Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng là một nhân tố quan trọng bảo đảm cho Cương lĩnh chính trị, Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả; đồng thời nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; giữ gìn sự trong sạch về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên, ngăn chặn và đẩy lùi những biểu hiện suy thoái, tiêu cực; củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Đảng ta khẳng định: Lãnh đạo phải có kiểm tra, giám sát; lãnh đạo mà không có kiểm tra, giám sát thì coi như không lãnh đạo. Thực hiện quan điểm này, trong nhiều thập niên qua, công tác kiểm tra, giám sát góp phần vô cùng quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; kịp thời ngăn ngừa, khắc phục những hiện tượng tiêu cực trong các cấp ủy, tổ chức đảng, thúc đẩy các nhiệm vụ chính trị của Đảng qua các thời kỳ cách mạng.

Qua thực tiễn và trong quá trình thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, có một câu hỏi đặt ra là: Tại sao các nghị quyết, chỉ thị, quy định rất hay, rất đúng, nhưng khi thực hiện lại có nhiều hạn chế, kém hiệu quả, thậm chí không đi vào đời sống? Do nhiều nguyên nhân, không ít nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng được ban hành nhưng lại ít được kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Chỉ đến khi cấp ủy, người đứng đầu, cá nhân cán bộ, đảng viên bị phát hiện “có dấu hiệu vi phạm” mới kiểm tra thì hậu quả đã nặng nề, thậm chí rất nghiêm trọng. Do đó, để nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng được thực hiện nghiêm túc, việc xây dựng thể chế và kiểm tra, giám sát là vô cùng cần thiết, không thể thiếu, nhất là khâu kiểm tra, giám sát dưới sự chỉ đạo của người đứng đầu tổ chức đảng là cực kỳ quan trọng.

Thời gian qua, Đảng bộ tỉnh Lạng Sơn nghiên cứu, quán triệt đầy đủ các văn bản quy định, hướng dẫn của Trung ương về công tác kiểm tra, giám sát, như Quy định số 30-QĐ/TW, ngày 26-7-2016, của Ban Chấp hành Trung ương và Hướng dẫn số 01-HD/UBKTTW, ngày 21-11-2016, của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về thực hiện một số điều trong Quy định số 30-QĐ/TW, ngày 26-7-2016, của Ban Chấp hành Trung ương về thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng; Quy định số 86-QĐ/TW, ngày 01-6-2017, của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 02-HD/UBKTTW, ngày 12-9-2017, của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về thực hiện một số điều trong Quy định số 86-QĐ/TW, ngày 01-6-2017, của Bộ Chính trị về giám sát trong Đảng; Thông báo Kết luận số 38-TB/TW, ngày 03-8-2017, của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2020... Trên cơ sở đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành các văn bản quy định trong tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng và quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, như Quyết định số 544-QĐ/TU, ngày 20-01-2017, về việc phân công Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVI thực hiện giám sát thường xuyên tại các đơn vị, địa bàn được phân công phụ trách; Quy định số 634-QĐ/TU, ngày 04-4-2017, về tổ chức, hoạt động đoàn kiểm tra, giám sát của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Quyết định số 632-QĐ/TU, ngày 04-4-2017, ban hành Quy trình kiểm tra đối với tổ chức đảng và đảng viên; Quyết định số 633-QĐ/TU, ngày 04-4-2017, ban hành Quy trình giám sát chuyên đề đối với tổ chức đảng và đảng viên; Chỉ thị số 16-CT/TU, ngày 03-8-2017, về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng giai đoạn 2017 - 2020 và những năm tiếp theo...

Ủy ban kiểm tra các cấp xây dựng, ban hành một số quy định, hướng dẫn theo thẩm quyền, như ban hành quy chế công tác đối với cán bộ theo dõi địa bàn, lĩnh vực của cơ quan ủy ban kiểm tra; hướng dẫn mẫu biểu số liệu công tác kiểm tra, thẩm quyền trách nhiệm trong phối hợp phòng, chống tham nhũng... Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy tham mưu và ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn, thực hiện kiểm tra, giám sát đối với ủy ban kiểm tra các cấp; các quy chế phối hợp với các tổ chức đảng và các cơ quan liên quan trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng. Đồng thời, tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy xây dựng các chương trình triển khai, thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo nghiên cứu, quán triệt, cụ thể hóa các nghị quyết, chỉ thị, trong đó tập trung kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Đại hội lần thứ XVI của Đảng bộ tỉnh, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI và khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15-5-2016, của Bộ Chính trị, “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; giám sát tình hình thực hiện trong những lĩnh vực dễ xảy ra vi phạm, như đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, môi trường, tài chính, ngân hàng, công tác tổ chức cán bộ...; những nơi có dấu hiệu ban hành các văn bản trái với nghị quyết, chỉ thị của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước - đối với ban thường vụ các huyện ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc, các tổ chức đảng, đảng viên thuộc Đảng bộ tỉnh.

Những kết quả tích cực

Thông qua công tác giám sát thường xuyên của các đồng chí cấp ủy viên, cấp ủy các cấp nắm chắc được tình hình triển khai thực hiện nghị quyết, chủ động giải quyết công việc, đề xuất kịp thời những giải pháp thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng hệ thống chính trị ở từng đơn vị, lĩnh vực, địa bàn; kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc, khuyết điểm, dấu hiệu vi phạm của các tổ chức đảng và đảng viên để các cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo, nhanh chóng giải quyết những vấn đề bức xúc mới phát sinh ngay từ cơ sở. Các cấp ủy, tổ chức đảng từ tỉnh đến cơ sở tổ chức triển khai thực hiện khá đồng bộ nhiệm vụ công tác kiểm tra, giám sát của Đảng; kịp thời chỉ đạo xem xét, giải quyết, xử lý các vụ việc nổi cộm, kéo dài. Qua đó, thực sự có tác dụng tích cực trong việc phòng ngừa, phát hiện vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên, giữ vững kỷ luật, kỷ cương của Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh. Việc cụ thể hóa các nghị quyết của Tỉnh ủy, nhất là nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp và chương trình hành động thực hiện được các huyện, đơn vị tập trung lãnh đạo triển khai thực hiện, đạt được những kết quả quan trọng trên các mặt công tác.

Kết quả kiểm tra, giám sát bước đầu cho thấy, các huyện, đơn vị bám sát các văn bản của Trung ương, của tỉnh và ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt, thực hiện các nghị quyết, các văn bản của cấp trên theo yêu cầu; chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất, tài liệu nghiên cứu, đồng thời xây dựng chương trình hành động thực hiện các nghị quyết, chỉ thị sát với đặc điểm, tình hình của đơn vị. Việc xây dựng kế hoạch, chương trình hành động của các chi bộ, đảng bộ được tổ chức kịp thời, có nội dung, giải pháp cụ thể, phù hợp với thực tế của đơn vị. Công tác tuyên truyền, học tập các nghị quyết được tập trung thực hiện góp phần đưa nội dung nghị quyết đi vào cuộc sống. Có nhiều cách làm hay, sáng tạo, như một số đơn vị, các hội, đoàn thể tổ chức hội thi về nội dung tuyên truyền nghị quyết đại hội đảng các cấp, các quy định về nêu gương và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị...

Qua giám sát, quá trình quán triệt, học tập và triển khai các nghị quyết cũng được các huyện, đơn vị quan tâm lãnh đạo, tổ chức thực hiện, phù hợp với tình hình nhiệm vụ của đa số đảng viên. Qua nhận định sơ bộ, có thể thấy, cán bộ, đảng viên nắm vững những quan điểm cơ bản, những nội dung cốt lõi, những điểm mới và các giải pháp được nêu trong các văn kiện Đại hội XII của Đảng và Đại hội lần thứ XVI của Đảng bộ tỉnh; nhìn nhận một cách tổng thể những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử qua 30 năm đổi mới của đất nước, những hạn chế, yếu kém cần tập trung giải quyết, khắc phục, cũng như nắm vững những mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu chủ yếu trong xây dựng, phát triển đất nước và tỉnh 5 năm tới; nêu lên được một số kiến nghị về các biện pháp của các ngành, các huyện, đơn vị nhằm thực hiện có hiệu quả các chương trình hành động, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Cùng với đó, xác định rõ trách nhiệm cụ thể của cá nhân trong việc thực hiện các nghị quyết, từ đó tạo sự đồng thuận, thống nhất trong Đảng, trong xã hội, góp phần quan trọng trong xây dựng và phát triển đất nước, củng cố và tăng thêm niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Những bất cập, hạn chế

Kết quả đạt được trong triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của tỉnh có sự đóng góp quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng. Song, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những hạn chế, thiếu sót. Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng có nơi, có trường hợp chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái. Chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và xử lý tổ chức đảng, đảng viên vi phạm chưa đủ sức góp phần ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực... Chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc thực hiện nghị quyết; việc thực hiện nghị quyết ở một số cơ sở hiệu quả thấp, trách nhiệm không rõ ràng; một số chủ trương, chính sách còn bất cập nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh.

Công tác học tập, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết vẫn còn những khó khăn, hạn chế, như: Việc xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện nghị quyết ở một số chi bộ, đảng bộ còn chung chung, chưa cụ thể hóa các mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu. Số lượng bài viết thu hoạch tuy bảo đảm theo quy định, nhưng chất lượng bài thu hoạch của một số cán bộ, đảng viên chưa đạt yêu cầu, chưa thể hiện tinh thần tự giác trong nghiên cứu, học tập cũng như đề xuất các giải pháp của cá nhân trong lĩnh vực, ngành mà mình phụ trách; ý thức học tập, quán triệt của một bộ phận đảng viên, trong đó có đảng viên trẻ chưa cao; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc tổ chức học tập, quán triệt ở một số tổ chức cơ sở đảng còn hạn chế. Một số đảng bộ chưa đánh giá được sự chuyển biến về nhận thức của cán bộ, đảng viên sau khi học tập, quán triệt; chưa xác định rõ học tập lý luận chính trị là để góp phần quan trọng tăng cường xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; chưa góp phần thuyết phục, chấn chỉnh, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh có hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch.

Những giải pháp cơ bản trong thời gian tới

Trong thời gian tới, để công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện nghị quyết đạt hiệu quả cao hơn nữa, cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp của tỉnh Lạng Sơn cần thực hiện tốt những giải pháp cơ bản sau:

Một là, kết hợp kiểm tra, giám sát định kỳ với đột xuất việc tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng. Căn cứ vào nội dung của từng nghị quyết, nắm vững sự chỉ đạo của cấp ủy cấp trên và tình hình thực tiễn của các huyện, cơ quan, đơn vị, cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát cho phù hợp. Từng cấp ủy phải chủ động xây dựng kế hoạch, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nội dung nghị quyết bảo đảm hiệu quả, thiết thực. Cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp phải thực hiện nghiêm túc việc kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên, kết hợp kiểm tra, giám sát định kỳ với đột xuất, trong đó đặc biệt coi trọng và thực hiện tốt việc kiểm tra, giám sát đột xuất để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp không chấp hành hoặc thực hiện không nghiêm túc các nội dung mà nghị quyết đã xác định.

Hai là, tăng thẩm quyền và đề cao trách nhiệm người đứng đầu và ủy ban kiểm tra các cấp đối với việc kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên. Chất lượng công tác kiểm tra, giám sát phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó việc đề cao trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, nhất là người đứng đầu và ủy ban kiểm tra các cấp có vai trò rất quan trọng trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Theo đó, bí thư, cấp ủy các cấp phải đề cao trách nhiệm nghiên cứu, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên; xây dựng và thực hiện nghiêm túc kế hoạch kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên ở cơ quan, đơn vị mình. Cấp ủy các cấp tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên trong việc chấp hành các nội dung nghị quyết, kịp thời phát hiện dấu hiệu vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên để kiểm tra, xử lý; đồng thời chỉ đạo ủy ban kiểm tra xem xét, xử lý theo thẩm quyền.

Ba là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng; kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân không thực hiện nghiêm nội dung nghị quyết. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, phát huy vai trò của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra với các cơ quan tư pháp để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, xử lý nghiêm minh đối với những cán bộ, đảng viên sai phạm theo quy định của pháp luật. Cùng với đó, cần ban hành quy chế phối hợp và chỉ đạo các tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp và các ban, ngành có liên quan thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát. Thực hiện nghiêm việc kê khai tài sản, thu nhập theo quy định. Chú trọng kiểm tra dấu hiệu vi phạm của cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị để nhắc nhở, cảnh tỉnh những trường hợp vi phạm, những hành vi, việc làm không chính đáng; trường hợp vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật thì kiên quyết xử lý, để giữ nghiêm kỷ luật của Đảng, tạo dư luận đồng thuận trong toàn xã hội.

Bốn là, nâng cao năng lực, trình độ của ủy ban kiểm tra và đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát ở các cấp. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng là cuộc đấu tranh hết sức quyết liệt, phức tạp giữa cái đúng với cái sai, tiến bộ với lạc hậu, tích cực với tiêu cực trong nội bộ Đảng. Do vậy, các cấp ủy cần chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đủ về số lượng, có chất lượng cao để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ. Quan tâm, tạo điều kiện về phương tiện, vật chất cho ủy ban kiểm tra và đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra. Động viên cán bộ kiểm tra tự giác, tích cực học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện bản lĩnh chính trị và năng lực tổ chức thực tiễn. Mặt khác, cần tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ về công tác kiểm tra, giám sát để bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ kiểm tra; đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm những người lợi dụng vị trí công tác để trục lợi, làm sai chức trách, nhiệm vụ.

Năm là, phát huy tính tự giác của cán bộ, đảng viên và trách nhiệm của quần chúng trong công tác kiểm tra, giám sát. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần kiên trì động viên, giáo dục, thuyết phục, khơi dậy ý thức tự giác để đảng viên phát huy tính trung thực, thẳng thắn trong tự phê bình và phê bình, nhận rõ ưu điểm, khuyết điểm. Duy trì thực hiện tốt nền nếp chế độ sinh hoạt, phát huy dân chủ, bảo đảm cho mọi cán bộ, đảng viên được thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời các nội dung liên quan đến hoạt động lãnh đạo của tổ chức đảng. Chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng; bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục và tính chiến đấu trong kiểm tra, giám sát. Tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của đảng viên, động viên cán bộ, đảng viên nói thẳng, nói thật, tạo ra không khí chân tình, cởi mở, không áp đặt ý kiến cá nhân. Thực hiện nghiêm Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12-12-2013, của Bộ Chính trị khóa XI, về “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” và “Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền”. Cấp ủy các cấp cần lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức chặt chẽ để quần chúng trong các cơ quan, đơn vị, các huyện kiểm tra, giám sát mọi hoạt động của cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng, nhất là trong thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống; đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Định kỳ tổ chức cho đảng viên, cấp ủy, tổ chức đảng tự phê bình trước quần chúng; đồng thời lấy ý kiến nhận xét của quần chúng về tư cách, đạo đức của cán bộ, đảng viên./.