức, vận dụng và đã phải trả giá bằng sự tổn thất vô cùng đau đớn. Chính vì vậy, Đảng ta và một số nước xã hội chủ nghĩa anh em đã phải nỗ lực khắc phục và rút ra những bài học kinh nghiệm thiết thân nhằm phục vụ công tác nghiên cứu lý luận và đáp ứng cho nhu cầu của công tác tổ chức thực tiễn.

V.I.Lê-nin không bao giờ xem lý luận của chủ nghĩa Mác là "khuôn vàng, thước ngọc" đối với các chiến sĩ cách mạng. Người đã từng chỉ rõ, chủ nghĩa xã hội sinh động là sự nghiệp cách mạng vĩ đại của quần chúng. Nó không phải là những sắc lệnh từ bên trên ban xuống, càng không phải là các thành phẩm đã được bao bì và đóng gói sẵn để cấp phát cho mọi người. Chính vì biết vận dụng đúng đắn, độc lập, tự chủ và sáng tạo những nguyên lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lê-nin sát hợp với hoàn cảnh lịch sử và xã hội cụ thể, thích ứng với tính chất đặc thù của nước ta mà Đảng và nhân dân ta đã đạt được những thành tựu mang tính lịch sử sau hơn 20 năm đổi mới. Và điều đó, đã minh chứng một cách hùng hồn rằng chủ nghĩa xã hội vẫn đang tồn tại, đã được đổi mới, hiện đại hóa và dồi dào sức sống.

Sự tăng cường đoàn kết, phối hợp hành động nhằm đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống các thế lực phản động để bảo vệ chủ quyền quốc gia, tài nguyên đất nước và danh dự dân tộc tại khu vực Mỹ La-tinh sôi động trong thời gian qua, còn cho thấy rõ vấn đề độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội vẫn đang là xu thế tất yếu của thời đại.

Càng nghiền ngẫm các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, chúng ta càng nhận thức và chiêm nghiệm sâu sắc hơn chân lý của thời đại mới: Đi theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, đi theo con đường Cách mạng Tháng Mười là sự lựa chọn sáng suốt và đúng đắn của Bác Hồ kính yêu, đi lên chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh là con đường tất yếu của nước ta.

[1] Báo Nhân Dân, 6-11-1953

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t 10, tr 127

[3] Hồ Chí Minh: Sđd, t 1, tr 237